ascugiàre, ascujàre , vrb Definizione
foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau
Sinonimi e contrari
cuscujinare,
iscusiare,
pispisai
Frasi
pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza
2.
manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro
Traduzioni
Francese
chuchoter
Inglese
to chime in softly
Spagnolo
hablar en voz baja
Italiano
interloquire sottovóce
Tedesco
leise sprechen.
ascúju , avb Definizione
a s'iscúsia, a iscusi
Sinonimi e contrari
iscúgia 1
Frasi
mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
à voix basse
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sommessaménte,
sottovóce
Tedesco
leise.
ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definizione
a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere
Frasi
de cussu ndhe faedhant a s'ascuse
Traduzioni
Francese
à voix basse
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sottovóce
Tedesco
leise.
assassécus, assasségus , avb Definizione
in o a úrtimu, tempus apustis de su cuménciu de una cosa, a fine e a candho, apustis de tanti, po acabbare
Sinonimi e contrari
assacoa
Frasi
assassegus, mi est fuendhe donz'ispera! ◊ como sezis essendhe dai sa beste abberu: assassegus bos faedho male! ◊ fit unu dischente abbistu ma, assassecus, resurtatos non bi n'aiat ◊ assassegus at cumpresu comente fit sa chistione
Cognomi e Proverbi
prb:
chie assassegus istat, o perdet o achistat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfin
Inglese
in the end
Spagnolo
por fin,
finalmente
Italiano
infine
Tedesco
schließlich.
assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definizione
pònnere a pigare sole, pigare sole
Sinonimi e contrari
assobinai,
assorinai,
soghiai
Frasi
sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
exposer au soleil
Inglese
to dry in the sun
Spagnolo
solear
Italiano
soleggiare
Tedesco
in die Sonne legen.
astrolicàre , vrb: astroligare,
astrologare Definizione
foedhare credendho a is astros, a ingertu, cricare de ingertare su benidore, foedhare a s’afaiu, nàrrere istrolichéntzias, isciolórios
Sinonimi e contrari
illeriare,
imbisare,
istralobbiare,
pantasiai,
sfasolai,
stenteriai,
strolicai
Frasi
tempos bonos e malos, astrolighendhe istamus s'orizonte (S.Casu)◊ eo apo a mente mia astroligadu chi…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rêver
Inglese
to build castles in the air,
to rave
Spagnolo
fantasear,
decir disparates
Italiano
fantasticare,
farneticare
Tedesco
fantasieren.
atafài, atafàre , vrb: atafiare Definizione
afundhare, pònnere in mesu, aintru de calecuna cosa; fintzes passare in calecunu logu (nau fintzes in su sensu de arrennèscere a cumprèndhere, o arrennèscere e bastat), bènnere o lòmpere po cumbinatzione
Sinonimi e contrari
aciufae,
atapai,
intafae,
pònnere
Frasi
innòi nci at una mina: a logu bellu nci apu atafau su pei! ◊ nci at atafau is peis a su ludu ◊ su marxani atafat sa farruncada po aggafai su pegus ◊ inue che dh'as atafada cussa cosa? ◊ che so atafadu in d-una mola e dhue aiat cosa cuada (Z.Porcu)
2.
non che atafaiat a cumprèndhere comente aiat fatu su babbu a dhi zare sas crupas de su chi fuit capitadu ◊ cussa note non che fuo atafadu a mi drumire ◊ in bella famíllia ch'est atafadu cricanne fémina!…◊ is sordaus nci atafant in crésia e forrogant in dónnia logu!
Etimo
itl.
taffiare
Traduzioni
Francese
fourrer
Inglese
to drive in
Spagnolo
meter
Italiano
cacciar déntro
Tedesco
hineinwerfen.
atonàdu , pps, agt: atonau Definizione
de atonare 1; chi est in su tonu giustu, nau de sa boghe, de su càntigu; chi arrespondhet a tonu
2.
sa boghe sua atonada faghet allegrare ◊ Sardigna istimada, ti cantu de coru cun boxi atonada ◊ est atonadu su cantare meu pro fiorire coros in armonia?
Traduzioni
Francese
juste (voix)
Inglese
in tune
Spagnolo
afinado
Italiano
intonato
Tedesco
richtig singend.
atratàre , vrb Definizione
pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau
Sinonimi e contrari
arrastai,
atrataritzare,
orminare,
ormizare,
trateare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
suivre à la trace
Inglese
to follow in s.o.'s tracks
Spagnolo
rastrear
Italiano
cercare seguendo le tràcce
Tedesco
jds. Spur verfolgen.
avaloraméntu , nm Definizione
su avalorare
Sinonimi e contrari
abbalorinzu
Traduzioni
Francese
évaluation,
valorisation
Inglese
improvement,
increase in the value
Spagnolo
valoración
Italiano
valutazióne,
valorizzazióne
Tedesco
Schätzung,
Aufwertung.
barbatàre , vrb: abbalvatare,
barvatare,
brabatai 1,
brabatari,
varvatare Definizione
arare sa terra sa primu borta, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare po s'atóngiu (e púdrigat s'erba)
Sinonimi e contrari
iscolturare
Frasi
seu brabatendi su cungiau, cida chi benit
Terminologia scientifica
mssr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
premier labourage au printemps
Inglese
to plough in
Spagnolo
abonar en verde
Italiano
sovesciare
Tedesco
einackern.
barcàxu , nm: borcaxu,
bracaxu,
brecaxu,
brocaxu,
ecaxu,
ocàrgiu Definizione
tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru
Sinonimi e contrari
àghedu,
ciassu,
ingiassu
Etimo
ltn.
*var(i)carium
Traduzioni
Francese
passage
Inglese
passage in a hedge
Spagnolo
pasaje
Italiano
callàia
Tedesco
Durchgang.
barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definizione
de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu
Sinonimi e contrari
abbarigau,
imbarigadu
/
colau,
passadu
Frasi
su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai
2.
oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca…
Terminologia scientifica
tpc
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
après-demain
Inglese
in three days
Spagnolo
dentro de tres días
Italiano
fra tre giórni
Tedesco
in drei Tagen.
biscaína , avb: briscaina Definizione
nau de una manera de fàere is cosas: fuedhai, fai a sa b. = a cudha manera, male, chentza una régula precisa, a comente essit essit, a s'istrambulatzina
Frasi
su andhare a sa moda biscaina podet medas surpresas preparare ca bisonzat su passu misurare pro no rúere in fossu o in pischina (A.Casula)◊ fint imbolaos a sa briscaina in sos muntones de terra e de preda
Etimo
spn.
a la viscaína
Traduzioni
Francese
à la six-quatre-deux
Inglese
in a slapdash way
Spagnolo
a la buena de Dios
Italiano
alla carlóna
Tedesco
nachlässig.
brassèto , avb: abbratzeta,
bratzeta,
bratzeto,
bratzetu Definizione
manera de si pigare duos camminandho a fiancu de pare ponendho is duos bratzos acanta agganciaos a manera de si tocare in sa parte de aintru de su cuidu / leare a bratzeta, a bratzete, a su bratzetu = abbratzetare, cun su bratzu intradu suta de su bratzu de un'àteru
Frasi
est passau unu, totu allichidiu, in bistiri de festa, a su bratzetu cun sa mulleri ◊ fint ispassizendhe leados a sa bratzeta ◊ la leo a sa bratzeta, ma però inchieta si est mustrada
Traduzioni
Francese
bras dessus,
bras dessous
Inglese
arm in arm
Spagnolo
del brazo
Italiano
sottobràccio
Tedesco
Arm in Arm.
cabbéssu , nm Definizione
cropu forte giau cun sa manu a cara
Sinonimi e contrari
bofetada,
bussinada,
ciafarada,
irbirroncu,
iscabbessu,
iscantargiara,
iscantulada,
istuturrone,
scambussara,
sporsugada
Frasi
ti dongu un'isciarrocada de cabbessus! ◊ dhi at donau unu cabbessu de fai a tremi!
Traduzioni
Francese
gifle
Inglese
slap in the face
Spagnolo
bofetón
Italiano
ceffóne
Tedesco
Ohrfeige.
chighigliàre , vrb Definizione
erríere a iscracàlios mannos
Sinonimi e contrari
iscacagliare,
isgangagliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chahuter,
rire brusquement
Inglese
to laugh in an unseemely manner
Spagnolo
reír a carcajadas
Italiano
rìdere scompostaménte
Tedesco
schallend lachen.
chiscusína , avb: coscusina,
curcusina,
cuscujina,
cuscujinu,
cuscusina,
cuscusinu Definizione
a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua
Sinonimi e contrari
acua,
iscúsia
Frasi
sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu
Traduzioni
Francese
tout bas
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sottovóce,
sommessaménte
Tedesco
leise.
ciaciarài, ciaciaràre , vrb: ciaciarrai,
ciaciarrare,
tzantzarare Definizione
istare a chistionu cracu ma cun pagu sustàntzia, foedhandho tanti po nàrrere calecuna cosa, po su gustu de foedhare
Sinonimi e contrari
argiolae,
arrallai,
badaciare,
badulare,
ciaramedhare,
crallatai,
friganzare,
itzarralai,
paraletare,
prillissai
| ctr.
cagliare,
citire
Frasi
fiant ciaciarrendi, chistionendi de su tempus, de sa genti e de tantis atras cosas ◊ no ciaciarrànt prus a fuedhus ma cun làgrimas chi calànt in is trempas che funtanedhas de arriu ◊ los aimis bidos in piata ciaciarrendhe cun àtere
Etimo
spn.
chacharear
Traduzioni
Francese
bavarder,
babiller
Inglese
to talk in low voice
Spagnolo
chacharear
Italiano
parlottare
Tedesco
tuscheln.
ciafaràda, ciafaràdu , nf, nm Definizione
cropu de manu giau a trempas
Sinonimi e contrari
bussinada,
cabbessu,
ciafarotu,
ciafu,
irbatulada,
irbirroncu,
iscantargiara,
iscaputzone,
istuturada,
istuturrone
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gifle
Inglese
slap in the face
Spagnolo
bofetón
Italiano
ceffóne
Tedesco
Ohrfeige.