brutzèra , nf: prutzera* Definizione
matucone, chirrione de pilos chi calat a una bandha e àtera de sa conca
Sinonimi e contrari
lemas
Traduzioni
Francese
mèche
Inglese
unruly lock of hair
Spagnolo
crencha
Italiano
cernécchio
Tedesco
Haarsträhne.
creàmini , nm: criàmini Definizione
totu su chi serbit a mantènnere serradas is gennas
Sinonimi e contrari
craedhu,
fríschiu,
serradura
Frasi
at inténdiu girendi sa crai in su criàmini
Terminologia scientifica
srr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
serrure
Inglese
lock
Spagnolo
cerradura
Italiano
serratura
Tedesco
Verschluß.
creàri , vrb: criai 1 Definizione
serrare a crae, friscare un'apertura
Sinonimi e contrari
acràere,
acraitare,
afriscare,
clare,
imbarcionai,
incraedhae,
increari
| ctr.
screari,
scriedhai
Frasi
cria s'enna debressi! ◊ no potzu fai su letu ca sa sala est criada! ◊ sa buca sua oi est unu portali criau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fermer à clef
Inglese
to lock
Spagnolo
trancar
Italiano
chiùdere a chiave
Tedesco
verschließen.
cucurédhu , nm Definizione
min. de cúcuru: chirrione o matucone de pilos; terrenu chi faet unu pagu a cúcuru, prus in artu
Sinonimi e contrari
cherrione,
cirru,
ciufu,
pubusa,
pubusone 1,
tipisone
/
monticru
Frasi
unu cucuredhu de pilos
Cognomi e Proverbi
smb:
Cuccureddu
Traduzioni
Francese
mèche
Inglese
lock
Spagnolo
mechón
Italiano
ciòcca
Tedesco
Strähne.
fiócu , nm: flocu,
frocu Definizione
prus che àteru tirighedha de orrobba chi si ponet po bellesa; pubusadedha o màtula de lana, de pilu, e fintzes de erba o pàgia, fintzes de nie; nau in cobertantza, chistione chi si cricat prus che àteru bogandho iscusas / min. fiochedhu 1, flochitu, frochedhu (custu si narat fintzes de su càgiu imbodhigau in istràciu po cagiare su late), frochixedhu
Sinonimi e contrari
chirriolu,
filliocu,
tira
/
cherrione
/
arraghèscia,
iscóticu,
istibbu 1,
mendhea
Modi di dire
csn:
bogai frocus = bogare mendheas, bogai arreghèscias; bòmberenche su frocu de s'ànima = catzàrendhe sos ogros, bombitare meda
2.
est andhau a sa fentana po bíere chi dhue aiat gente ma si bidiant ebbia frocos de nie calandho de su chelu
Terminologia scientifica
ts
Etimo
ltn.
floccus
Traduzioni
Francese
nœud,
flocon
Inglese
lock
Spagnolo
borla (f),
moño
Italiano
fiòcco,
biòccolo,
batùffolo
Tedesco
Schleife,
Flocke,
Bausch.
friscàre , vrb: afriscare*,
frischiare,
frisciare Definizione
serrare is gennas a crae e a friscu; serrare, sidhare is dentes a forte
Sinonimi e contrari
acràere,
creari,
ifriscare 1,
imbarcionai,
serrai
| ctr.
abbèrrere
Frasi
fríscio sa gianna e t'intrego sas giaes ◊ si cheres frisciare fríscia: si times a ti furare ponebbei tentadore! ◊ aiant lassadu sa domita frisciada ◊ candho mi corco pagos minutos mancu sa zanna mi frisco ◊ apo serradu e friscadu, in domo, ca so essindhe
2.
ses piàghida a mie e ti che apo frisciadu intro de s'intragna ◊ s'àinu candho móssigat frísciat sas barras
Traduzioni
Francese
fermer à clef
Inglese
to lock
Spagnolo
cerrar con llave
Italiano
chiùdere a chiave
Tedesco
verschließen,
zuschließen.
fríschiu , nm: frísciu,
friscu,
frúschiu 2,
frúsciu 2 Definizione
aparíciu chi si ponet pruschetotu a is gennas po dhas pòdere serrare a crae / frísciu muriscu = luchete; èssere a ciae e a frísciu = nau de fémina, àere maridu contaredhu, chi dhi contat fintzes s'úrtimu sodhu, no dhi donat fidi e dhi criat sa cosa po no ndi tocai
Sinonimi e contrari
serràrgiu
Frasi
at bidu un'upa fine fine intrendhe in s'istampa de su frísciu ◊ imbreacu, isterriat su bratzu ameriànnesi s'istampu de su fríschiu ◊ at postu donzi cosa suta frísciu
2.
su vísciu intrat in dogni conca sentza frísciu
Terminologia scientifica
srr
Etimo
ltn.
fist(u)la
Traduzioni
Francese
serrure
Inglese
lock
Spagnolo
cerradura
Italiano
serratura
Tedesco
Schloß.
incricài , vrb Definizione
serrare sa genna a crica; incasciare in mesu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acricai,
agiotulare
| ctr.
scricai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
verrouiller
Inglese
to lock
Spagnolo
atrancar
Italiano
annottolare
Tedesco
klinken.
pubusòne 1, pubusòni , nm: pupusoni Definizione
chirrione de pilos, de lana, de erba (fintzes naschindho de sèmene cracu cracu a muntonedhu); nue de pruine chi pesat su bentu, fintzes cosa coment'e a muntone / min. pubusonedhu = apisiledhu, trintzilleri de frutuàriu (es. de cheréssia)
Sinonimi e contrari
brocu 1,
cherrione,
cirru,
ciufu,
cucuredhu,
pubusa,
tipisone,
tupada
/
cdh. pumasoni
Frasi
custu pubusone de pilos, inoghe: ispizadas bos sezis? ◊ de sèminis ndi ponit unus cantu totus impari, po fai a pubusoni
2.
sa vida est unu pubusone de bentu, unu sulu
3.
pubusone de abes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mèche
Inglese
lock,
cluster
Spagnolo
mechón,
mecha
Italiano
ciòcca
Tedesco
Büschel.
serradúra , nf Definizione
su serrare; aparíciu chi serbit po poderare serradas is gennas
Sinonimi e contrari
friscadura,
tancadura
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
serrure
Inglese
lock
Spagnolo
cerradura
Italiano
serratura
Tedesco
Schloß.
tancadúra , nf Definizione
su tancare; cosa chi serbit a tancare (es. t. de s'enna = su craedhu, su friscu) fintzes a bisura de covecu / genias de t.: a cascioni, a crica, morisca; partes de una t.: sa plància, su molinetu cun s'agu (chi girat cun crae fémina: su molinetu sentza agu ghiat sa crae mascu), su ponte, inue intrat sa crae (a s'àtera parte de sa plància), s'agu o agulla (chi intrat in sa crae fémina), su scudetu (chi si cravat a parte de foras de sa genna, inue intrat sa crae), is guàrdias (chi intrant in is dentes de sa crae), su stampu o tupa (ue intrat sa crae)
Sinonimi e contrari
friscadura,
serradura,
serru
/
cobecu
/
lacanadura
Frasi
su 1820 fit issia sa leze de sas tancaduras pro andhare in addóbiu a sa propiedade privada
2.
a su sonu de is crais in sa tancadura si fut furriau
3.
fut po lassai de iscorrovetai candu sa paja tocat una cosa tostara: fut sa tancadura de una càscia
Etimo
ctl.
Traduzioni
Francese
serrure
Inglese
lock
Spagnolo
cerramiento,
cerradura
Italiano
serratura,
chiusura
Tedesco
Schloß.
tancài , vrb: atangare,
tancare,
tangare,
tuncare Definizione
serrare bastat chi siat, fintzes pònnere serru, cosa chi serrat, a serrare
Sinonimi e contrari
cugnare,
incujare 1,
serrai,
tanconare
| ctr.
abbèrrere,
ilbambarriare,
iscungiai
Modi di dire
csn:
tancai is ogus = fàghere finta de nudha, de no àere bidu, de no bídere sa cosa; tancai ogu = drommire; bestiri chi no tancat bèni = bestimenta tropu afissa, chi no lompet, no abbutonat; tancai sa buca a unu = assamudare, fàghere callare a unu; tancare un'isterzu a mortu = bene sizidu de no bi intrare aera
Frasi
no tanghedas sa gianna apalas mias! ◊ su babbu e sa mama si fint tuncatos intro de domo ◊ si tanco s'oju mi pàglio videnne su retore ◊ bi at frores chi si abberint a su sole e bi ndhe at chi si tuncant (M.Pira)◊ tancu sa porta mia ◊ canno mi nche anno a domo mi tanco s'aposentu
2.
in totu sa noti no apo pótziu tancai ogu ◊ est mesanote e so ancora sentza tancare oju ◊ su note no fipo reséssitu a tuncare sa cannela de s'ocru ◊ prima chi tanghe ojos beni a mie!
Etimo
ctl.
tancar
Traduzioni
Francese
fermer
Inglese
to lock,
to enclose,
to shut
Spagnolo
cerrar
Italiano
chiùdere
Tedesco
schließen.