aldàre , vrb: aldiare,
ardiare Definizione
castiare o chistire una cosa a manera chi no tèngiat dannu, chi no tèngiat male, chi nemos ndhe tochet
Sinonimi e contrari
aggordai*,
badrare
Frasi
fit reséssidu a che li fichire in conca chi sa puzonina si podiat aldiare in d-una manera sola: cun sas peràulas! ◊ gira, gira, furriola, atàpadi cantu cheres: de sa binza semus meres candho l'aldas tue sola! (P.Casu)
Traduzioni
Francese
préserver,
garder
Inglese
to guard,
to preserve
Spagnolo
guardar
Italiano
preservare,
custodire
Tedesco
bewahren.
allogàe , vrb: allogai 1,
allogare Definizione
pònnere, partare a una bandha o logu calecuna cosa a manera de dha lassare a un'àtera borta, a candho serbit o torrat a serbire (o fintzes solu po no dha tènnere a istrobbu)
Sinonimi e contrari
aggolostire,
arremai 1,
arremonire,
arribbare 1,
asserbare,
chistie,
coltoire,
istugiai
Frasi
toca, allogancedha cuss'ampudha! ◊ allogadindi po pràngiu e po cena de cussa cosa! ◊ sos bratzos si achedhaiant in sos cuarteris de sa roda pustis de los àere allogados in s'ingúpulu
Cognomi e Proverbi
prb:
chini papat e allogat ponit sa mesa duas bortas ◊ chini allogat a cras allogat a canis
Traduzioni
Francese
conserver
Inglese
to preserve
Spagnolo
guardar
Italiano
conservare,
riservare
Tedesco
aufbewahren.
coltoíre , vrb: costodire,
custodiri,
costoire,
custodire,
custoire Definizione
pònnere a parte, chistire sa cosa a manera de dha tènnere e agatare torra, de no si guastare o àteru; partare, pònnere in logu de no si pòdere bíere si no cricandho / giogare a su costoi costoi = a cuare
Sinonimi e contrari
acastiai,
aggolostire,
aggordai,
allogae,
arremai 1,
arremonire,
asserbare,
chistie,
cultodiare,
golloire,
incungiai
/
cuai
| ctr.
foliare,
frundhire
Frasi
contat sa zente antiga de sidhados in terra anzena custoidos ◊ sos durches si faghent e costoint a sas festas ◊ sa càriga si costoit dae istiu a zerru ◊ apipiedhare si narat candho si tenet una cosa custodia, istuzada ◊ is piciochedhus custodiant is béstias ◊ est custodia e bèni tenta
2.
issa fit costoida apalas e no si bidiat ◊ sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire pro s'issàssinu chi nos aviat fatu ◊ pessighit su cumpanzu, li pítzigat banzu e fuit a si costoire
Etimo
ltn.
custodire
Traduzioni
Francese
conserver
Inglese
to preserve
Spagnolo
guardar,
conservar
Italiano
conservare,
serbare,
riservare
Tedesco
aufbewahren.
cultodiàre , vrb: custodiai,
custodiare Definizione
castiare a unu o una cosa a manera chi no tèngiat dannu o no nche dha furent
Sinonimi e contrari
acastiai,
aggordai,
agguardai,
agorrai,
coltoire,
mirai,
miramentare,
tentare
Frasi
dh'ant custoriara bèni custa cosa ◊ si narat chi su corpus de custu santu est custodiau in sa crésia a issu dedicada
Traduzioni
Francese
conserver
Inglese
to preserve,
to govern
Spagnolo
guardar
Italiano
conservare,
governare
Tedesco
aufbewahren.
miramentàre , vrb Definizione
tènnere contu, contivigiare
Sinonimi e contrari
acastiai,
cultodiare,
aggordai,
coltoire,
mirai
Frasi
sa domo bi la miramentat una fémina bona ◊ in sos órdines de sa vintza no bi aiat mancu unu tzufu de erva, dontzi funnu fit bene arraicatu e bene miramentatu ◊ su pitzinnu no miramentat vene su bestiàmene ca li piaghet su caentu e no si abbitzat de nudha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
garder,
gouverner,
soigner (aver cura di)
Inglese
to preserve,
to control
Spagnolo
guardar,
cuidar
Italiano
custodire,
governare
Tedesco
bewachen,
besorgen.