acucadíta , nf Definizione
genia de pigionedhu chi faet su niu in terra: abbitat e nidat in Sardigna, est una de is atrapaditas
Sinonimi e contrari
acucapedra,
alàuda,
alimannu,
apatapata,
apataderra,
arenarza,
atacaterra,
atapadita,
atrapadita,
camparitza,
chinisera,
cucubiu,
cucullia,
iscrianissa,
papaditza,
piatarita,
pratabrata,
sterrighinatzu,
terrighinatza,
terranu,
ungallonga
Terminologia scientifica
pzn, lullula arborea familiaris, melanocorypha calandra, calandrella brachydactyla, alauda arvensis cantarella
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alouette
Inglese
skylark
Spagnolo
totovía,
terrera común,
calandria,
alondra
Italiano
tottavilla,
calandra,
calandrèlla,
allòdola
Tedesco
Heidelerche,
Kalanderlerche,
Kurzzehenlerche,
Lerche.
acumonài , vrb: acumonare Definizione
arregòllere o pònnere totu impare, totu a unu (bestiàmene, àteru), a cumone; giare su bestiàmene a contivigiare a mesu pérdia e a mesu badàngiu, a mesapare; su si pònnere impare
Sinonimi e contrari
aggregare,
assotziai
Frasi
parte de sas abbas de cussu riu est intubbada: su restu est acumonada pro abbare campos e frutales ◊ si boleis guadangiai de prus, acumonaisí in sotziedadi!
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir
Inglese
to aggregate
Spagnolo
juntar,
poner en común
Italiano
aggregare,
méttere in comune
Tedesco
zusammentreiben,
Vieh in Halbpacht haben
anadòne, anadòni , nm Definizione
duas genias de anade: sa prus minore de is europeas, chi faet abbitu in Sardigna prus che àteru in ierru e beranu, e un'àtera chi che abbitat solu in beranu in logos de istagnu
Sinonimi e contrari
circaredha,
crabedhu
Terminologia scientifica
pzn, anas crecca, a. querquedula
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sarcelle d'hiver
Inglese
teal
Spagnolo
cerceta común,
cerceta carretona
Italiano
alzàvola,
marzaiòla
Tedesco
Krickente,
Knäckente.
atapàju , nm: tampaju* Definizione
genia de pigione mannu papadore de petza
Sinonimi e contrari
astore
Frasi
cun sos ogros che atapaju miraia una pisedha ch'incantaiat ◊ in su gialdinu ponedibbei a tentare: mira chi bi est s'atapaju!
Terminologia scientifica
pzn, buteo buteo
Traduzioni
Francese
buse
Inglese
buzzard
Spagnolo
ratonero común
Italiano
poiana
Tedesco
Mäusebussard.
bicudórtu, bicudrótu , nm Definizione
genia de pigione chi abbitat in Córsica, ue nidat, ma mancat in Sardigna
Sinonimi e contrari
grana 1
Terminologia scientifica
pzn, loxia curvirostra corsicana
Traduzioni
Francese
bec-croisé
Inglese
crossbill
Spagnolo
piquituerto común
Italiano
crocière
Tedesco
Fichtenkreuzschnabel.
búsciu , nm: bussu Definizione
genia de linna tostada meda chi faet a mata no tanti manna
Sinonimi e contrari
búsciulu
Terminologia scientifica
mt, Buxus sempervirens
Etimo
ltn.
buxus
Traduzioni
Francese
buis
Inglese
box (wood)
Spagnolo
boj común
Italiano
bòsso
Tedesco
Buchsbaum,
Buchs.
caitédhu , nm Definizione
diferentes calidades de una genia de cau marinu: solu su chlidonias nigra nidat in Sardigna
Terminologia scientifica
pzn, chlidonias leucopareia, c. nigra, c. leucoptera
Traduzioni
Francese
guifette noire
Inglese
black tern
Spagnolo
fumarel común
Italiano
mignattino
Tedesco
Trauerseeschwalbe.
calandrièdha , nf Definizione
calandrina, genia de pigione chi faet su niu in terra: abbitat e nidat in Sardigna, est una de is atrapaditas
Sinonimi e contrari
atacaterra,
piuli,
terraja,
terrajola
/
calàndria
Terminologia scientifica
pzn, calandrella brachydactyla
Traduzioni
Francese
alouette
Inglese
skylark
Spagnolo
terrera común
Italiano
calandrèlla
Tedesco
Kurzzehenlerche.
chilandrína , nf Definizione
genia de pigione, de s'arratza de is atrapaditas
Sinonimi e contrari
calandriedha,
terraia
Terminologia scientifica
pzn, calandrella brachydactyla
Traduzioni
Francese
alouette
Inglese
skylark
Spagnolo
terrera común
Italiano
calandrèlla
Tedesco
Kurzzehenlerche.
cídhu , nm Definizione
pigione piticu chi faet su niu in su cannisone: est una de is arratzas chi emigrant e in d-unos cantu logos dhi narant turdu. In Sardigna funt de passada siguramente su acrocephalus arundinaceus = itl. cannareccióne e su a. schoenobaenus = itl. forapàglie
Sinonimi e contrari
turdu
Terminologia scientifica
pzn, acrocephalus scirpaceus
Traduzioni
Francese
rousserolle effarvatte
Inglese
reedwarbler
Spagnolo
carricero común
Italiano
cannaiòla
Tedesco
Teichrohrsänger.
commúnu , agt: cumunu Definizione
chi est de medas, de totus, chi pertocat a totugantos, chi no tenet nudha de ispeciale
Modi di dire
csn:
loris communus = sos laores chi si faghent a tiradura (fae, basoludundhu); genti comuna = chi no tenet incàrrigos, chi no manizat podere; àere in comunu = a cumone, totus paris
Frasi
s’onorèvole at fatu carriera subra de sas palas de su bisonzu de sa zente comune ◊ ses de cussos batiados in cuile po no ti nàrrere béstia comune, de cussos chi no andhant mancu a fune! ◊ funt cosas mannas acontéssias a genti comuna
2.
in comunu teniant terra e frutu, bestiàmine e cantu si est connotu
Etimo
ltn.
communis
Traduzioni
Francese
commun
Inglese
common
Spagnolo
común
Italiano
comune
Tedesco
allgemein.
crubixòni , nm: culingioni,
culirgioni 1,
culurzone 1 Definizione
culingioni o culurzone de terra, genia de pigione chi in Sardigna faet abbitu in atóngiu e ierru solu: in beranu si che torrat a tzucare
Terminologia scientifica
pzn, charadrius apricarius
Traduzioni
Francese
pluvier doré
Inglese
plover
Spagnolo
chorlito dorado común
Italiano
pivière dorato
Tedesco
Goldregenpfeifer.
crucugiòne, crucugiòni , nm: crucurxoni Definizione
genia de pigione, de paule, chi narant fintzes tzurruliu peis arrúbius
Terminologia scientifica
pzn, tringa totanus
Traduzioni
Francese
chevalier gambette
Inglese
Redshank
Spagnolo
archibebe común
Italiano
pettégola
Tedesco
Rotschenkel.
dúddure , nf: dúldure Definizione
trúturi, pigione matucu connotu totue in Sardigna, de sa genia de is culumbos, ma prus piticu: est númene chi si giaet fintzes a sa fémina prus istimada
Sinonimi e contrari
dúidura,
trútini*
Frasi
s'intendhet càntigu de cidhis e de dúddures
2.
in custa domo de fronte drommit sa dúldure mia
Terminologia scientifica
pzn, streptopelia turtur, s. decaocto
Traduzioni
Francese
tourterelle
Inglese
turtledove
Spagnolo
tórtola común
Italiano
tórtora
Tedesco
Turteltaube.
éni , nm: enis,
éniu Definizione
genia de mata, tóssica, chi faet linna bona, tostada e forte meda: a sa birilla (frutu) chi faet dhi narant giurixedha
Sinonimi e contrari
eli,
linnarrúbia,
longhivresu,
tàsaru,
tassu
Cognomi e Proverbi
smb:
Enis
Terminologia scientifica
mt, Taxus baccata
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
blaireau
Inglese
yew (tree)
Spagnolo
tejo común
Italiano
àlbero della mòrte o tasso
Tedesco
Eibe.
erbaleporína 1 , nf Definizione
genias diferentes de erba dhas narant cun custu númene
Terminologia scientifica
rba, Neoschischkinia pourrettii, Aira elengantissima, Aira caryophyllea, Poa trivialis, Parvotrisetum myrianthum
Traduzioni
Francese
pâturin commun
Inglese
bluegrass
Spagnolo
heno común
Italiano
fienaròla,
trisèto
Tedesco
gemeines Rispengras (Poa trivialis).
farzía , nf: frazia 1,
varzia Definizione
pilloni de santa Crara, una genia de orrúndhine chentza peis bonos po camminare e prus niedha: a sa prus connota dhi narant pantzaniedha, a un'àtera pantzabbianca (apus melba)
Sinonimi e contrari
alighefórtighe,
babbarotu,
ibbirru 1,
níghiri
Frasi
in bolus de farzias ricamu pensamentus fundudus chei su mari…
Terminologia scientifica
pzn, apus apus
Etimo
ctl.
falzía
Traduzioni
Francese
martinet
Inglese
swift
Spagnolo
vencejo común
Italiano
rondóne
Tedesco
Mauersegler,
Mauerschwalbe.
ferràssa , nf, nm: ferratza,
ferratzu Definizione
genia de musciola o scrita, assimbígiat unu pagu a sa palaja ca est lada meda e de colore prus craru asuta, ma est manna meda, a forma de triàngulu e portat una coa a bisura de foete
Sinonimi e contrari
ferradu 1
Terminologia scientifica
psc, dasyatis pastinaca
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
raie pastenague
Inglese
common stingray
Spagnolo
raya làtigo común
Italiano
ferràccia,
pastinaca comune
Tedesco
Gewöhnliche Stechrochen.
iltría , nf: istria,
istriga,
stria Definizione
pigione chi essit a denote, no tanti bene bistu ca nanca candho e ue cantat dhue capitat dannu
Sinonimi e contrari
cucufiu,
lúgula,
nannicucu
Frasi
istanote cantadu mi at s'istria ◊ s'istria est essida a s'afainu e sas mamas s'insoro creatura cun timore s'istringhent a su sinu (P.Sulis)◊ no fit, no fit debbadas custas notes passadas de s'istria su càntigu orrorosu! (P.Mossa)◊ fritas atitadoras lampant a su chelu tichírrios de istrias (F.Sechi)◊ e ite li times a s'istriga?!
Terminologia scientifica
pzn, tyto alba ernesti
Etimo
ltn.
striga
Traduzioni
Francese
effraie
Inglese
barn owl
Spagnolo
lechuza común
Italiano
barbagianni
Tedesco
Schleiereule.
passarícu , nm: passericu Definizione
genia de pigionedhu
Sinonimi e contrari
fanetu,
passaredhu,
passarella
Terminologia scientifica
pzn, carduelis cannabina mediterranea
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
linotte
Inglese
linnet
Spagnolo
pardillo Común
Italiano
fanèllo
Tedesco
Bluthänfling.