Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allentoríre , vrb: lentorire* Definition isciúndhere de lentore Synonyms e antonyms allentorai, insaurrare, issaghinare Translations French faire devenir humide de rosée English to wet with dew Spanish rociar Italian bagnare di rugiada German mit Tau befeuchten.

allutonài , vrb Definition pònnere giros de latone a calecuna cosa 2. at agatau una bella pipa allutonada Etymon srd. Translations French cercler de laiton English to rim with brass Spanish zunchar con latón Italian cerchiare di ottóne German mit Messing überziehen.

alvuràre , vrb: arborare, arberare, arbulare, arburai, arburare, arvurare, arvuriare Definition pònnere o prantare a àrbures, a matas; foedhandho de gente, pigaresidha deretu, su si pesare a boghes po cosighedhas, oféndhios o tzacaos: arburai dhu narant fintzes po pesare o fàere a mannu, arburare fintzes in su sensu de pònnere prantau, istrantagiau (a bisura de àrbure) Synonyms e antonyms arburire / artzisare, inchietae Idioms csn: arburàresi (nadu de sos cadhos) = pesàresi comente e ritzos, cun sos pes de dainanti in artu; arburai ccn. cosa = pònnere ritza, istantargiare 2. s'achetu est semper marritanne, isconchinanne, annigranne e cricanne de si arburare 3. ti àlvuras de crítica mania sentza ti intendher ne de birde e ne de sicu (G.A.Cossu)◊ su venenu mi àrborat sos nérbios!◊ si m'arvúriat su sàmbene in s'intèndhere cudhu!◊ si àrbulat su cadhu e che betat su mere! 4. su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e pensà ca no ndi dh'arburamu (A.Murru)◊ in pratza sunt arburandhe sa tuva po su fogulone Translations French border d'arbres, se fâcher English to plant with trees, to lose one's temper Spanish arborecer, enarbolar Italian alberare, inalberarsi German mit Bäumen bepflanzen, sich aufbäumen.

ammerchinzàre , vrb Definition istare o giare a merchinziu, a míndhigu, tropu pagu Synonyms e antonyms musunzare, susuncai Sentences li at ammerchinzadu fintzas su pane Translations French lésiner English to skimp (on) Spanish escatimar Italian lesinare German sparen mit.

ammodhocàre , vrb Definition fàere a modhoca, a ludu Synonyms e antonyms abbenatzai, alludratzare, alludrinae, illudratzare Etymon srd. Translations French crotter, envaser English to make muddy, to muddy Spanish enlodar Italian infangare, impantanare German mit Kot beschmutzen.

apagiàre 2 , vrb: (a-pa-gia-re) apalgiai, apallai, apazare, pazare 1 Definition abbrovendhare a pàgia, pònnere sa pàgia a papare a su bestiàmene; a logos, coment’e semenare a pàgia (po iscóviu) su tretu de una domo a un'àtera de duos, ómine e fémina, chi si dha intendhent o si bolent / su pps. apazadu = (fintzas) chi est totu paza, nadu de laore chi no at ingranidu Synonyms e antonyms abbrovendhae Sentences su meri si ndi pesat a cissu e apàlgiat is bois ◊ su chitzi pesastus po apallai is bòis ◊ dónnia dí nanca depit apallai is bòis Etymon srd. Translations French donner de la paille aux animaus English to fodder Spanish alimentar con pienso Italian abbiadare German mit Hafer füttern.

apatentàdu , agt Definition chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura 2. est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha! Translations French qui a le permis de conduire English licensed Spanish cualificado, que posee el permiso de conducir, redomado Italian patentato German zugelassen, mit Führerschein versehen.

apugnigosài , vrb: apunnigosai, apunziconare Definition iscúdere, pigare a cropos de púngiu Synonyms e antonyms abbuciconai, acatzotai, apugnigorai, apuinare, apunzare, apunzicare, burtzigare Sentences si apunziconat sos càvanos e si addobbat sa conca a su muru Etymon srd. Translations French donner des coups de poing English to come to blows Spanish dar de puñetazos Italian prèndere a pugni German jdn. mit Faustschlägen traktieren.

apunzàre , vrb Definition pigare a cropos de púngiu, pruschetotu candho, pranghendho su mortu, no si podet padire su dolore e unu s’iscudet púngios a petorras Synonyms e antonyms abbuciconai, acorpai, addolare, apugnigosai, apunzicare Sentences tue moris… si apunzant atitendhe mama, babbu, muzere ◊ sa mama isfaghíndhesi in piantu si apunzaiat pro su fizu mortu ◊ sos depidores mandhaiant sas muzeres a si apunzare preghendhe de no che los bogare ◊ si l'aiat picada chin iss'etotu apunzàndhesi sos càvanos 2. sos cumpanzos etotu l'ant apunzadu Etymon srd. Translations French donner des coups de poing English to punch Spanish dar de puñetazos Italian prèndere a pugni German jdn. mit Faustschlägen traktieren.

arabbescài, arabbescàre , vrb Definition fàere a figuras de genia àrabba siat a pintura o de àtera manera Translations French décorer d'arabesques English to decorate with arabesques Spanish adornar con arabescos Italian arabescare German mit Arabesken verzieren.

arramài , vrb: arramare, arromai, arromari, ramai Definition pònnere sida frisca, cambos, frores e àteru in crésia, in is portales, in is orrugas, fintzes a betadura in terra, po is festas ue passat sa crufessone cun su santu Sentences eus segau prunica po arromari is bias innantis de passari sa prucissioni 2. arromai s'arau po fai mellus is surcus Etymon ctl. enramar Translations French couvrir de feuillages English to cover with branches Spanish enramar Italian infrascare German mit Zweigen bedecken.

arrandài , vrb: arrendai 1, randai Definition fàere o pònnere s’arrandha a unu bestimentu o trastu Synonyms e antonyms irrandhare, trinetare Sentences est arrandendi sa camisa ◊ mi ammostas su chi as arrandau me is pannus? ◊ is féminas ant arrandau sa tialledha de s'altari ◊ apu arrendau is lensolos 2. intamen de arrechiai a su babbu mortu, sa genti iat arrandau po sa filla Etymon srd. Translations French faire de la dentelle English to lace Spanish adornar con encajes Italian merlettare German mit Spitzen besetzen.

arregortzài , vrb: arregurtzai Definition pònnere iscaza, orrugos de pedra, pedra pitica in is calancas, fossos, buidos, faendho muru, po prènnere, aparigiare Etymon ctl. regalzar Translations French boucher des fissures avec de petits bouts de pierre English to splinter again Spanish encascotar, rellenar Italian riempire con schégge di piètra le fessure dei muri, rinverzare German mit Spänen oder Splittern verstopfen.

arrepicài 2, arrepicàre , vrb rfl: repicare Definition su si pònnere bene de bestimentu, cuncordare cun arrepicus Synonyms e antonyms allaputzai, impompitare Sentences ma càstia comenti si arrepicat custa bècia! ◊ est totu bèni arrepicau, oi Etymon spn. repicarse Translations French se pomponner English to wear frills, to dress elegantly Spanish acicalarse Italian ornarsi di frónzoli, vestire con eleganza German sich mit Flitterwerk schmücken, sich mit Eleganz kleiden.

arrestigàre , vrb: arrestricare Definition pònnere sa restiga a unu trastu, bestire unu trastu (cadira) de restiga Synonyms e antonyms afiletai, impagliai 2. su fiascu arrestigadu muntenet su binu friscu Etymon srd. Translations French empailler English to cover with straw Spanish empajar Italian impagliare German mit Stroh umwickeln.

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definition foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Synonyms e antonyms abbetiae, campaniare Sentences arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Etymon srd. Translations French parler avec arrogance English to speak with arrogance Spanish hablar con arrogancia Italian parlare con arroganza German mit Anmaßung sprechen.

arromalletài , vrb Definition pònnere romaglietes, frores e cambos po bellesa Synonyms e antonyms aflorigiai, florèssiri, infiorizare Etymon srd. Translations French orner English to deck with flowers Spanish poner ramilletes, flores Italian infiorare German mit Blumen schmücken.

assaghinàre , vrb Definition isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu Synonyms e antonyms issaghinare, saurrare Etymon srd. Translations French faire devenir humide de rosée English to wet with dew Spanish rociar Italian bagnare di rugiada German mit Tau benetzen.

assanniàda, assannigàda , nf Definition cropu de sanna Synonyms e antonyms issannada Sentences assanniadas e mossos de sirbone ◊ lassa istare sa figu biculada, ca si bi agatas calchiunu bobboi ndhe podes àere un'assannigada… (B.Mureddu) Etymon srd. Translations French coup de défense English bite with the fangs Spanish colmillazo Italian zannata German Hieb mit den Hauern.

atacitài , vrb: tacitai Definition pònnere is tacitas, is bullitas Synonyms e antonyms acioae, aciolai, apunciai, imbullitare, impuncitai, intzoare, puntzare, puntzitare Etymon srd. Translations French fixer avec des clous English to nail Spanish tachonar Italian imbullettare German mit Zwecken befestigen.