arrazolàre , vrb: arregiolai,
arregiolare,
regiolare Definizione
pònnere is arregiolas, is pianellas a su pomentu (o fintzes in is muros)
Sinonimi e contrari
allosai,
apamentae,
impianellare,
pianellare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
carreler,
briqueter,
plaquer
Inglese
to pave,
to plate
Spagnolo
pavimentar,
chapar
Italiano
pavimentare
Tedesco
den Fußboden belegen,
plattieren.
bréstia , nf Definizione
pedrighedha lada e lisa po giogare e fintzes su giogu chi si faet
Sinonimi e contrari
imbréstia,
piastra
Frasi
su zocu de sa bréstia, zocare a bréstias o a sa bréstia
Terminologia scientifica
ggs
Traduzioni
Francese
plaque
Inglese
plate
Spagnolo
placa
Italiano
piastrina,
murièlla
Tedesco
Plättchen.
filèra 1 , nf: filiera Definizione
conca de prentza; genia de aina po filetare tubbos o àteru de metallu; àtera aina po istirare su filigranu de oro, de prata
Sinonimi e contrari
scóliu
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.
filiera
Traduzioni
Francese
vis mère,
filière,
laminoir
Inglese
female screw,
rolling mill,
draw plate
Spagnolo
macho de roscar,
hilera,
laminador
Italiano
madrevite,
trafila,
laminatóio
Tedesco
Gewindemutter,
Zieheisen,
Röhrenziehring,
Walzmaschine.
implatiài , vrb: impratai,
imprateare,
impratiare Definizione
pònnere unu pígiu de prata a un'àteru metallu
Sinonimi e contrari
argentai
2.
is grammófulus unu tempus portànt sa trumba de òru impratau
Etimo
spn.
in + platear
Traduzioni
Francese
argenter
Inglese
to silver plate
Spagnolo
platear
Italiano
inargentare
Tedesco
versilbern.
incrostài, incrostàre , vrb Definizione
pònnere, fàere sa crosta, unu pígiu de cosa, fintzes de ischedradura, de màrmuri o àteru chi si ponet a is muros
Sinonimi e contrari
acrostai,
aradhare,
ingrumai
/
aforrai
Frasi
a fortza de bufare binu fintzas s'istògomo de feghe incrostas, tue!
2.
sa cuba est totu incrostada de feghe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plaquer
Inglese
to plate
Spagnolo
chapar
Italiano
placcare
Tedesco
plattieren.
làma , nf, nm: allàmia,
làmia 1,
lamma,
làmmia,
lamu,
liama Definizione
pígiu fine de metallu; istrégiu fatu de materiale deasi (mescamente mannu po late, fintzes po múrghere); istrégiu largu, ladu, a costaos bàscios po còere cosa in su forru; segundhu sa ferramenta, sa parte cun s'atza
Sinonimi e contrari
allàinu,
gliàuna,
lamiera
/
allama,
bote,
bidone,
lamedha,
lammione,
trutera
/
frama 1
Frasi
bai e betindi cussa tassa de liama! ◊ unu bote de làmia li fachiat de fumajolu
2.
mulghiat e garrigaiat su cadhu cun sas lamas de su late ◊ sos pastores beniant a casifítziu cun sas lamas de su late ◊ fuint che canes chi lis ant presu lamas a sa coa ◊ sa zente est lotendhe cun lamos de abba ca su fogu est brujendhe totu
3.
amus fatu deghe lamas de biscotos
Etimo
itl.
lama
Traduzioni
Francese
fer-blanc,
bidon
Inglese
tin,
thin plate
Spagnolo
lámina,
hoja,
hojalata,
fuente
Italiano
latta,
làmina,
téglia
Tedesco
Blech,
Folie,
Backform.
làstra , nf Definizione
pedra lada o àteru materiale a pígiu no tanti fine; fógiu de cellulóide cun s'imprenta de una radiografia; in tipografia, genia de mógliu chi portat sa pàgina istampada de fàere in medas cópias
Sinonimi e contrari
tella
Frasi
est trasparente che lastra de cristàgliu
2.
at fatu lastras a prummones ma no li ant àpidu nudha
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
dalle,
radiographie
Inglese
plate,
slab,
X-ray
Spagnolo
lancha,
lastra,
losa
Italiano
lastra
Tedesco
Platte,
Röntgenbild,
Druckplatte.
piàstra , nf: pirasta Definizione
pedrighedha (o fintzes orrugu de téula) lada, tundha o cuadrada, orrugu ladu e grussu de metallu / giogai a piastras, o pirastas = a s'imbréstia
Sinonimi e contrari
bréstia,
imbréstia,
impiastra
Frasi
at pigau un'ou, dh'at postu in d-una pirasta e dh'at fatu girai po biri si fiat cotu ◊ ingui si podit giogai a pirasta o a badrufa
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
plaque
Inglese
plate
Spagnolo
tejo
Italiano
piastra,
murièlla
Tedesco
flacher Stein,
Steinscheibe.
piatèra , nf: pratera Definizione
genia de parastàgiu po chistire is pratos límpios e àteru istrégiu de coghina
Sinonimi e contrari
apicastérgiu,
fascellau,
palastràgiu
Frasi
in coghina bi est su foghile, sa tziminea, su brajeri intro de sa gofe, sos furredhos a carvone e sa piatera ◊ seo ponenno is pratos praneris in sa pratera
Terminologia scientifica
mbl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étagère à vaisselle
Inglese
plate rack
Spagnolo
platero
Italiano
piattàia
Tedesco
Abtropfbrett.
piàtu , nm: platu,
pratu Definizione
genia de istrégiu tundhu, larghitu, a costaos pagu pagu artos, po pònnere a papare in mesa: si narat fintzes de su tanti de papare o de cosa chi si dhue ponet; css. àtera cosa fata a bisura de pratu; fintzes css. cosa de bonu o, a su contràriu, de dannu mannu / genias de pratu: praneri o ladu, ciatu, e cupudu o devucu, de terra, de ferru irmartadu, de portada; min. prateredhu
Sinonimi e contrari
discu
Modi di dire
csn:
piatu de balca = pratu mannu de portada; pratu de cassa = zenia de piatu mannu, de ràmine, cun àteru piatu de sa matessi mannària a covecu, pro còghere cosa a cassola; pratu torrau = cosa càmbia (axudu càmbiu, piaghere pro piaghere, o dannu pro dannu); cundhire su piatu a unu = fàghereli dannu mannu; pratus o covecos de mola = su coro e sa tónica; su pratu de agoa = in isposonzu, zenia de brulla chi si faghet a su cojadu nou
Frasi
s'imbiada si torrat càmbia, ca in Sardigna unu piatu andhat e unu torrat ◊ chie isetat su piatu anzenu - narat su díciu - lu màndhigat fritu!◊ de cussa cosa si ndhe mànigat duos piatos ◊ daebbilu unu piatu de cosa, malevadadu! ◊ no papes a pratu in coa!
3.
ita malu proi, ita légiu pratu!
Cognomi e Proverbi
prb:
si cheres chi s'amore si muntenzat cheret chi unu piatu andhet e unu benzat ◊ iscuru a chie ispetat piatu de domo anzena!
Terminologia scientifica
stz
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
assiette
Inglese
plate
Spagnolo
plato
Italiano
piatto
Tedesco
Teller.
plàca , nf: praca Definizione
pedra lada, ma prus che àteru pígiu o tira de materiale chi, fatu abbrigare in su fogu in mesu de duos pígios de ferru, serbit po dhos sardare; pígiu de cosa fine chi si ponet apitzu de àteru materiale po essire prus bellu o prus forte
Cognomi e Proverbi
smb:
Pracca
Etimo
spn.
placa
Traduzioni
Francese
plaque,
lame
Inglese
thin plate
Spagnolo
lámina,
hoja
Italiano
làmina,
placca
Tedesco
Blatt,
Folie,
Lamelle,
Platte.
placài , vrb: placare,
pracare Definizione
pònnere sa placa, unu pígiu de àteru materiale in pitzu coment'e una forra
Sinonimi e contrari
arrazolare,
tarassiai
Traduzioni
Francese
plaquer
Inglese
to plate
Spagnolo
chapar
Italiano
placcare,
impiallacciare
Tedesco
plattieren,
furnieren.
tàrga , nf Definizione
tira de cosa (tàula, làuna o àteru) ue funt sinnalaos is datos chi distinghent calecuna cosa comente podet èssere una màchina, unu machinàriu, ite si faet in d-un'ufíciu o àteru: podet èssere fintzes de valore, cun calecuna iscrita de arregodu e bàntidu po ccn.
Frasi
za l'isco chi ses sardu: ti apo vistu sa targa de sa vetura
2.
sa comuna de Samugheo at istrinadu a su poeta Pepe Sotgiu una targa de prata pro sos chimbant'annos de garas
Traduzioni
Francese
plaque
Inglese
plate (number)
Spagnolo
placa,
letrero
Italiano
targa
Tedesco
Schild.
tèglia , nf: tèlgia,
tella,
texe Definizione
pedra lada comente si ndhe agatat o fintzes segada apostadamente (es. de granitu, de màrmuri); genia de tàula (de pedra o fintzes de figumorisca) po cassare pigiones / min. tellixedha, telluredha
Sinonimi e contrari
pradera,
pràdica,
pràica,
raza 1,
tege,
telloraxa
/
cdh. tègia
Modi di dire
csn:
cassai a tella, parai sa tella; istèrriri un'arruga a tellas = fàghere a impedradu a pedras ladas; abarrai che cassau a tella = afartadu, male; calai tella = abarrai cassau che pilloni; tella mascada = chentza su pintu (ca su puzone si l'at manigadu) ma ancora parada chentza isparada; tella parada a grai = chi no bi isparat candho su puzone bicat s'esca
Frasi
is tellas de su repranu cumponint unu disignu ◊ fiat sartiendi de tella in tella, gioghendi ◊ anchi dhu cassint a tella! ◊ tintillu babbassu, bunca a sa tella ca ti fait grassu!…◊ fiat in campusantu arroliendi in mesu de is tellas de màrmuri ◊ sa barraca mia in bíngia est de telluredha ◊ duas funt is tellas de Mosè
2.
est abarrau che cassau a tella ◊ chi ti calit tella!
Etimo
ctl.
tella
Traduzioni
Francese
plaque,
dalle
Inglese
plate,
stone slab
Spagnolo
lastra
Italiano
piastra,
piètra piatta,
lastróne
Tedesco
Platte.