Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

atanagiàre, atanagliài , vrb: atanallai, atenatzare, atenazare, atonallai Definitzione istrínghere o acapiare a tonàgias Maneras de nàrrere csn: atenatzare un'animale = crastare cun sas tenatzas; atenazare a ccn. pro carchi cosa = dàreli a subra, brigàrelu, nàrrereli cosa 2. est atonallau de sa miséria ◊ totus dhu atenazant a dhi bogare de cabu de fumare Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu saisir ou serrer avec des tenailles Ingresu to grip with pincers Ispagnolu atenazar Italianu attanagliare Tedescu mit Zangen greifen.

atracàre , vrb: atragare, atregare Definitzione su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Sinònimos e contràrios abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Frases sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Tradutziones Frantzesu marcher avec circonspection en s'arrêtant Ingresu to walk cautiously Ispagnolu esconderse, andar con circunspección Italianu nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi Tedescu sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

biscàre , vrb Definitzione aciapare, cassare cun su biscu Sinònimos e contràrios imbiscare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engluer Ingresu to spread with birdlime Ispagnolu enviscar Italianu invischiare Tedescu mit Vogelleim fangen.

bísonas , nf pl: bísunas, písonas Definitzione genia de launedhas a duas cannitas, chentza su tumbu Sinònimos e contràrios bisones, bísosas, launedhas Terminologia iscientìfica sjl Ètimu ltn. bisonus Tradutziones Frantzesu cornemuse a deus tuyaux sonores Ingresu double reed-pipe Ispagnolu gaita de dos tubos Italianu zampógna rùstica a due canne Tedescu eine Panflötesorte mit zwei Pfeifen.

brodósu , agt: brojosu, broosu Definitzione chi est totu brodu, brodisbrodis, nau de unu papare chi portat abba meda e pagu cosa de matzigare Sinònimos e contràrios brodolosu, broulabbróula / ambulosu, suciosu / cdh. brudosu | ctr. cagiau Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu clair Ingresu watery Ispagnolu caldoso Italianu brodóso Tedescu mit viel Brühe.

burrutúdu , agt Definitzione totu prenu de burrutones Sinònimos e contràrios abburrutonau, bugnosu, bunzudu, burrutosu, giumburudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bossué, bosselé Ingresu lumpy Ispagnolu con chichónes Italianu bitorzoluto Tedescu mit Beulen.

cannitàre , vrb Definitzione fàere s'incannitzau Sinònimos e contràrios incannitare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ramer, entourer de chaume Ingresu to cover with canes Ispagnolu encañizar Italianu incannucciare Tedescu mit Rohr umzäunen.

cannonài, cannonàre , vrb Definitzione pigare a cannonadas, isparare a cannone Ètimu itl. cannonare Tradutziones Frantzesu canonner Ingresu to cannonade Ispagnolu cañonear Italianu cannoneggiare Tedescu mit Kanonen beschießen.

capucínu , nm Definitzione tzicu de cafei cun late Frases prima lu bufaias cun s'upedhu su mústiu licantzu e genuinu: como ti bastat unu capucinu, late biancu cun gafè niedhu!(P.Masia) Tradutziones Frantzesu café-crème Ingresu frothy white coffee Ispagnolu capuchino Italianu cappuccino Tedescu Kaffee mit etwas Milch.

catarrósu , agt Definitzione chi est leau a catarru Tradutziones Frantzesu catarrheux Ingresu catarrhal Ispagnolu catarroso Italianu catarróso Tedescu mit Katarrh behaftet.

cavanzòla, cavanzólu , nf, nm: cavatzola Definitzione ferramenta de ferru fata che una càvana, ma a màniga curtza Sinònimos e contràrios arroncillu, cavanàciu, farchione, pudagiola Frases binnennandhe po segare s'àghina leant sa frófighe de pudare o su cavanzolu Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu serpe à manche court Ingresu short handled billhook Ispagnolu podadera Italianu róncola a mànico córto Tedescu Hippe mit kurzem Griff.

chighinàrzu , agt Definitzione chi istat imbuscinau in su chinisu, totu brutu de chinisu Sinònimos e contràrios chighineri, chijinalzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sale de cendre (ou couvert) Ingresu ashy Ispagnolu ceniciento Italianu ceneróso Tedescu mit Asche bedeckt.

chin , prep: cun Definitzione foedhu chi si ponet innantis de is númenes po bòllere inditare cumpangia, manera, aina e àteru (fintzes suma, s’idea de contras a…)/ cun deo, cun mei, cun megus, cun tegus, cun isse, cun a isse, cun custu, cun a tie Sinònimos e contràrios paris / a / contra | ctr. chentza Maneras de nàrrere csn: cun totu chi… = mancari; cun chi… = si; die cun die, annu cun annu, mese cun mese = donzi die/die die, donzi annu, donzi mese; pònnere una cosa (o a ccn.) cun àtera/u = pònniri impari, ma fintzes aparagonai Frases semus andhados paris cun bois ◊ sas mamas crabarissas disizant un'àteru basu e nois cun a issas (G.Maieli)◊ abbarra cun megus, ca est note ◊ est beniu cun sa mulleri ◊ mamma fait fatuvatu su pani cun tamàtiga 2. su preide cumènciat is gòcios cun boghe bene intonada, brindhandho a dhi arrespòndhere ◊ segamus su casu cun sa lepa ◊ sa cosa chi faghet si leat cun sa furcheta ◊ s'iscriet cun sa pinna ◊ cun su dinai no si podit comporai totu ◊ deo non bio prus, ma chi tue mi ascurtas bene apo a bíede cun is ogos tuos ◊ dhi at torrau sa scera chin d-unu piciochedhu 3. fit a turunzu e a maledissiones chin su tempus ◊ la tenzo cun tegus pro su dannu chi mi as fatu ◊ seu inchietu cun issu ◊ ita tenis cun mei?! ◊ sa giustítzia ant domandau: "Cun chini suspetais?" e is fraris ant arrespostu: "Cun nisciunus!" ◊ no tenzo dépidos cun a tie! ◊ si est inchietau cun sa mulleri chi at guastau sa pingiara 4. cun chi tue mi dias isperàntzia dae me sa tristura ch'est lontana (M.Murenu)◊ deo, cun totu chi apo mente abbiza, s'ànimu no mi bastat chi lu conte ◊ cun totu chi as s'istúdiu, cosas medas no las ischis 5. como chi ant fatu su lagu amus s'abba annu cun annu ◊ istaiat die cun die cun su sonete a codhu ◊ issa l'iseteit die cun die, annu cun annu 6. 6.custu cun cussu faghet su tantu ◊ una cosa cun s'àtera faghet meda ◊ no mi as a pònniri a Franciscu cun Andria?!… Meda méglius Franciscu! Ètimu ltn. cum + in, cum Tradutziones Frantzesu avec Ingresu with Ispagnolu con Italianu con Tedescu mit.

cicidài , vrb Definitzione nau de pigiones, pudhas e àteru, iscutulare is alas a giagaradura Tradutziones Frantzesu criailler Ingresu to flatter Ispagnolu aletear Italianu starnazzare Tedescu mit den Flügeln Staub aufwirbeln.

codhài , vrb: codhare Definitzione intrare apare sa natura de s'ómine cun cussa de sa fémina Sinònimos e contràrios cadhicare, fútere, futire, zúchere / ingannai Terminologia iscientìfica ssl Ètimu ltn. *collare Tradutziones Frantzesu faire l'amour, coucher Ingresu to make love Ispagnolu follar, hacer el amor Italianu far l'amóre, aver rappòrti sessuali Tedescu mit jdm. schlafen.

cogorostúdu , agt Definitzione nau de su pudhu, chi portat crogorista manna; in cobertantza, nau de unu, chi est atriviu, coragiosu meda Sinònimos e contràrios achighiristau, rostudu / atreviu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu huppé Ingresu crested Ispagnolu con cresta Italianu crestato Tedescu mit einem Kamm versehen.

cogudhàdu , agt: acogudhadu, cugudhadu, cugutadu Definitzione chi est cun su cugudhu, chi portat su cugudhu, ammontau coment'e chi portet su cugudhu Sinònimos e contràrios annuadu, cuguzadu | ctr. iscucuzau, scugudhau Frases fint apostados in d-una calanca, cugudhados, ispetendhe a l'isparare candho colaiat 2. fint cun sa cara totu bene cogudhada cun s'isciallu 3. est unu montiju cugudhadu de domos ◊ su monte est cugudhadu de nie ◊ sas tronas ti pianghent cugutadas dai su prúere de sos annos (G.Ruju) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu encapuchonné Ingresu hooded Ispagnolu encapuchado Italianu incappucciato Tedescu mit einer Kapuze.

contraventzionài , vrb: cuntraventzionai Definitzione pònnere contravintzione Frases is carabbineris iant cuntraventzionau is chi no portànt is bullitinus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner, flanquer une contravention Ingresu to fine Ispagnolu multar Italianu multare Tedescu mit einer Geldstrafe belegen.

corriscàle, corriscàli , nm Definitzione su corredhu a pònnere cosighedha asciuta, sa funghedha, po allúere su fogu Sinònimos e contràrios corriscarju, corruèscara Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit étui de corne Ingresu little horn to light fire Ispagnolu cuerno para encender el fuego Italianu cornétto contenènte ésca Tedescu Hörnchen mit Köder.

cucutàu , pps, agt: acuguzadu Definitzione de cucutare; postu de cugudhu Sinònimos e contràrios | ctr. iscugutadu Tradutziones Frantzesu encapuchonné Ingresu hooded Ispagnolu encapuchado Italianu incappucciato Tedescu mit einer Kapuze.

«« Torra a chircare