atanagiàre, atanagliài , vrb: atanallai,
atenatzare,
atenazare,
atonallai Definition
istrínghere o acapiare a tonàgias
Idioms
csn:
atenatzare un'animale = crastare cun sas tenatzas; atenazare a ccn. pro carchi cosa = dàreli a subra, brigàrelu, nàrrereli cosa
2.
est atonallau de sa miséria ◊ totus dhu atenazant a dhi bogare de cabu de fumare
Etymon
itl.
Translations
French
saisir ou serrer avec des tenailles
English
to grip with pincers
Spanish
atenazar
Italian
attanagliare
German
mit Zangen greifen.
atracàre , vrb: atragare,
atregare Definition
su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho
Synonyms e antonyms
abbuare,
aclisare,
acuae,
ammacionai,
ammagare,
apatai,
atrapare,
atupare,
cuerrai,
frànghere,
intuzare,
istichire,
istumponai,
tudai
Sentences
sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat
Translations
French
marcher avec circonspection en s'arrêtant
English
to walk cautiously
Spanish
esconderse,
andar con circunspección
Italian
nascóndersi,
camminare con circospezióne,
soffermàndosi
German
sich verstecken,
mit Vorsicht gehen.
biscàre , vrb Definition
aciapare, cassare cun su biscu
Synonyms e antonyms
imbiscare
Etymon
srd.
Translations
French
engluer
English
to spread with birdlime
Spanish
enviscar
Italian
invischiare
German
mit Vogelleim fangen.
bísonas , nf pl: bísunas,
písonas Definition
genia de launedhas a duas cannitas, chentza su tumbu
Synonyms e antonyms
bisones,
bísosas,
launedhas
Scientific Terminology
sjl
Etymon
ltn.
bisonus
Translations
French
cornemuse a deus tuyaux sonores
English
double reed-pipe
Spanish
gaita de dos tubos
Italian
zampógna rùstica a due canne
German
eine Panflötesorte mit zwei Pfeifen.
brodósu , agt: brojosu,
broosu Definition
chi est totu brodu, brodisbrodis, nau de unu papare chi portat abba meda e pagu cosa de matzigare
Synonyms e antonyms
brodolosu,
broulabbróula
/
ambulosu,
suciosu
/
cdh. brudosu
| ctr.
cagiau
Etymon
itl.
Translations
French
clair
English
watery
Spanish
caldoso
Italian
brodóso
German
mit viel Brühe.
burrutúdu , agt Definition
totu prenu de burrutones
Synonyms e antonyms
abburrutonau,
bugnosu,
bunzudu,
burrutosu,
giumburudu
Etymon
srd.
Translations
French
bossué,
bosselé
English
lumpy
Spanish
con chichónes
Italian
bitorzoluto
German
mit Beulen.
cannitàre , vrb Definition
fàere s'incannitzau
Synonyms e antonyms
incannitare
Etymon
srd.
Translations
French
ramer,
entourer de chaume
English
to cover with canes
Spanish
encañizar
Italian
incannucciare
German
mit Rohr umzäunen.
cannonài, cannonàre , vrb Definition
pigare a cannonadas, isparare a cannone
Etymon
itl.
cannonare
Translations
French
canonner
English
to cannonade
Spanish
cañonear
Italian
cannoneggiare
German
mit Kanonen beschießen.
capucínu , nm Definition
tzicu de cafei cun late
Sentences
prima lu bufaias cun s'upedhu su mústiu licantzu e genuinu: como ti bastat unu capucinu, late biancu cun gafè niedhu!(P.Masia)
Translations
French
café-crème
English
frothy white coffee
Spanish
capuchino
Italian
cappuccino
German
Kaffee mit etwas Milch.
catarrósu , agt Definition
chi est leau a catarru
Translations
French
catarrheux
English
catarrhal
Spanish
catarroso
Italian
catarróso
German
mit Katarrh behaftet.
cavanzòla, cavanzólu , nf, nm: cavatzola Definition
ferramenta de ferru fata che una càvana, ma a màniga curtza
Synonyms e antonyms
arroncillu,
cavanàciu,
farchione,
pudagiola
Sentences
binnennandhe po segare s'àghina leant sa frófighe de pudare o su cavanzolu
Scientific Terminology
ans
Etymon
srd.
Translations
French
serpe à manche court
English
short handled billhook
Spanish
podadera
Italian
róncola a mànico córto
German
Hippe mit kurzem Griff.
chighinàrzu , agt Definition
chi istat imbuscinau in su chinisu, totu brutu de chinisu
Synonyms e antonyms
chighineri,
chijinalzu
Etymon
srd.
Translations
French
sale de cendre (ou couvert)
English
ashy
Spanish
ceniciento
Italian
ceneróso
German
mit Asche bedeckt.
chin , prep: cun Definition
foedhu chi si ponet innantis de is númenes po bòllere inditare cumpangia, manera, aina e àteru (fintzes suma, s’idea de contras a…)/ cun deo, cun mei, cun megus, cun tegus, cun isse, cun a isse, cun custu, cun a tie
Synonyms e antonyms
paris
/
a
/
contra
| ctr.
chentza
Idioms
csn:
cun totu chi… = mancari; cun chi… = si; die cun die, annu cun annu, mese cun mese = donzi die/die die, donzi annu, donzi mese; pònnere una cosa (o a ccn.) cun àtera/u = pònniri impari, ma fintzes aparagonai
Sentences
semus andhados paris cun bois ◊ sas mamas crabarissas disizant un'àteru basu e nois cun a issas (G.Maieli)◊ abbarra cun megus, ca est note ◊ est beniu cun sa mulleri ◊ mamma fait fatuvatu su pani cun tamàtiga
2.
su preide cumènciat is gòcios cun boghe bene intonada, brindhandho a dhi arrespòndhere ◊ segamus su casu cun sa lepa ◊ sa cosa chi faghet si leat cun sa furcheta ◊ s'iscriet cun sa pinna ◊ cun su dinai no si podit comporai totu ◊ deo non bio prus, ma chi tue mi ascurtas bene apo a bíede cun is ogos tuos ◊ dhi at torrau sa scera chin d-unu piciochedhu
3.
fit a turunzu e a maledissiones chin su tempus ◊ la tenzo cun tegus pro su dannu chi mi as fatu ◊ seu inchietu cun issu ◊ ita tenis cun mei?! ◊ sa giustítzia ant domandau: "Cun chini suspetais?" e is fraris ant arrespostu: "Cun nisciunus!" ◊ no tenzo dépidos cun a tie! ◊ si est inchietau cun sa mulleri chi at guastau sa pingiara
4.
cun chi tue mi dias isperàntzia dae me sa tristura ch'est lontana (M.Murenu)◊ deo, cun totu chi apo mente abbiza, s'ànimu no mi bastat chi lu conte ◊ cun totu chi as s'istúdiu, cosas medas no las ischis
5.
como chi ant fatu su lagu amus s'abba annu cun annu ◊ istaiat die cun die cun su sonete a codhu ◊ issa l'iseteit die cun die, annu cun annu
6.
6.custu cun cussu faghet su tantu ◊ una cosa cun s'àtera faghet meda ◊ no mi as a pònniri a Franciscu cun Andria?!… Meda méglius Franciscu!
Etymon
ltn.
cum + in, cum
Translations
French
avec
English
with
Spanish
con
Italian
con
German
mit.
cicidài , vrb Definition
nau de pigiones, pudhas e àteru, iscutulare is alas a giagaradura
Translations
French
criailler
English
to flatter
Spanish
aletear
Italian
starnazzare
German
mit den Flügeln Staub aufwirbeln.
codhài , vrb: codhare Definition
intrare apare sa natura de s'ómine cun cussa de sa fémina
Synonyms e antonyms
cadhicare,
fútere,
futire,
zúchere
/
ingannai
Scientific Terminology
ssl
Etymon
ltn.
*collare
Translations
French
faire l'amour,
coucher
English
to make love
Spanish
follar,
hacer el amor
Italian
far l'amóre,
aver rappòrti sessuali
German
mit jdm. schlafen.
cogorostúdu , agt Definition
nau de su pudhu, chi portat crogorista manna; in cobertantza, nau de unu, chi est atriviu, coragiosu meda
Synonyms e antonyms
achighiristau,
rostudu
/
atreviu
Etymon
srd.
Translations
French
huppé
English
crested
Spanish
con cresta
Italian
crestato
German
mit einem Kamm versehen.
cogudhàdu , agt: acogudhadu,
cugudhadu,
cugutadu Definition
chi est cun su cugudhu, chi portat su cugudhu, ammontau coment'e chi portet su cugudhu
Synonyms e antonyms
annuadu,
cuguzadu
| ctr.
iscucuzau,
scugudhau
Sentences
fint apostados in d-una calanca, cugudhados, ispetendhe a l'isparare candho colaiat
2.
fint cun sa cara totu bene cogudhada cun s'isciallu
3.
est unu montiju cugudhadu de domos ◊ su monte est cugudhadu de nie ◊ sas tronas ti pianghent cugutadas dai su prúere de sos annos (G.Ruju)
Etymon
srd.
Translations
French
encapuchonné
English
hooded
Spanish
encapuchado
Italian
incappucciato
German
mit einer Kapuze.
contraventzionài , vrb: cuntraventzionai Definition
pònnere contravintzione
Sentences
is carabbineris iant cuntraventzionau is chi no portànt is bullitinus
Etymon
srd.
Translations
French
donner,
flanquer une contravention
English
to fine
Spanish
multar
Italian
multare
German
mit einer Geldstrafe belegen.
corriscàle, corriscàli , nm Definition
su corredhu a pònnere cosighedha asciuta, sa funghedha, po allúere su fogu
Synonyms e antonyms
corriscarju,
corruèscara
Scientific Terminology
stz
Etymon
srd.
Translations
French
petit étui de corne
English
little horn to light fire
Spanish
cuerno para encender el fuego
Italian
cornétto contenènte ésca
German
Hörnchen mit Köder.
cucutàu , pps, agt: acuguzadu Definition
de cucutare; postu de cugudhu
Synonyms e antonyms
| ctr.
iscugutadu
Translations
French
encapuchonné
English
hooded
Spanish
encapuchado
Italian
incappucciato
German
mit einer Kapuze.