Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrazolàre , vrb: arregiolai, arregiolare, regiolare Definitzione pònnere is arregiolas, is pianellas a su pomentu (o fintzes in is muros) Sinònimos e contràrios allosai, apamentae, impianellare, pianellare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu carreler, briqueter, plaquer Ingresu to pave, to plate Ispagnolu pavimentar, chapar Italianu pavimentare Tedescu den Fußboden belegen, plattieren.

bréstia , nf Definitzione pedrighedha lada e lisa po giogare e fintzes su giogu chi si faet Sinònimos e contràrios imbréstia, piastra Frases su zocu de sa bréstia, zocare a bréstias o a sa bréstia Terminologia iscientìfica ggs Tradutziones Frantzesu plaque Ingresu plate Ispagnolu placa Italianu piastrina, murièlla Tedescu Plättchen.

filèra 1 , nf: filiera Definitzione conca de prentza; genia de aina po filetare tubbos o àteru de metallu; àtera aina po istirare su filigranu de oro, de prata Sinònimos e contràrios scóliu Terminologia iscientìfica ans Ètimu itl. filiera Tradutziones Frantzesu vis mère, filière, laminoir Ingresu female screw, rolling mill, draw plate Ispagnolu macho de roscar, hilera, laminador Italianu madrevite, trafila, laminatóio Tedescu Gewindemutter, Zieheisen, Röhrenziehring, Walzmaschine.

implatiài , vrb: impratai, imprateare, impratiare Definitzione pònnere unu pígiu de prata a un'àteru metallu Sinònimos e contràrios argentai 2. is grammófulus unu tempus portànt sa trumba de òru impratau Ètimu spn. in + platear Tradutziones Frantzesu argenter Ingresu to silver plate Ispagnolu platear Italianu inargentare Tedescu versilbern.

incrostài, incrostàre , vrb Definitzione pònnere, fàere sa crosta, unu pígiu de cosa, fintzes de ischedradura, de màrmuri o àteru chi si ponet a is muros Sinònimos e contràrios acrostai, aradhare, ingrumai / aforrai Frases a fortza de bufare binu fintzas s'istògomo de feghe incrostas, tue! 2. sa cuba est totu incrostada de feghe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaquer Ingresu to plate Ispagnolu chapar Italianu placcare Tedescu plattieren.

làma , nf, nm: allàmia, làmia 1, lamma, làmmia, lamu, liama Definitzione pígiu fine de metallu; istrégiu fatu de materiale deasi (mescamente mannu po late, fintzes po múrghere); istrégiu largu, ladu, a costaos bàscios po còere cosa in su forru; segundhu sa ferramenta, sa parte cun s'atza Sinònimos e contràrios allàinu, gliàuna, lamiera / allama, bote, bidone, lamedha, lammione, trutera / frama 1 Frases bai e betindi cussa tassa de liama! ◊ unu bote de làmia li fachiat de fumajolu 2. mulghiat e garrigaiat su cadhu cun sas lamas de su late ◊ sos pastores beniant a casifítziu cun sas lamas de su late ◊ fuint che canes chi lis ant presu lamas a sa coa ◊ sa zente est lotendhe cun lamos de abba ca su fogu est brujendhe totu 3. amus fatu deghe lamas de biscotos Ètimu itl. lama Tradutziones Frantzesu fer-blanc, bidon Ingresu tin, thin plate Ispagnolu lámina, hoja, hojalata, fuente Italianu latta, làmina, téglia Tedescu Blech, Folie, Backform.

làstra , nf Definitzione pedra lada o àteru materiale a pígiu no tanti fine; fógiu de cellulóide cun s'imprenta de una radiografia; in tipografia, genia de mógliu chi portat sa pàgina istampada de fàere in medas cópias Sinònimos e contràrios tella Frases est trasparente che lastra de cristàgliu 2. at fatu lastras a prummones ma no li ant àpidu nudha Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu dalle, radiographie Ingresu plate, slab, X-ray Ispagnolu lancha, lastra, losa Italianu lastra Tedescu Platte, Röntgenbild, Druckplatte.

piàstra , nf: pirasta Definitzione pedrighedha (o fintzes orrugu de téula) lada, tundha o cuadrada, orrugu ladu e grussu de metallu / giogai a piastras, o pirastas = a s'imbréstia Sinònimos e contràrios bréstia, imbréstia, impiastra Frases at pigau un'ou, dh'at postu in d-una pirasta e dh'at fatu girai po biri si fiat cotu ◊ ingui si podit giogai a pirasta o a badrufa Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu plaque Ingresu plate Ispagnolu tejo Italianu piastra, murièlla Tedescu flacher Stein, Steinscheibe.

piatèra , nf: pratera Definitzione genia de parastàgiu po chistire is pratos límpios e àteru istrégiu de coghina Sinònimos e contràrios apicastérgiu, fascellau, palastràgiu Frases in coghina bi est su foghile, sa tziminea, su brajeri intro de sa gofe, sos furredhos a carvone e sa piatera ◊ seo ponenno is pratos praneris in sa pratera Terminologia iscientìfica mbl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étagère à vaisselle Ingresu plate rack Ispagnolu platero Italianu piattàia Tedescu Abtropfbrett.

piàtu , nm: platu, pratu Definitzione genia de istrégiu tundhu, larghitu, a costaos pagu pagu artos, po pònnere a papare in mesa: si narat fintzes de su tanti de papare o de cosa chi si dhue ponet; css. àtera cosa fata a bisura de pratu; fintzes css. cosa de bonu o, a su contràriu, de dannu mannu / genias de pratu: praneri o ladu, ciatu, e cupudu o devucu, de terra, de ferru irmartadu, de portada; min. prateredhu Sinònimos e contràrios discu Maneras de nàrrere csn: piatu de balca = pratu mannu de portada; pratu de cassa = zenia de piatu mannu, de ràmine, cun àteru piatu de sa matessi mannària a covecu, pro còghere cosa a cassola; pratu torrau = cosa càmbia (axudu càmbiu, piaghere pro piaghere, o dannu pro dannu); cundhire su piatu a unu = fàghereli dannu mannu; pratus o covecos de mola = su coro e sa tónica; su pratu de agoa = in isposonzu, zenia de brulla chi si faghet a su cojadu nou Frases s'imbiada si torrat càmbia, ca in Sardigna unu piatu andhat e unu torrat ◊ chie isetat su piatu anzenu - narat su díciu - lu màndhigat fritu!◊ de cussa cosa si ndhe mànigat duos piatos ◊ daebbilu unu piatu de cosa, malevadadu! ◊ no papes a pratu in coa! 3. ita malu proi, ita légiu pratu! Sambenados e Provèrbios prb: si cheres chi s'amore si muntenzat cheret chi unu piatu andhet e unu benzat ◊ iscuru a chie ispetat piatu de domo anzena! Terminologia iscientìfica stz Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu assiette Ingresu plate Ispagnolu plato Italianu piatto Tedescu Teller.

plàca , nf: praca Definitzione pedra lada, ma prus che àteru pígiu o tira de materiale chi, fatu abbrigare in su fogu in mesu de duos pígios de ferru, serbit po dhos sardare; pígiu de cosa fine chi si ponet apitzu de àteru materiale po essire prus bellu o prus forte Sambenados e Provèrbios smb: Pracca Ètimu spn. placa Tradutziones Frantzesu plaque, lame Ingresu thin plate Ispagnolu lámina, hoja Italianu làmina, placca Tedescu Blatt, Folie, Lamelle, Platte.

placài , vrb: placare, pracare Definitzione pònnere sa placa, unu pígiu de àteru materiale in pitzu coment'e una forra Sinònimos e contràrios arrazolare, tarassiai Tradutziones Frantzesu plaquer Ingresu to plate Ispagnolu chapar Italianu placcare, impiallacciare Tedescu plattieren, furnieren.

tàrga , nf Definitzione tira de cosa (tàula, làuna o àteru) ue funt sinnalaos is datos chi distinghent calecuna cosa comente podet èssere una màchina, unu machinàriu, ite si faet in d-un'ufíciu o àteru: podet èssere fintzes de valore, cun calecuna iscrita de arregodu e bàntidu po ccn. Frases za l'isco chi ses sardu: ti apo vistu sa targa de sa vetura 2. sa comuna de Samugheo at istrinadu a su poeta Pepe Sotgiu una targa de prata pro sos chimbant'annos de garas Tradutziones Frantzesu plaque Ingresu plate (number) Ispagnolu placa, letrero Italianu targa Tedescu Schild.

tèglia , nf: tèlgia, tella, texe Definitzione pedra lada comente si ndhe agatat o fintzes segada apostadamente (es. de granitu, de màrmuri); genia de tàula (de pedra o fintzes de figumorisca) po cassare pigiones / min. tellixedha, telluredha Sinònimos e contràrios pradera, pràdica, pràica, raza 1, tege, telloraxa / cdh. tègia Maneras de nàrrere csn: cassai a tella, parai sa tella; istèrriri un'arruga a tellas = fàghere a impedradu a pedras ladas; abarrai che cassau a tella = afartadu, male; calai tella = abarrai cassau che pilloni; tella mascada = chentza su pintu (ca su puzone si l'at manigadu) ma ancora parada chentza isparada; tella parada a grai = chi no bi isparat candho su puzone bicat s'esca Frases is tellas de su repranu cumponint unu disignu ◊ fiat sartiendi de tella in tella, gioghendi ◊ anchi dhu cassint a tella! ◊ tintillu babbassu, bunca a sa tella ca ti fait grassu!…◊ fiat in campusantu arroliendi in mesu de is tellas de màrmuri ◊ sa barraca mia in bíngia est de telluredha ◊ duas funt is tellas de Mosè 2. est abarrau che cassau a tella ◊ chi ti calit tella! Ètimu ctl. tella Tradutziones Frantzesu plaque, dalle Ingresu plate, stone slab Ispagnolu lastra Italianu piastra, piètra piatta, lastróne Tedescu Platte.