afioncài , vrb Definizione
trebballare a sa grussera, fàere male su trebballu, cun pagu incuru o cun pagu arte, nau mescamente de unu maistu
Sinonimi e contrari
aciapuciae,
aciarollai,
aciorobedhare,
acoredhai,
allarodhai,
ammangiucai,
apunghedhare,
inciapugliare,
indrovigare
Frasi
afionca, afionca… e apustis beni a ti pagai!…
Traduzioni
Francese
ravauder d'une façon grossière
Inglese
to patch up
Spagnolo
chapucear
Italiano
rinfrinzellare
Tedesco
verpfuschen.
apunghedhài, apunghedhàre , vrb Definizione
cosire a improdhu, coment'e faendho punghedhas, fatúgios, pònnere puntos fatos male; fàere punghedhas, pungas, bruscerias; fintzes pònnere sa punta de is peis, nau de is pipios cumenciandho a camminare e de chie ballat
Sinonimi e contrari
afioncai,
atrapungare
2.
cuss'imbroglioni mi at apunghedhau po mi ponni avatu is piciocus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ravauder d'une façon grossière
Inglese
to patch
Spagnolo
corcusir
Italiano
rinfrinzellare
Tedesco
schlampig zunähen.
comentacòe , avb Definizione
in calesisiat manera
Sinonimi e contrari
comentecasiat,
comentesisiat
Frasi
a dónnia contu fàciat comentacoe!(E.Nieddu)
Traduzioni
Francese
de toute façon
Inglese
however
Spagnolo
de todas formas
Italiano
comùnque
Tedesco
wie auch immer.
comentecasíat , avb Definizione
de una css. manera
Sinonimi e contrari
comentacoe,
comentisiollat,
comentesisiat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de toute façon
Inglese
however
Spagnolo
de todas formas
Italiano
comùnque
Tedesco
wie auch immer.
gétu , nm: ghetu Definizione
su betare, su fàere a betadura, ma inditat prus che àteru sa manera o fintzes su gradu o gravidade de unu fàere: foedhandho de laore, su sèmene chi si betat
Sinonimi e contrari
bessu,
betu,
manera,
puntu 1,
tretu
Modi di dire
csn:
colare a ghetu, bènnere a ghetos = colare a betu, a manera o acurtzu de andhare bene a fàghere carchi cosa; a su ghetu… = a su chi parit…; èssere a ghetu malu = a malu tretu, a malu puntu, istai mali; a ghetu meu, tuo, suo = acomenti andat bèni a mimi, a tui, a issu, e gai; muncadore de ghetu = mucadore tanadu a fiores pro die de festa (= de ghetai in conca?); fàiri una cosa a getu de… = a zisa de…; fae su getu de… (+vrb.)= fàghere a manera de… (+vrb.)
Frasi
aiat imparatu a connòschere sos fómines e a cale ghetu los potiat tòrchere ◊ si sichimus de custu ghetu, de sa Sardigna petzi nos abbarrat unu desertu de chisina ◊ sas cosas las videt a ghetu suo ◊ sas cosas no andhant sèmpere a ghetu deretu
2.
caentabamus sos crapitos fintzas a candho no fint a ghetu de poder súghere ◊ su criedhu s'est illascau a prànghere, a ghetu de nche li falare sa matichedha ◊ est ghetandhe fritu a ghetu de astragare s'àlinu ◊ po fàiri su carrúciu si segat una canna a getu de furca, a una parti ◊ aus fatu su getu de atobiae su veterinaju
3.
chirco sos pilos tuos in sos ghetos e in sos ghentinos de sos ispuntones ◊ Bantonedhu, no de nepode, li pariat fizu de cantu si assimizabat de coloriu e de ghetos
4.
sos massajos fint avertitos de semenare solu su ghetu comporatitzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
façon
Inglese
way,
reverse
Spagnolo
manera
Italiano
manièra,
vèrso
Tedesco
Art.
ghirghilliàre , vrb Definizione
erriere a iscracàlios
Sinonimi e contrari
chighigliare,
ghirghilliare,
iscrocuedhai,
isgangagliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rire de façon bruyante,
ricaner
Inglese
to sneer
Spagnolo
reirse a carcajadas
Italiano
rìdere rumorosaménte,
sghignazzare
Tedesco
laut lachen.
ghísa 1 , nf, nm: gisa,
ghisu 1 Definizione
coment'e…, de sa matessi manera de…
Sinonimi e contrari
disa,
manera,
zisa
Frasi
andhaiat a ghisu de tzintzigorru ◊ li picat unu tochedhu de coro a ghisa de si che l'essiret de petorras! ◊ mi at nuscatu e at intesu s’arrastu a ghisa de cane de catza ◊ si dh'at posta in tzugu a ghisu de issarpa
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
manière,
façon
Inglese
manner
Spagnolo
guisa
Italiano
guisa
Tedesco
Art,
Weise.
manèra , nf, avb Definizione
si narat po su comente totu is cosas acontessent, si narant o si faent: a bortas si narat fintzes in su sensu de bene, de manera bona, giusta, o segundhu comente fintzes meda, tropu, bolendho inditare un'esageratzione
Sinonimi e contrari
bessu,
modu
/
meda
Modi di dire
csn:
manera, de soli!...= pagu forti, custu soli!...; (fai, nàrriri, stai e totu aici) a cudha m. = a brétiu, chentza de régula, comente andhat andhat, a cudhenia; si fiat a m. = si faghiat, si fit possíbbile
Frasi
cun sa bona manera si ndhe bogat prus chi no cun sa mala ◊ sunt sedatos fatos cun manera e balentia ◊ portadhi sa manera a pobidhu tuu, assinuncas t'arroscit e ti donat una bella incarrerada!
2.
a cudha manera seus: no moreus e no campaus! ◊ - E comente istades? - De onzi manera, chei su tempus!
3.
manera de tempus mau: no tenit sentidu de iscampiai! ◊ no fadiat a camminai de cantu fiat proendi: e manera de àcua, puru!…◊ ite manera est custa de issúnnere su logu po àere samunadu bator tzícheras?!…◊ chi fiat a manera, zeo cherio fàere ónnia sacrifítziu po issa
Cognomi e Proverbi
prb:
in dogni cosa bi cheret manera
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
façon,
manière
Inglese
manner
Spagnolo
manera
Italiano
manièra
Tedesco
Art,
Weise,
Manier.
módu , nm: motu Definizione
su comente si faet o acontesset una cosa; nau de is verbos, est unu piessignu chi inditat si s'atzione est reale, solu possíbbile, dipendhenthe de un'àtera o cumandhada (is modos definios faent custu cun is desinéntzias personales; is modos indefinios inditant s'atzione chentza precisare sa persona e no precisant bene mancu su tempus)
Sinonimi e contrari
manera
Modi di dire
csn:
si fit a m. de… = si faghiat a…, si fut possíbbili a…; pònniri m. = regulare, zúghere o fàghere a régula; fàghere a m. de…, in m. chi…= fai a manera de…, fai su possíbbili po…, po chi…
Frasi
arratza de modos chi tenides faghindhe sa cosa!…
2.
si fit a modu de ti ndhe furare andhao ventureri in terra anzena! ◊ eus a fai in modu de dh'acuntentai ◊ inforrat su pani totu debressi in modu chi su forru s'iscidrit su prus pagu possíbbili
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
façon
Inglese
manner
Spagnolo
manera
Italiano
mòdo
Tedesco
Art,
Weise.
tràgiu , nm: traju,
trazu 1 Definizione
manera (fintzes moda) de si bestire, manera, betu de fàere; fintzes su chi unu paret a cara, a sa carena
Sinonimi e contrari
grabbu,
manera,
tratu
/
aerada,
bisura
Frasi
ses giòvanu de bellu tràgiu, non feu che a mie ◊ su ghéneru teniat unu bonu traju in su manizu de sas piatzas de carbone ◊ bi at poetes a tràgiu lestru e poetes a tràgiu lenu, cantendhe ◊ su tràgiu est su chi distinghet su poete de palcu
2.
chie est cudhe? a su traju mi paret gente nostra! ◊ a su tràgiu assimbillant a su babbu ◊ bidei custos benzendhe, ma de tràgiu no pariant de bidha ◊ custas poesias sunt a trazu de trallallera
Etimo
ctl., spn.
trajo
Traduzioni
Francese
allure,
port,
façon de s'habiller
Inglese
style,
carriage,
look
Spagnolo
traje,
porte
Italiano
fòggia di vestire,
tratto,
portaménto
Tedesco
Tracht,
Haltung.