Abbreviations Legenda | Symbols Legend

acrodhàre , vrb: aggradhare 1, aggrodhare Definition intanare, cuare comente faet su grodhe, su margiane, ibertandho a furare ccn. cosa, abbasciare, su si pònnere abbasciaos coment’e po no si fàere a bíere Synonyms e antonyms abbuare, acuae, ammacionai, apatai, atanai Sentences si acrodhaiat in d-un'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone colendhe e che lu tiraiat ◊ si est acrodhadu acurtzu a una mata de chessa a fàghere de bisonzu Etymon srd. Translations French se terrer, être aux aguets English to go back to one's den, to lie in wait Spanish esconderse, estar alen acecho Italian rintanarsi, stare in agguato German sich verkriechen, auf der Lauer liegen.

ammacionài , vrb: ammascionai, ammatzonare, matzonare Definition istare o pònnere cicios o crocaos coment’e allorigaos; su si pònnere che a su margiane (matzone), cuare, fàere che a su matzone Synonyms e antonyms aciunciulire, acoconare, acuculiare, aculigionai, acuculiedhare, arruntzai / abbuare, acuae, acrodhare, intanae, istichire Etymon srd. Translations French être aux aguets English to lie in wait Spanish acechar Italian stare in agguato German auf der Lauer liegen.

apostài , vrb: apostare 1, apostari Definition istare firmos cuaos in calecunu tretu iscocandho e ibertandho a ccn. o un'animale po dhu cassare, po dhu sodigare, o àteru; carrare su laore a sa posta o eremàgiu; pònnere una posta a iscummissa / apostare de… = detzídere Synonyms e antonyms atrapare, impostai / carrugare Sentences sos caminos fint prenos de zente apostada pro bíere sos isposos ◊ si ficheit in conca sa bidea de l'apostare a fusile ◊ si aposteit in d-una roca, ispetendhe sos ladros cun su bestiàmine furadu ◊ mi ant apostadu fintzas a candho mi ant àpidu 2. su trigu si apostaiat in sa posta e poi si che gighiat pro l'arzolare 3. apostant de isposare e isposados si sunt Etymon itl. Translations French guetter English to lie in wait for Spanish acechar Italian appostare German sich auf die Lauer legen.

caldúbba , nf Definition castàngia, trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere Synonyms e antonyms camàndula, candonga, falandura, pastòcia | ctr. belidadi Translations French histoire, blague English lie Spanish trola Italian fandònia German Flause.

camàndhula , nf Definition castàngia (in cobertantza), trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere nada fintzes a dannu de unu Synonyms e antonyms caldubba, candonga, falandura, pastòcia / imboju, istibba / brussone, bucicone, ilbrunzigone, pinnegosu, pirríchia, puini, prunzu Sentences sa pitzinna at secau s'impromita cun isteinzos e camàndhulas mantenèndhesi tra s'amorau betzu e su nobu (A.Satta) Etymon spn. Translations French histoire, blague, prétexte English lie Spanish camándula Italian fandònia, pretèsto German Märchen, Ausrede.

candònga , nf: condonga, candroga Definition castàngia, trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere, chistione chentza fundhóriu, genia de nada fintzes po pigare in giru e ofèndhere Synonyms e antonyms caldubba, camàndula, cartòcia, falandura, mirringhenga, pastòcia / imbriaghera Idioms csn: bèndiri candongas = contare fàulas; fai c. = fai mandronia Sentences po bèndiri candongas no nc'est che sorri tua!…◊ no sunt candongas su chi ti nau! 2. toca, bai anca ti apu nau e no fetzas candonga! ◊ chi pongu avatu a sa candonga tua si currit priogu puru! ◊ apu cantau po allixerai sa faina allésturu e no po fai candonga Etymon ctl., spn., Translations French histoire, blague English lie Spanish candonga Italian fandònia, fròttola German Lüge.

cartòcia , nf: catòcia, catròcia Definition fàula manna, cosa de no crèdere / nàrrere catòcias = contai fàulas Synonyms e antonyms caldubba, camàndula, falandura, pastòcia | ctr. belidadi 2. est fartzu chei sa catòcia Translations French mensonge English lie Spanish mentira Italian menzògna, fròttola German Lüge.

fàba 1 , nf: fàbula, fàua, fàuba, fàula, fàvula, fràrua, fràula, fràura, fràulla Definition cosa chi si narat o chi si contat (mescamente apostadamente) chentza èssere, fintzes genia de paristória Synonyms e antonyms micídiu / castanza / ttrs. fàura | ctr. belidadi, beru Idioms csn: sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade; fàula presa in s'úngia = fàula nada sentza dhoi pentzai meda meda; fàulas = màncias biancas me is ungas; ello fàula est! = est própiu berus!, seguru!, ellonono!; fàula mia! = iscusa, no est acomenti apu nau, fui isballiendi; prèndhere sas fàulas a unu = contai e cumbinci a fàulas; fàulas còmporo e fàulas bendho = si seu nendi fàulas bollit nàrriri chi mi anti contau fàulas; atressai fàubas = contare fàulas; fàula si cheriat!…= e deabbonu chi esserat fàula: ma a dolu mannu (sa nova) est abberu Sentences no la fetedas fàula, ca est giusta veridade onzi paràula! ◊ su chi nau dèu no est faba: est berus! ◊ arga de muntonarju, cussa est fàvula tua! ◊ sunt totus contandhe fàbulas e a provaveru naro chi…◊ li conto carchi fàula, gai si callat ◊ ita totu at a èssi narendidhi: ndi dh'at atressai cancuna de fàuba! (R.Frésia) 2. die cun die lu bido prus arreputzadu: ello fàula est! (G.Ruju)◊ unu de su dinari si ndhe faghet ministérios suos: ello fàula est! ◊ m'abbàida a mi prèndhere sas fàulas gasie!… 3. fàula mia: su die no ischia mancu ite fia nendhe! ◊ fàula mia: isse no fit cun nois! Etymon ltn. fabula Translations French mensonge English lie Spanish mentira Italian bugìa, menzógna German Lüge.

giachíre , vrb Definition istare o abbarrare crocaos Synonyms e antonyms colcare | ctr. pesai Sentences est dóighi oras giachendhe Etymon ltn. iacere Translations French être couché English to lie Spanish yacer Italian giacére German liegen.

imbéntu , nm: immentu, inventu Definition css. cosa imbentada, fata noa e chi no si agataiat innanti (es. màchina, aparíciu, aina); fàula chi si narat a dannu de ccn.; dhu narant fintzes in su sensu de brusceria, fatúgiu / bogare un’i., imbentos Synonyms e antonyms aparéciu, imbentória, imbentzione, ispediente / abbisu 1, trassa / afatúgiu, brusceria, fatura Sentences custa terra ti mantenet pro cantu podes tribagliare cun suore e inventu 2. donzi tantu mi bogas un'inventu! ◊ Nostra Signora mia, e it’est cust’immentu? 3. sunt gai ca lis ant fatu s'imbentu Etymon srd. Translations French invention English invention, lie Spanish invento Italian invenzióne German Erfindung.

isterricorjàre , vrb: isterrigolzare, isterrigorzare Definition su si pònnere coment'e crocaos o fuliaos in terra, ma nau prus che àteru cun fortza, cun tzacu, cun arrennegu Synonyms e antonyms aterrai / imbrossinare, isterricrare, isterrighinare, isterrinai, isterrorzare, istragorzare, sterrionai Sentences pesadindhe ca t'imbrutas: mugosu, sempre isterrigorzendhe in terra t'istas! ◊ si iscrafiaiant sa sue in bentre, sa béstia s'isterrigorzaiat in terra Etymon srd. Translations French s'étendre par terre English to lie down Spanish tumbarse, echarse al suelo Italian distèndersi per tèrra German sich niederlegen.

istrasiàre , vrb Definition cicire cun is cambas istiradas e su dossu unu pagu betau a daesegus, o fintzes istérrios in terra deunudotu Synonyms e antonyms abbrentuxai Etymon itl. Translations French s'étendre, s'allonger English to lie down Spanish tenderse, tumbarse, acostarse Italian sdraiarsi German sich niederlegen.

patocéri , nm Definition chie istat sèmpere pentzandho e naendho fàulas, patòcias, faulàrgiu Synonyms e antonyms caldubberi, castangeri, fauànciu, fauloxu, mincidiosu Etymon srd. Translations French menteur English lie inventor Spanish mentiroso, trolero Italian inventóre di fròttole German Lügner.

patòcia , nf Definition su chi si narat chentza èssere, trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere / nai patòcias = contare fàulas, castanza (fintzas chentza malidade) Synonyms e antonyms caldubba, camàndula, candonga, cartòcia, falandura Etymon ctl., spn. patotxada, patochada Translations French mensonge English lie Spanish mentira, trola Italian bugìa, fròttola German Lüge.

pesài 2 , vrb: pesare 2 Definition fàere pesu e, in cobertantza, agatare o èssere dificurtosa una cosa, mala a padire; pònnere cosa in sa pesa e iscumbatare su pesu chi faet in grammos o múltiplu; cunsiderare, provare a bíere o cumprèndhere méngius a unu o una cosa, una chistione po dha connòschere bene Synonyms e antonyms tantare / cunfígiri Idioms csn: pesai a grussu = furai in su pesu; pesàresi (nau de duus po comenti faint s'unu cun s'àteru) = andai de acórdiu Sentences sa linna frisca pesat de prus ◊ pesat prus su prumu chi no su ferru ◊ sa ní pesat asuba de is àrburis e dhas iscòsciat ◊ balla ca a mandhare fizos a istudiare a su póveru li pesat! ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, ca no depet pesare a sos àteros 2. pesamí su pani ca tengu pressi! 3. sa pessone cheret bene pesada pro ischire it'est! ◊ pesa sa peràula innanti de faedhare! ◊ isciu cantu pesas 4. sogra e nura no si pesant Etymon ltn. pe(n)sare Translations French charger, peser, pondérer, réfléchir English to weigh, to consider, to lie Spanish cargar, pesar, pesar, ponderar Italian gravare, pesare, ponderare German lasten, belasten, wiegen, abwiegen, abwägen.

sderrinài , vrb: isterrinai*, sterrinai, stirrinai Definition betare a terra, crocare in terra, su si pònnere crocaos Synonyms e antonyms imbrossinare, istèrrere, isterricorjare, isterrighinare, sterrionai, stragai Sentences candu ti ses puntu ses acabbau sderrinau in d-unu letu Translations French terrasser, abattre, s'étendre English to knock down, to lay (down), to lie down Spanish derribar, tumbar Italian atterrare, abbàttere, stèndere a tèrra, stèndersi German niederwerfen, niederschlagen, sich hinlegen.

«« Search again