abboài , vrb: abbuai Definizione
abbruxare s'istula, is terrenos de arare; curpire, tocare a népide su laore
Sinonimi e contrari
abbrugiai,
abbruscare,
abburare
/
nabronari
/
abburvurare,
achichinare,
afurconare,
anneulare
Frasi
in cudhus campus si bit fumu: stau ca funt abbuendi!
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch,
to affect by smut
Spagnolo
quemar,
artigar
Italiano
abbruciacchiare,
ingolpare
Tedesco
absengen,
mit Brandpilzen befallen.
abbrugiài, abbrugiàre , vrb: abbrujae,
abbrujare,
abbrusai,
abbrusare,
abbruxai,
abbruxare,
brugiare Definizione
passare a fogu, calare a chinisu sa cosa; nau de su chi faet su fritu, sicare s’erba, su matedu modhe; pistidhire o ispirtire meda in sa carre; nàrrere male de s'àteru bogandhodhi fama mala a innóriu, fàere andhare male
Sinonimi e contrari
abbrajare,
abbruscare,
abburare,
afocazare
/
infamai,
innorare
Frasi
seus babbus sentza fillus, matas abbrugiadas ◊ mi parit ca pigu fragu de afracau: bolis biri ca si est abbrugiada sa cassarola chi tenis in su fogu?! ◊ in su padente abbrusau bi at solu morte e rosura ◊ nci ammancat peti chi s'abbrugit su pràngiu po asseliai is cosas!…
2.
su frius abbruxat is matas
3.
su soli abbruxat me in s'istadi
4.
sa língua tua abbruxat che fogu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler
Inglese
to burn
Spagnolo
quemar
Italiano
bruciare
Tedesco
verbrennen,
brennen.
afracàe , vrb: afracai 2,
afracare Definizione
passare a fraca, a fràmula de fogu (fintzes abbruxare cosa coendho in istrégiu)
Sinonimi e contrari
abbruschiai,
afracuai,
brugiare
Frasi
as lassau afracai sa cassola in su fogu ◊ sa pulenti si no dha mórigas si afracat (E.Nieddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement,
roussir
Inglese
to scorch
Spagnolo
chamuscar
Italiano
bruciacchiare
Tedesco
anbrennen.
aframatzàre , vrb Definizione
abbruxare a lébiu, unu pagu, a fràmula
Sinonimi e contrari
abbruscare,
aflachilai,
afogogliare,
afracuai,
aframiai,
aframucionare,
allampiai 1,
summuscrare
Frasi
su fogu no las at brusiadas, sas àrbures, ca su logu fit netu, ma las at aframatzadas ca est coladu acurtzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch
Spagnolo
chamuscar
Italiano
bruciacchiare
Tedesco
anbrennen,
verbrennen.
aframiài, aframiàre , vrb: aframmiare,
flammiai Definizione
coment'e aframatzare, abbruxare unu pagu (a fogu, a fumu, cun arrancu malu)/ aframiai su casu cun is manus = abbatigare su casu in sa labia apustis morigada sa preta
Sinonimi e contrari
abbruscare,
aflachilai,
afogogliare,
aframatzare,
afumentai,
allampiai 1,
summuscrare
/
incèndhere
Frasi
istesiadinci de sa forredha, ca ndi essis aframiau! ◊ mi as aframiau cun cussus peis pudéscius! ◊ chi sighit custu sicori fintzas s'erba noa si afràmiat
2.
su lati callau dhu murigant, dh'afràmiant e ndi dhu piscant a is aiscus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch
Spagnolo
soflamar,
socarrar
Italiano
passare alla fiamma
Tedesco
anbrennen.
brugiàre , vrb: abbrugiai,
brujare,
brusare,
brusiare,
bruxare Definizione
passare o fàere a fogu, calare a chinisu sa cosa; perdimentare sa cosa; nau de su chi faet su fritu, sicare sa cosa; pistidhire meda; nau de su cimentu, chi no afortit, no intostat e si sicat a pruine / brusiare s'erva birde = nàrrere male de unu
Sinonimi e contrari
abbrajare,
abbruscare,
abburare,
afocazare,
fruxare
/
sperditziai
Frasi
bucas sididas, laras bruxadas ◊ sas matas chi as brujadu t'isetant pro t'impicare! ◊ sa calura de s'istiu brúgiat sa cosa ◊ su sole ruju che a su fogu brúgiat finas sa pedra ◊ si pesesit unu fogu e brusesit su laore ◊ ponet fogu, brusat pasturas e laores e si dha pigat cun sos animales puru!
2.
sa limba de cussu pudidinosu brúsiat s'erva birde!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
brûler
Inglese
to burn
Spagnolo
quemar,
arder
Italiano
bruciare,
àrdere,
scottare,
ustionare
Tedesco
verbrennen,
ausdörren.
conciumíre , vrb: consumire,
consumiri,
cossumire,
cussumire Definizione
acabbare, ispaciare ccn. cosa, imbeciare is cosas a fortza de dhas manigiare: dhu narant fintzes de gente, torrare a malu puntu de sa debbilesa po is dispraxeres
Sinonimi e contrari
afinai,
afinigai,
assutighilare,
consumai,
ifiniare,
infinigae,
isgumentare,
ispitire,
sutigare
| ctr.
abboniare
Frasi
su lughinzu a che èssere cossumidu prego siant chent'annos e piús ◊ apo pediu sa gràcia de pòdere conciumire cust’orrughedhu de vida innoe, aube n’est barta sa pena de dha bivire (G.Locci)
2.
prite, amantes, faghides tanta gherra e bos consumides in debbadas?
Etimo
ctl., spn.
consumir(se)
Traduzioni
Francese
détériorer,
brûler (fig.),
être dévoré
Inglese
to damage,
to be distressed
Spagnolo
consumir,
gastar
Italiano
deteriorare,
strùggersi
Tedesco
abnutzen,
vergehen.
fogulàre , vrb: afogulare Definizione
pònnere fogu; abbruxare
Sinonimi e contrari
afocazare
/
brugiare
2.
cun cuss'abba budhendhe mi so totu foguladu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler
Inglese
to burn
Spagnolo
quemar
Italiano
ustionare
Tedesco
verbrennen
iscotài, iscotàre , vrb: scotai 1 Definizione
fàere o pònnere a budhire unu pagu, còere o abbruxare unu pagu / èssere iscot’iscota = budhiu de no si pòdiri aguantai
Sinonimi e contrari
acotai
Frasi
a custa cosa li cheret dadu duos bullos pro l'iscotare ◊ apo leadu sa padedha e mi so iscotadu ca fit in su fogu ◊ cust'abba est iscota iscota: pisti a budhida! ◊ sa corda dh'iscotant aizu e dh'arrustint
Traduzioni
Francese
brûler
Inglese
to burn,
to scorch,
to scald
Spagnolo
quemar
Italiano
scottare,
sbollentare
Tedesco
aufkochen,
abbrühen.
piciài , vrb: (pi-ci-a-i) pissiai
pitziai,
pitziari Definizione
prus che àteru s'efetu chi faet cosa chi punghet o chi abbruxat in sa carre; fintzes pigare cosa (esca) a buca coment'e bicandho; in cobertantza, nàrrere cosa, foedhos chi dispraxent, ofendhent
Sinonimi e contrari
pistidhire,
púnghere,
ispiciulare,
spurtiri
/
piticare
/
anniscai
/
dispiàchere
Frasi
su soli budhiu de s'istadi pítziat ◊ mi pítziat sa ferida
2.
su piscadori a lentza est abetendi chi su pisci pitzit ◊ su casu papadhu pítzia pítzia, ca no proit de su celu!
3.
is fuedhus avrincosus ferint e pítziant, ma a bortas faint prangi a chini dhus ghetat!
Etimo
ltn.
*pits
Traduzioni
Francese
brûler
Inglese
to burn,
to hurt
Spagnolo
quemar
Italiano
scottare
Tedesco
brennen.
pistidhíre , vrb Definizione
fàere pitzigore, abbruxore, fàere nàrrere pistidha! po cosa budhia o chi punghet o tastandho cosa pitzigorosa
Sinonimi e contrari
piciai,
pistidhare 1,
pistire,
spurtiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler
Inglese
to burn
Spagnolo
quemar
Italiano
scottare
Tedesco
brennen.
sfoghigiài , vrb Definizione
coment'e pigare fogu, èssere abbruxandho
Sinonimi e contrari
afocazare,
brugiare,
scallentai
2.
sa Sardigna est dogna istadi sa própiu cosa, sfoghigiada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler,
prendre feu
Inglese
to revive
Spagnolo
quemar
Italiano
rinfocolarsi
Tedesco
sich wieder erhitzen.
spurtíri , vrb: ispirtire* Definizione
pistidhire in sa carre comente faet cosa budhia, su sole o àteru, ma fintzes comente faet cosighedha a punta che lana tostada o tètera, cosa arrasposa; giare ifadu, coment'e de cosa chi punghet o pistidhit in sa pedhe
Sinonimi e contrari
fríere,
ispitudhare,
ispitulare,
papai,
pistidhire,
piticare
Frasi
spurtit custu soli: seus in gennarxu e pareus in maju! ◊ notesta mi spurtiat custu pei, comenti dhu portu unfrau ◊ custu maglioni comenti mi tocat mi spurtit in su tzugu, ca sa pedhi est prus dilicada ◊ dhi spurtiat sa buca: fiat bíndhighi dis crocau
2.
funt is ingiustítzias chi ti spurtint
Cognomi e Proverbi
prb:
a chini spurtit coit
Traduzioni
Francese
démanger,
brûler
Inglese
to itch,
to smart
Spagnolo
picar
Italiano
dare prurito,
bruciare
Tedesco
jucken,
brennen.
summuscràre , vrb: sumuscrare Definizione
abbruxare unu pagu
Sinonimi e contrari
abbruscare,
afiamusciare,
aflachilai,
afogogliare,
aframatzare,
aframucionare,
aframiare,
auscare,
ulciare
Frasi
si sumuscrat su porcu apustis mortu ◊ comente fia acontzendhe su fogu mi apo sumuscradu su pilu de su bratzu ◊ sa luchedha de s'istupinzu intro de su botedhu prenu de ozu ghermanu aiat atacau a sumuscrare su letzolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch
Spagnolo
chamuscar
Italiano
abbruciacchiare
Tedesco
leicht anbrennen.
ulciàre , vrb: uschiare,
usciare,
uscrare,
uscrai Definizione
abbruxare unu pagu, nau prus che àteru de pilu, tzudha o cosas deasi
Sinonimi e contrari
abbruscare,
auscare,
summuscrare
Frasi
bocheint su porcu e deretu l'uscreint ◊ ponet fogu a s'usciadinu e úsciat su porcu ◊ apenas ispojoladu, su porcu cheret ulciadu ◊ paris a su zigarru si uscrabat fintzas su nasu, cussu!
Etimo
ltn.
usc(u)lare po ustulare
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch
Spagnolo
chamuscar,
socarrar
Italiano
abbruciacchiare
Tedesco
leicht anbrennen.