ciuàre , vrb: (ci-u-a-re?) Definizione cantare, nau de sa tzonca Frasi cíuat sa tonca, créculat sa rana, ischémiat su biju, grígliat su grígliu Terminologia scientifica bga Traduzioni Francese cri du petit duc Inglese horned owl call Spagnolo el grito del autillo Italiano il vèrso dell'assiuòlo Tedesco Gesang der Zwergohreule.

còco , nm Definizione genia de pedra niedha chi apicant a sa cadenita po maia Sinonimi e contrari pinnadedhu 1, sebeste 2. fit pranghenne chin donzi làcrima che coco, manna goi! Cognomi e Proverbi smb: Cocco, Coco Etimo srd. Traduzioni Francese petite bague qu'on porte sur soi, qui préserve du mauvais œil Inglese jet ring against evil eye Spagnolo azabache Italiano anellino di giavazzo cóntro il malòcchio Tedesco Gagatring gegen bösen Blick.

coilàrza, coilàtza , nf, nm: cubilarja, cuilàglia, cuilàrgia, cuilarza, cuilarzu, cuilarxa, cuilarxu, cuilatza, cuilaxa, curiatza Definizione tretu, logu inue totu a fúrriu si dhue faet o ant fatu acorru po bestiàmene, passiale, cuile, e fintzes sa mindha ue si ponet su cuile; logu alladamingiau, grassu ca dhue fut su cuile; coilarza est fintzes sa tana de su lèpere / fàghere cuilarza = pònnere bestiàmene a pàschere, a crocare, po ingrassare sa terra Sinonimi e contrari coibi, pastoritzale Frasi cue est logu de pastoriu e de cuilarzos ◊ nche colaiat su tempus pulindhe sa cubilarja ◊ no t'ispundas atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! ◊ eus fatu s'abbisita de is cuilarxus de sa cussòrgia Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese terrain où il y a des enceintes pour les animaux Inglese corral Spagnolo terreno donde hay apriscos Italiano terréno dóve insistono i recinti per il bestiame Tedesco Viehpferch.

corporzàle , nm Definizione sa parte grussa de una carena, foras is bratzos, is cambas e sa conca Sinonimi e contrari dossu Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese tronc sans les membres Inglese trunk Spagnolo tronco Italiano il trónco escluse le mèmbra, tórso Tedesco Oberkörper.

corrutàe, corrutài, corrutàre , vrb: acorrutare, currutare Definizione fàere su corrutu, pònnere su dolu po ccn., portare bestimentu de singiale po unu mortu Frasi coro meu istimadu, si andhas a Torinu ti corruto che mortu! ◊ at corrutadu sos mannos chi che li fint mortos ◊ si morzo innantis, corrútami tue! ◊ ses a conca falada pares currutandhe! Etimo srd. Traduzioni Francese être en deuil, prendre le deuil Inglese to be in mourning, to go into mourning Spagnolo estar en duelo Italiano èssere in lutto, méttere il lutto Tedesco Trauer tragen.

crisài , vrb: crisare, grisai* Definizione nau de sa Luna, cambiare, passare de sa luna noa a sa bècia, fintzes in su sensu de cambiare colore, fàere múrinu, iscuru; nau de su cuadhu, aumbrare, pigare assíchidu, fintzes provare ischifu Frasi ant a crisare unu die custas lunas ojanas ◊ sa luna si fut crisada e dèu mi fua crocau aspetendi a torrai su lugori 2. su cuadhu si fut crisau, cun s'arriscu de ndhe betare su mere ◊ crisa crisa no papas! Traduzioni Francese croissant de lune Inglese lunar phases changing Spagnolo fases lunares Italiano il rinnovarsi delle fasi lunari Tedesco sich erneuern der Mondphasen.

crò , nm Definizione sa boghe de is crobos / ispetare su cro = abetai po debbadas Sinonimi e contrari cra, cróida 2. milli boghes proite no pesades pro no prànghere ancora ispetendhe su cro de milli faularzos?! Cognomi e Proverbi smb: Cro, Cro' Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese croassement Inglese crow noise Spagnolo cro Italiano il vèrso dei còrvi Tedesco Krächzen.

cumprendhínzu , nm Definizione su cumprèndhere Sinonimi e contrari cumpresa Etimo srd. Traduzioni Francese compréhension Inglese understanding Spagnolo comprensión Italiano il capire, l'azióne di comprèndere Tedesco Verstehen.

dòlere , vrb: doli, dòliri Definizione provare o sentire su dolore po calecunu male a sa carena, fàere male; sentire dispraxere po css. male o dannu: s'impreat solu sa 3ˆ p. singulare de unu modu finiu (mi, ti, li dolet, nos, bos, lis dolet, doliat, e totu deasi), s’inf., pps. e ger. / pps. dófidu, dólfidu, dórfiu, dólidu, dóliu, dóssiu Sinonimi e contrari incrèschere, incrudèschere / dispiàchere Frasi dae su pódhighe malu mi ndhe dolet totu su bratzu ◊ mi est dolindhe meda, custa pistadura, como a sàmbene fritu ◊ narabbilu a mamma, fizu meu, inue ti dolet! ◊ mi ses tochendi aundi mi dolit ◊ no mi sunt mai dólias is origas 2. a nois nos dolet su dannu chi ant tentu in cussa famíllia! ◊ mi dolit su coru solu su pensai ◊ su èssere pecadore mi dolet cantu su èssere bisonzosu Etimo ltn. dolere Traduzioni Francese avoir mal Inglese to ache Spagnolo sentir dolor, sentir Italiano sentire il dolóre, dolére, rincréscere Tedesco weh tun, leid tun.

escabítu , nm Definizione cosighedha fine bona a tènnere po allumiare su fogu Sinonimi e contrari chimuza, frustigalla, pampuzia Traduzioni Francese substance pour allumer le feu Inglese tinder Spagnolo yesca Italiano ésca per accèndere il fuòco Tedesco Zunder.

fogliàre , vrb: vogliare Definizione furriare is crebedhos, su si ammachiare Sinonimi e contrari ammachiae, dilliriai, fatzellare, foglietare Etimo ctl. follejar Traduzioni Francese devenir fou Inglese to go mad Spagnolo enloquecer, volverse loco Italiano impazzire, pèrdere il sénno Tedesco verrückt werden.

frullanàre , vrb Definizione messare fenu a frullana Sinonimi e contrari farciae Etimo srd. Traduzioni Francese faucher le foin Inglese to scythe Spagnolo segar, cortar el heno Italiano falciare il fièno Tedesco heuen.

imbaratíre , vrb Definizione calare de prétziu, abbasciare is prétzios Sinonimi e contrari abbaratai, abbaratire, abasciai, arrebbasciai, ibbalorie, imbaratare | ctr. incarie Frasi sa cosa no imbaratit, no! Etimo srd. Traduzioni Francese baisser les prix Inglese to reduce prices Spagnolo rebajar Italiano ribassare il prèzzo Tedesco herabsetzen.

incungiài, incungiàre , vrb: incunzare Definizione arregòllere s'incúngia, is laores o àteru chi produet sa terra, a domo, a magasinu; arregòllere e chistire, assentare in su logu, fintzes batire a domo calecuna cosa; mantènnere o istare isserrau Sinonimi e contrari coglire, coltoire, remonire / inserrai Frasi chini messat incúngiat ◊ geo sèmeno, incúngio e béntulo 2. de tantas peràulas ndhe apo incunzadu unu sacu de fàulas ◊ dhoi at genti chi pentzat isceti a incungiai dinai ◊ cun sas manos bostras murghides e incunzades su late 3. cussa cosa incungiaidha in su calàsciu ◊ a una certa ora tocat a incungiai is pudhas ◊ candho si ammamabant sos crapitos, sas crapas fint incunzadas in sa mandra ◊ est abarrau otu diis incungiau in s'aposentu ◊ dhu possant ingungiai in d-unu presoni nou! Etimo srd. Traduzioni Francese engranger Inglese to harvest, to keep the harvest Spagnolo encamarar, cosechar Italiano fare la raccòlta, ripórre il raccòlto Tedesco ernten, die Ernte einbringen.

infachilàre , vrb: infacilai, infacilare Definizione pònnere su fachile, sa faciola; pònnere calecuna cosa a cuare sa cara Sinonimi e contrari acapuciai, acubudhare, acuguciai, acugudhai, fachilare, incugudhai Etimo srd. Traduzioni Francese avoir des œillères (fig.) Inglese to put blinkers Spagnolo poner anteojera Italiano méttere il paraòcchi Tedesco Scheuklappen aufsetzen.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definizione pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Sinonimi e contrari acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Frasi falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Etimo srd. Traduzioni Francese entourer, faire le tour Inglese to surround, to trick, to do one's rounds, to search Spagnolo rodear Italiano circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare Tedesco umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

inlutài, inlutàre , vrb rfl Definizione pònnere su dolu, bestire a dolu, po unu mortu Sinonimi e contrari allutare, lutare 2 | ctr. slutai Etimo srd. Traduzioni Francese prendre le deuil Inglese to go into mourning Spagnolo enlutar Italiano méttere, portare il lutto Tedesco Trauer tragen.

inniscíre , vrb: innisie, innisire, innixire Definizione sonare su nasu po ndhe bogare su mucu Sinonimi e contrari ischisciare, ischiscire, mucai, nesire, sinire Frasi innisíresi, nisire su mucu ◊ s'innisiant in su manigotu! ◊ est a istúrridos e innisíndhero Etimo srd. Traduzioni Francese se moucher Inglese to blow one's nose Spagnolo sonarse Italiano soffiarsi il naso Tedesco sich die Nase putzen.

isbatizài, isbatizàre , vrb: sbatillai, sbatizai Definizione àere segamentos de conca cun ccn. cosa o chistione, iscúdere o atumbare a ccn. logu, pigare múngia, carda Sinonimi e contrari aciapuai, atapai 1 / atormentai, imbatijare Etimo srd. Traduzioni Francese se creuser la cervelle Inglese to bang, to rack one's brain Spagnolo devanarse los sesos Italiano sbatacchiare, lambiccarsi il cervèllo Tedesco sich den Kopf zerbrechen.

iscassetàre , vrb Definizione nàrrere chentza bisóngiu sa cosa chi s'ischit a chie o candho no si depet Sinonimi e contrari iscobiare, lendhare / atrogare Etimo srd. Traduzioni Francese rapporter, répandre Inglese to blab Spagnolo cantar la gallina, contar Italiano spifferare, vuotare il sacco Tedesco ausplaudern.

«« Cerca di nuovo