abbiàtzu , avb Definizione cantu prima Etimo srd. Traduzioni Francese le plus tôt possible, au plus tôt Inglese as soon as Spagnolo cuanto antes, lo antes posible Italiano quanto prima Tedesco sobald wie möglich.

aconziminàre , vrb: conziminare Definizione aconciare, agiustare a sa bona Sinonimi e contrari arragnare Traduzioni Francese ajuster tan bien que mal Inglese to repair as best one can Spagnolo arreglar a la diabla Italiano aggiustare alla bèlla mèglio Tedesco so gut es geht instandsetzen.

àndhe , cng Definizione foedhu sèmpere cun chi avatu imperau po nàrrere su chi dipendhet o podet dipèndhere de ccn. cosa o fatu, inditat pruschetotu una càusa, un'intzimia Sinonimi e contrari addaghi, arribbau 1, giaghí Frasi andhe chi faghes gai no ti naro piús nudha! ◊ andhe chi bi ses bonu, proite no lu faghes tue?! ◊ andhe chi bi est, pastorighendhe, a si ndhe podiat leare medas de fiados?! ◊ faghedilu tue, andhe chi murrunzas si unu ti azuat! 2. azigu connoschiat s'intrada, andhe a li pedire finas s'essida! Traduzioni Francese puisque Inglese as, since Spagnolo puesto que, ya que Italiano poichè Tedesco was? wie schön!

ateretànte, ateretàntu , avb, prn, agt: aturetanti, aturetantu Definizione un'àteru tanti oguale, su própiu tanti, de sa matessi manera Sinonimi e contrari acetotu, matessi Frasi in cada aversidade fis de amparu e zeo fipi pro tene ateretantu ◊ in custu solenni istanti chi mi depu separai, babbu mi at a perdonai: perdonit aturetanti mamma! (G.Cadeddu) 2. fintzas tue as a fàghere ateretantu ◊ fit una corte neta e sa domo deviat èssere ateretantu ◊ aturetantu iant fatu Gavinu cun Eugéniu Etimo srd. Traduzioni Francese autant de, autant, aussi Inglese as much (as) Spagnolo igualmente, otro tanto Italiano altrettanto Tedesco ebensofiel.

candhidàre , vrb: candidai Definizione pònnere in lista, propònnere a ccn. po dhu votare a calecuna cosa Frasi si est candhidadu a cussizeri ◊ l'ant candhidadu a síndhigu ◊ currei, currei a innòi, s’intruxu est candidau: sa lista 'e su caboni sa lítera at mandau! 2. po sa morti immoi seu candidau: beni candu centenàriu in su letu mi agatas sonnigosu e fidau! (Lg.Melis) Traduzioni Francese proposer un candidat aux élections Inglese to propose s.o. as a candidate Spagnolo candidatar, presentar como candidado Italiano candidare Tedesco als Kandidaten aufstellen.

che 1 , prep: chei 1, chi Definizione prep. chi s'impreat ponendho paragones, coment'e medindho una cosa cun s'àtera; si su cunfrontu est inditau cun d-unu verbu, sa prep. dh'acumpàngiat unu chi, foras chi siat unu pps.; si custa prep. portat fatante un'art. det. o un'agt. o prn. dimustrativu si fúrriat in chei (es. bonu chei su pane, niedhu chei su pighe, mannu chei custu, artu chei cussu, chei cudhu); in sa forma che, si portat a denanti foedhu chi cumènciat cun cunsonante, custa a su contràriu de sa régula no càmbiat sonu e antzis si afortit (es. biancu che nie = nr. chenníe, feu che cane = checàne, faghet che tue = chetúe, rànchidu che fele = chefèle, pregare che santu = chessàntu, fragat che cibudha = checibúdha): est s'efetu de sa cng. ET de quo + et chi dh'at ingenerada; ma, a su contràriu de su che avb., càmbiat sonu sa /c/ sua de cuménciu candho si agatat apustis de vocale (es. feu che cane = nr. feughecàne, pregare che santu = pregareghessàntu). a/c.: su che prep. no arresurtat mai de dh'apostrofare; in camp. po fàere paragones s'impreat prus pagu – e si che podet furriare a chi –: si narat de prus comenti a, coment'e Sinonimi e contrari cantu, comente Frasi est prus mortu chi no biu ◊ mezus in su letu chi non in presone ◊ isse est che a tie ◊ che deo si deviat sonniare chie no ischit it'est timire! ◊ e chie che a tie a note faghet bídere che a die? ◊ est sachedhosa chi ègua de preri ◊ no bi at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ che inoghe in cudhane lassat fama bella ◊ fúrriat che dae balla ◊ isse est chei sos àteros ◊ is autoridadis fascistas fiant isceti su còmudu insoru tratendu is àturus chi àliga (B.Lobina)◊ nosu no seus chi a tui ◊ a candho intendho un’iscracàgliu che de una fémina 2. bi restei male che chi mi aeres betadu abba calda ◊ faghide che chi siedas babbu meu! ◊ so inoghe che chi mai mi ndhe essere andhadu ◊ fia tílciula tílciula de suore che chi ch'essera ruta in unu poju ◊ custa cosa est che chi no la gitas! 3. lu so bidindhe che segadu, che rutu, che fatu, lu tenzo che mortu, che pérdidu Etimo ltn. quo et Traduzioni Francese comme Inglese how (much), as Spagnolo como Italiano cóme, quanto Tedesco wie, wie viel.

dàchi , cng: addaghi, daghi, deghi Definizione (iscritu fintzas da chi, de chi) candho, si, andhe chi: tenet su valore de inditare su matessi tempus de duas cosas acapiadas apare o chi una sighit de un'àtera o benit apustis Sinonimi e contrari candho, dàgada, deganno, sicomente Frasi daghi si tatant de abbas niadas s'incantant che isposos e isposas ◊ daghi ghirat babbu tou as a bídere sa surra chi ti daet ◊ daghi essit su sole faghet caentu ◊ ti pentzas de nci torrai deghi ti ant a interrai? ◊ deghi si est acatau ca furint ànimas mortas, su pastore at atacau a cantare ◊ daghi mi paso za benzo a ti chircare, ca como so istracu! 2. daghi cheres chi mi sea, un'iscuta mi apo a sere ◊ daghi fis ispetendhe a fàghere gai, mi lu depias nàrrere! ◊ no si podet bídere, ma daghi fostè la cheret andhet a subra! ◊ deghi mi pàsiu gei eus a torrai a incumentzai Etimo srd. Traduzioni Francese depuis que Inglese when, as Spagnolo desde que Italiano dacchè, allorchè, poichè Tedesco als, da.

impésci , cng, avb: impessi, impessu, impissu Definizione luego apustis, un'iscuta como Sinonimi e contrari apenas, comogomo, tandho tandho Frasi sos pitzinnos ant traballau dae impessu ant caminau a sa sola ◊ su manzanu, impessu chi si nche pesabat, la mutiat ◊ s'anzone impessu nàschiu ponet fatu a sa mama ◊ impessu ghirau mi so indiosau ◊ sas labras tuas sunt friscas che frores impessu bodhios ◊ impissu ammaniaos sos papiros, sa pitzinna l'ant allezitimada ◊ impesci los at vistos est curtu a los topiare ◊ a manzanu tenes impesci impesci su tempus de ti sapunare! 2. candho pranghendhe impessu t'intendhia deretu ti picabo ◊ est intrighinandhe: galu impessu si biet ◊ fit impessu ghirandhe e no aiat galu leau oru de sas cosas Traduzioni Francese à peine Inglese only just, as soon as Spagnolo apenas Italiano appéna Tedesco kaum.

incantughí , cng Definizione cng. chi inditat càusa, arrexone Sinonimi e contrari sicomente Frasi candu su cuadhu si est postu a curri no si est pérdiu de ànimu incantughí iscidiat bèni sètzi cuadhus Traduzioni Francese puisque Inglese as Spagnolo pues, porque, ya que Italiano poichè Tedesco da.

màncu , nm, avb, cng: immancu, mancus Definizione prus pagu, nau prus che àteru a su postu de unu no forte o fintzes po afortigare su no, s'idea de mancare, de no èssere; inditat sèmpere s'idea de farta o de méngua, de mancare (es. sas oto mancu deghe = mancant dexi minutus a is otu; is noi oras mancu cincu = mancant chimbe minutos a is noe) e in matemàtica tenet a símbulu / – / Sinonimi e contrari nemmancu | ctr. finces, prus Modi di dire csn: chena mancu = chentza farta; mancu, mancus chi... (e fintzas "mancus" solu, + su vrb. a su cong.) = mancuberi, coment'e chi…, itl. nemmeno fosse; mancu su/sa/sos/sas…(+ númene, nadu coment'e a impudu, dispiàghidos) = no at pagadu, no ndh'est bàfidu, no ndhe balet (+ númene); èssere ómine de pacu prus o mancu = pagu ’e tzou, de pagu cabbale; èssere a mancu maledhu = istai unu pagu mellus de saludi; fàghere a mancu de carchi cosa = istare chentza, lassare istare; mancu po conca, po sonnu = mancu a bi pessare!; bènnere mancu, torrai de mancu = menguai, pèrdiri fortzas, essire peus, andhare de male in peus Frasi ch'est colau su prus e no che at a colare su mancu? 2. si est gai mancu bi andho ◊ mancu a lèzere faghet, cun custa lughe ◊ no bi andhas tue e mancu deo! ◊ machisonza, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ no timet mancu sas annadas malas ◊ non piaghet mancu a isse ◊ cun custu corriaxu, sa bachixedha mancu si acatat de èssi giunta! 3. diaderus ndi fatzu de mancu de atrus trumentus! ◊ faghídendhe a mancu de fumare! ◊ no si ndhe podet fàghere de mancu a manigare 4. no ndhe at iscobiadu a sa muzere ca issa si fit posta chena mancu a sa parte de sa cuscénscia 5. mi brigat puru, mancu lu apa fatu pro cumbénia mia! ◊ mi catzas mancus chi sia unu cane! ◊ ite presse, mancu chi sias una chida sena papare?! 6. a mie mi ant acumpanzadu duas féminas fatendhe lughe cun d-unu titzone inchesu e brinchendhe muros de tres tancas: mancu sas rutas chi amus leadu!…◊ za nos est costadu cust'ozu… mancu su fritu chi amus leadu collindhe s'olia! 7. sa cosa chi no benit mai mancu est sa paràgula de Deus ◊ custa est funtana chi no benit mai mancu, ne in istiu e ne in annadas de sicore ◊ sa mere de domo, custa dea-pobidha, non beniat mai mancu in sas netzessidades (Z.Zazzu) Cognomi e Proverbi smb: Mancu Etimo itl. Traduzioni Francese moins, non plus, pas, même Inglese not so much as Spagnolo menos, ni, ni siquiera Italiano méno, nemméno, neppure Tedesco wenigste (Subst.), weniger (Adv.), nicht einmal (Adv.).

mancumàle , avb Definizione foras male Sinonimi e contrari bellaggai Frasi mancumale s'annu a poi fatesit annada bona e su bestiàmine si campesit ◊ mancumale arriveint su matessi, finas si aiant fatu unu caminu inghiriosu Traduzioni Francese heuresement (que) Inglese just as well Spagnolo menos mal Italiano méno male Tedesco Gott sei Dank!.

nàdu 1 , pps, agt, nm: natu, nau Definizione de nàrrere: est incurtzau de naradu e s'impreat fintzes in su sensu de sa cosa chi si narat mescamente coment'e contu o díciu Sinonimi e contrari narau / contadu, nada 2. ca fit ómine de savímene, chin pacas paràulas vene natas los poniat totu a sa muta 3. de su nau a su fatu nc'est grandu diferéntzia Traduzioni Francese dit, dicton Inglese said, told, known as, saying Spagnolo dicho Italiano détto Tedesco gesagt, gennant, geheißen.

sbagassài , vrb: irbagasciae Definizione andhare a bagassas, istare sèmpere aifatu de féminas, de s'una a s'àtera; fintzes pigare a befa, fàere a bregúngia a unu ananti de gente Sinonimi e contrari cicisbeai Traduzioni Francese courir le cotillon Inglese to act as a cicisbeo Spagnolo putear Italiano cicisbeare Tedesco den Hof machen.

«« Cerca di nuovo