acrodhàre , vrb: aggradhare 1, aggrodhare Definizione intanare, cuare comente faet su grodhe, su margiane, ibertandho a furare ccn. cosa, abbasciare, su si pònnere abbasciaos coment’e po no si fàere a bíere Sinonimi e contrari abbuare, acuae, ammacionai, apatai, atanai Frasi si acrodhaiat in d-un'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone colendhe e che lu tiraiat ◊ si est acrodhadu acurtzu a una mata de chessa a fàghere de bisonzu Etimo srd. Traduzioni Francese se terrer, être aux aguets Inglese to go back to one's den, to lie in wait Spagnolo esconderse, estar alen acecho Italiano rintanarsi, stare in agguato Tedesco sich verkriechen, auf der Lauer liegen.

ammacionài , vrb: ammascionai, ammatzonare, matzonare Definizione istare o pònnere cicios o crocaos coment’e allorigaos; su si pònnere che a su margiane (matzone), cuare, fàere che a su matzone Sinonimi e contrari aciunciulire, acoconare, acuculiare, aculigionai, acuculiedhare, arruntzai / abbuare, acuae, acrodhare, intanae, istichire Etimo srd. Traduzioni Francese être aux aguets Inglese to lie in wait Spagnolo acechar Italiano stare in agguato Tedesco auf der Lauer liegen.

apostài , vrb: apostare 1, apostari Definizione istare firmos cuaos in calecunu tretu iscocandho e ibertandho a ccn. o un'animale po dhu cassare, po dhu sodigare, o àteru; carrare su laore a sa posta o eremàgiu; pònnere una posta a iscummissa / apostare de… = detzídere Sinonimi e contrari atrapare, impostai / carrugare Frasi sos caminos fint prenos de zente apostada pro bíere sos isposos ◊ si ficheit in conca sa bidea de l'apostare a fusile ◊ si aposteit in d-una roca, ispetendhe sos ladros cun su bestiàmine furadu ◊ mi ant apostadu fintzas a candho mi ant àpidu 2. su trigu si apostaiat in sa posta e poi si che gighiat pro l'arzolare 3. apostant de isposare e isposados si sunt Etimo itl. Traduzioni Francese guetter Inglese to lie in wait for Spagnolo acechar Italiano appostare Tedesco sich auf die Lauer legen.

caldúbba , nf Definizione castàngia, trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere Sinonimi e contrari camàndula, candonga, falandura, pastòcia | ctr. belidadi Traduzioni Francese histoire, blague Inglese lie Spagnolo trola Italiano fandònia Tedesco Flause.

camàndhula , nf Definizione castàngia (in cobertantza), trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere nada fintzes a dannu de unu Sinonimi e contrari caldubba, candonga, falandura, pastòcia / imboju, istibba / brussone, bucicone, ilbrunzigone, pinnegosu, pirríchia, puini, prunzu Frasi sa pitzinna at secau s'impromita cun isteinzos e camàndhulas mantenèndhesi tra s'amorau betzu e su nobu (A.Satta) Etimo spn. Traduzioni Francese histoire, blague, prétexte Inglese lie Spagnolo camándula Italiano fandònia, pretèsto Tedesco Märchen, Ausrede.

candònga , nf: condonga, candroga Definizione castàngia, trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere, chistione chentza fundhóriu, genia de nada fintzes po pigare in giru e ofèndhere Sinonimi e contrari caldubba, camàndula, cartòcia, falandura, mirringhenga, pastòcia / imbriaghera Modi di dire csn: bèndiri candongas = contare fàulas; fai c. = fai mandronia Frasi po bèndiri candongas no nc'est che sorri tua!…◊ no sunt candongas su chi ti nau! 2. toca, bai anca ti apu nau e no fetzas candonga! ◊ chi pongu avatu a sa candonga tua si currit priogu puru! ◊ apu cantau po allixerai sa faina allésturu e no po fai candonga Etimo ctl., spn., Traduzioni Francese histoire, blague Inglese lie Spagnolo candonga Italiano fandònia, fròttola Tedesco Lüge.

cartòcia , nf: catòcia, catròcia Definizione fàula manna, cosa de no crèdere / nàrrere catòcias = contai fàulas Sinonimi e contrari caldubba, camàndula, falandura, pastòcia | ctr. belidadi 2. est fartzu chei sa catòcia Traduzioni Francese mensonge Inglese lie Spagnolo mentira Italiano menzògna, fròttola Tedesco Lüge.

fàba 1 , nf: fàbula, fàua, fàuba, fàula, fàvula, fràrua, fràula, fràura, fràulla Definizione cosa chi si narat o chi si contat (mescamente apostadamente) chentza èssere, fintzes genia de paristória Sinonimi e contrari micídiu / castanza / ttrs. fàura | ctr. belidadi, beru Modi di dire csn: sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade; fàula presa in s'úngia = fàula nada sentza dhoi pentzai meda meda; fàulas = màncias biancas me is ungas; ello fàula est! = est própiu berus!, seguru!, ellonono!; fàula mia! = iscusa, no est acomenti apu nau, fui isballiendi; prèndhere sas fàulas a unu = contai e cumbinci a fàulas; fàulas còmporo e fàulas bendho = si seu nendi fàulas bollit nàrriri chi mi anti contau fàulas; atressai fàubas = contare fàulas; fàula si cheriat!…= e deabbonu chi esserat fàula: ma a dolu mannu (sa nova) est abberu Frasi no la fetedas fàula, ca est giusta veridade onzi paràula! ◊ su chi nau dèu no est faba: est berus! ◊ arga de muntonarju, cussa est fàvula tua! ◊ sunt totus contandhe fàbulas e a provaveru naro chi…◊ li conto carchi fàula, gai si callat ◊ ita totu at a èssi narendidhi: ndi dh'at atressai cancuna de fàuba! (R.Frésia) 2. die cun die lu bido prus arreputzadu: ello fàula est! (G.Ruju)◊ unu de su dinari si ndhe faghet ministérios suos: ello fàula est! ◊ m'abbàida a mi prèndhere sas fàulas gasie!… 3. fàula mia: su die no ischia mancu ite fia nendhe! ◊ fàula mia: isse no fit cun nois! Etimo ltn. fabula Traduzioni Francese mensonge Inglese lie Spagnolo mentira Italiano bugìa, menzógna Tedesco Lüge.

giachíre , vrb Definizione istare o abbarrare crocaos Sinonimi e contrari colcare | ctr. pesai Frasi est dóighi oras giachendhe Etimo ltn. iacere Traduzioni Francese être couché Inglese to lie Spagnolo yacer Italiano giacére Tedesco liegen.

imbéntu , nm: immentu, inventu Definizione css. cosa imbentada, fata noa e chi no si agataiat innanti (es. màchina, aparíciu, aina); fàula chi si narat a dannu de ccn.; dhu narant fintzes in su sensu de brusceria, fatúgiu / bogare un’i., imbentos Sinonimi e contrari aparéciu, imbentória, imbentzione, ispediente / abbisu 1, trassa / afatúgiu, brusceria, fatura Frasi custa terra ti mantenet pro cantu podes tribagliare cun suore e inventu 2. donzi tantu mi bogas un'inventu! ◊ Nostra Signora mia, e it’est cust’immentu? 3. sunt gai ca lis ant fatu s'imbentu Etimo srd. Traduzioni Francese invention Inglese invention, lie Spagnolo invento Italiano invenzióne Tedesco Erfindung.

isterricorjàre , vrb: isterrigolzare, isterrigorzare Definizione su si pònnere coment'e crocaos o fuliaos in terra, ma nau prus che àteru cun fortza, cun tzacu, cun arrennegu Sinonimi e contrari aterrai / imbrossinare, isterricrare, isterrighinare, isterrinai, isterrorzare, istragorzare, sterrionai Frasi pesadindhe ca t'imbrutas: mugosu, sempre isterrigorzendhe in terra t'istas! ◊ si iscrafiaiant sa sue in bentre, sa béstia s'isterrigorzaiat in terra Etimo srd. Traduzioni Francese s'étendre par terre Inglese to lie down Spagnolo tumbarse, echarse al suelo Italiano distèndersi per tèrra Tedesco sich niederlegen.

istrasiàre , vrb Definizione cicire cun is cambas istiradas e su dossu unu pagu betau a daesegus, o fintzes istérrios in terra deunudotu Sinonimi e contrari abbrentuxai Etimo itl. Traduzioni Francese s'étendre, s'allonger Inglese to lie down Spagnolo tenderse, tumbarse, acostarse Italiano sdraiarsi Tedesco sich niederlegen.

patocéri , nm Definizione chie istat sèmpere pentzandho e naendho fàulas, patòcias, faulàrgiu Sinonimi e contrari caldubberi, castangeri, fauànciu, fauloxu, mincidiosu Etimo srd. Traduzioni Francese menteur Inglese lie inventor Spagnolo mentiroso, trolero Italiano inventóre di fròttole Tedesco Lügner.

patòcia , nf Definizione su chi si narat chentza èssere, trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere / nai patòcias = contare fàulas, castanza (fintzas chentza malidade) Sinonimi e contrari caldubba, camàndula, candonga, cartòcia, falandura Etimo ctl., spn. patotxada, patochada Traduzioni Francese mensonge Inglese lie Spagnolo mentira, trola Italiano bugìa, fròttola Tedesco Lüge.

pesài 2 , vrb: pesare 2 Definizione fàere pesu e, in cobertantza, agatare o èssere dificurtosa una cosa, mala a padire; pònnere cosa in sa pesa e iscumbatare su pesu chi faet in grammos o múltiplu; cunsiderare, provare a bíere o cumprèndhere méngius a unu o una cosa, una chistione po dha connòschere bene Sinonimi e contrari tantare / cunfígiri Modi di dire csn: pesai a grussu = furai in su pesu; pesàresi (nau de duus po comenti faint s'unu cun s'àteru) = andai de acórdiu Frasi sa linna frisca pesat de prus ◊ pesat prus su prumu chi no su ferru ◊ sa ní pesat asuba de is àrburis e dhas iscòsciat ◊ balla ca a mandhare fizos a istudiare a su póveru li pesat! ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, ca no depet pesare a sos àteros 2. pesamí su pani ca tengu pressi! 3. sa pessone cheret bene pesada pro ischire it'est! ◊ pesa sa peràula innanti de faedhare! ◊ isciu cantu pesas 4. sogra e nura no si pesant Etimo ltn. pe(n)sare Traduzioni Francese charger, peser, pondérer, réfléchir Inglese to weigh, to consider, to lie Spagnolo cargar, pesar, pesar, ponderar Italiano gravare, pesare, ponderare Tedesco lasten, belasten, wiegen, abwiegen, abwägen.

sderrinài , vrb: isterrinai*, sterrinai, stirrinai Definizione betare a terra, crocare in terra, su si pònnere crocaos Sinonimi e contrari imbrossinare, istèrrere, isterricorjare, isterrighinare, sterrionai, stragai Frasi candu ti ses puntu ses acabbau sderrinau in d-unu letu Traduzioni Francese terrasser, abattre, s'étendre Inglese to knock down, to lay (down), to lie down Spagnolo derribar, tumbar Italiano atterrare, abbàttere, stèndere a tèrra, stèndersi Tedesco niederwerfen, niederschlagen, sich hinlegen.

«« Cerca di nuovo