àlcu , nm: arcu Definizione
css. cosa a bisura de unu mesu cricu / genias de arcu: tundhu, a punta de mitra; arcu de sa sedha = onzunu de sos duos cantos de linna chi aunidos apare cun sas travedhas faghent una sedha o sedhone e setzint in s'ischina de un'animale, falendhe a parte e àtera; arcu de sa petorra = sa crae de su codhu; arcu de chelu, de sole = arcubbalenu; arcu voltàicu (de A. Volta) = su si tocare acostindho a lébiu de duos càbudos de filu cun currente, cosa chi serrat su circúitu ma bogat fogu e iscàgiat is filos: est mescamente unu métidu po assardare a currente a tensione bàscia acostindho sa punta de un’eletrodu a sa parte de assardare
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
ltn.
arcus
Traduzioni
Francese
arc
Inglese
bow,
arch
Spagnolo
arco
Italiano
arco
Tedesco
Bogen.
alletiàe, alletiài , vrb Definizione
allachedhare o pònnere coment'e faendho a letu; fintzes solu tròchere, atrotigare
Sinonimi e contrari
abbajonare,
allacare,
allachedhare,
atrotiai,
atzumborai,
colembrai,
indortigare
Frasi
si allétiat unu fusti, unu filu, una mata ◊ s'àcua fiat arribbada a strossa e su trigu si fiat alletiau asuta de su bentu e de s'àcua (F.Pilloni)
2.
fadeus a chini allétiat su bratzu po biri chini est su prus forti? ◊ po bínciri a issu bastat a non alletiai is cambas ◊ sa manu dh'increscit e dha portat alletiada in piturras ◊ su bentu est alletiendi is nais de is matas
3.
portat is cambas alletiadas de su fàmini
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fléchir,
courber
Inglese
to bow
Spagnolo
flexionar,
doblar
Italiano
flèttere
Tedesco
biegen.
fritíre , vrb Definizione
tròchere e incrubare (comente faent is puntas de is matas po su bentu); su si mòvere o mòvere una cosa fintzes po che dha pònnere a una parte, su si mòvere a giagaradura, a cropu, tratènnere unu pagu faendho una cosa po ndhe fàere un’àtera o agiudare a unu
Sinonimi e contrari
allacanae,
chinnire,
frànghere,
grunare,
incruai,
incrunai,
indugi,
infritire,
ingrussiare,
mòere,
suncai,
truminare,
tziricare
/
trèmere
Frasi
denanti a una mama isconsolada frito sa fronte ◊ a su càntaru meu friti sas laras ca ndhe as ingranzeu (P.Mereu)◊ dolorosas penas ant fritidu sa forte conca tua ◊ fritinno is genugos dhi faiant s'adoracione ◊ donzi fundhu fit càrrigu de ua a ispantu chi fritiat sa bide totu a terra ◊ tristu e a passos lentos fit cun sos ojos fritidos a terra
2.
cun totu sos impitzos chi tenzo no mi poto fritire a fàghere àteru ◊ comente mi poto fritire andho a binza a meighinare ◊ sas berbeghes si sunt fritidas: bae a bídere no bi apat animale! ◊ frítidi ca inoghe istrobbas! ◊ a bos fritides ca depo passare?!
Traduzioni
Francese
fléchir,
courber
Inglese
to bow
Spagnolo
doblar
Italiano
flèttere,
chinare
Tedesco
beugen.
grunàre , vrb Definizione
incrubare sa conca e s'ischina puru, unu pagu, a cara a denanti, nau fintzes de cumportamentu de chie si acunnortat de fàere sa volontade de is àteros
Sinonimi e contrari
abbassiare,
ancrucare,
fritire,
incruai,
incrunai*
Frasi
at grunadu sos ògios ◊ gruna sa fronte a sa divina voluntade! ◊ cheret chi deo m'ingrune a isse!
Traduzioni
Francese
baisser
Inglese
to bow
Spagnolo
inclinar,
agachar
Italiano
inchinare
Tedesco
beugen,
sich fügen.
inconcobàre , vrb: incorcobare Definizione
atrotigare faendho coment'e a conca, a lacu
Sinonimi e contrari
abbajonare,
agionedhare,
allachedhare,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
ingobbedhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber,
voûter
Inglese
to bow
Spagnolo
encorvar,
corcovar
Italiano
incurvare,
incurvire
Tedesco
beugen.
incruài , vrb: incrubai,
incrubare,
incuare,
inculbare,
incurbare,
incurbiai,
incurbiare,
incurvare Definizione
abbasciare a un'ala, pònnere a un'imboe, culembru; abbasciare sa conca, indrúchere s'ischina a cara a denanti; su si indrúchere a ccn., a su chi bolet s'àteru
Sinonimi e contrari
ancrucare,
cruai,
incrunai,
inconchinare,
incrinire,
incrubedhare,
incrunai,
indortinare,
ingruxare,
palangai
| ctr.
arritzare,
istantargiai,
ficare
Frasi
m'incurvavo in sa funtana bufandhe a fruncu ◊ si est incrubau a ndi bodhí cosa de terra ◊ fit timendhe a s'incurbiare a cullire crocas ◊ su bentu est tirendi aici e sa mata s'incrubat a cussa parti ◊ zuchet s'ischina a unu cantzu a fortza de istare incurbiau ◊ incrua s'istrexu po pigai prus àcua a tassoni! ◊ totu sas matas s'incrubant ◊ apo incurbadu sa conca e mi so cagliadu
2.
su soli si nci fiat incrubendu
3.
no est de atzetare goi a conca incurbiada su chi nos benit o chi nos fachent!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie meda s'incúrviat su culu si li biet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
incliner,
pencher,
s'incliner,
s'humilier
Inglese
to incline,
to bow,
to bend down
Spagnolo
inclinar,
agachar,
humillarse
Italiano
inclinare,
chinare,
inchinarsi,
umiliarsi
Tedesco
neigen,
sich neigen,
sich erniedrigen.
ingratziàda , nf Definizione
abbasciada de conca / fai s'i. = abbassiare sa conca coment'e pro saludu o pro rispetu, ma fintzas tzurumbechendhe pro su sonnu
Sinonimi e contrari
incrubada,
incumandhu,
incúrbiu,
ingrunada
/
ciribbeca,
tzulumbrina
2.
faint s'ingratziada coment'e chi siant in crésia! ◊ is puntioledhas de is matas faint s'ingratziada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
révérence
Inglese
bow,
curtsey
Spagnolo
reverencia
Italiano
inchino
Tedesco
Verbeugung.
ingrunàda , nf Definizione
su ingrunare; incrubada de sa conca coment'e singiale de arrespetu, po saludu
Sinonimi e contrari
incrubada,
incúrbiu,
ingratziada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
révérence
Inglese
bow
Spagnolo
reverencia
Italiano
inchino
Tedesco
Verbeugung.