abbamàre , vrb Definizione
fàere a bama, a tàgiu, betare totu a unu (nau pruschetotu de bestiàmene)
Sinonimi e contrari
acedhae,
achedhonare,
aggamai,
aggrustare,
amedhare,
ammeschiare,
atazare,
ingamai
| ctr.
iscrobai,
stallai
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir,
agréger
Inglese
to aggregate,
to put in a herd
Spagnolo
unir,
juntar
Italiano
aggregare,
formare un branco
Tedesco
angliedern,
eine Herde bilden.
acabigiulàre , vrb: cabigiulare Definizione
arregòllere cosa chi no est tanti fàcile a tènnere ca si ndhe agatat pagu
Sinonimi e contrari
acabulare,
acaputzire,
collire,
preulire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramasser
Inglese
to scrape up
Spagnolo
arañar,
juntar
Italiano
raggranellare
Tedesco
zusammenbringen.
acedhàe, acedhài , vrb: achedhare Definizione
fàere a chedha, sa chedha, betare a unu, pònnere totu impare
Sinonimi e contrari
abbamare,
achedhonare,
aggamai,
aggrustare,
amedhare,
arretolare,
atropare,
atrumare,
ingamai
| ctr.
irgrustiare,
istagiai
Frasi
sos sirbonedhos imparabant a si achedhare si bi aiat perículu ◊ acedha totu is brebeis angiadas! ◊ mundhat su furru cun iscobiles de narbutza achedhados e astrintos cun filuverru in pitu a su furcone
2.
is cumpàngius si acedhant e torrant a girai de una ruga a s'àtera
3.
fiat meda sa genti acedhada acanta de s’ostaria, castiendi ◊ pillonis acedhaus… annada mala!
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir
Inglese
to aggregate
Spagnolo
unir,
juntar
Italiano
aggregare,
abbrancare
Tedesco
eine Herde bilden.
aciuntài , vrb: agiuntai,
agiuntare,
ajuntare,
azuntare Definizione
aunire una cosa cun àtera, una a s'àtera a manera chi abbarrent coment’e una cosa ebbia, totu a unu, assardaos: azuntàresi si narat fintzes po si fidantzare
Sinonimi e contrari
aciúgnere,
agiànghere,
annúnghere
/
assardare
| ctr.
arrogai,
innànghere,
irjànghere
Frasi
is manus agiuntada e a Maria s'invocada fendi pregadoria ◊ torrat agiuntai custa carri segada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
joindre,
unir
Inglese
to join
Spagnolo
juntar
Italiano
congiùngere
Tedesco
vereinigen.
acopiài , vrb: acopiare Definizione
pònnere a loba, a duos a duos impare, andhare a duos a duos; betare su mascu a sa fémina
Sinonimi e contrari
acrobai,
agiobare,
allobae,
aparigai
/
saltiare,
zúchere
Traduzioni
Francese
accoupler
Inglese
to pair
Spagnolo
juntar,
emparejar,
aparear,
acoplar
Italiano
accoppiare
Tedesco
paaren.
acumonài , vrb: acumonare Definizione
arregòllere o pònnere totu impare, totu a unu (bestiàmene, àteru), a cumone; giare su bestiàmene a contivigiare a mesu pérdia e a mesu badàngiu, a mesapare; su si pònnere impare
Sinonimi e contrari
aggregare,
assotziai
Frasi
parte de sas abbas de cussu riu est intubbada: su restu est acumonada pro abbare campos e frutales ◊ si boleis guadangiai de prus, acumonaisí in sotziedadi!
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir
Inglese
to aggregate
Spagnolo
juntar,
poner en común
Italiano
aggregare,
méttere in comune
Tedesco
zusammentreiben,
Vieh in Halbpacht haben
allobàe, allobài , vrb: allobare,
lobae Definizione
pònnere o acapiare impare, a loba / sartiare a pes lobaus = cun ambadús peis impari (comenti si fait sartendi de logu artu)
Sinonimi e contrari
acopiare,
acrobai,
agiobare,
apagiare,
aparigai,
giúnghere
| ctr.
illobare,
iscrobai
Frasi
seus nosu chi dhus fadeus is fillus e a nosu tocat a dhus allobai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jumeler
Inglese
to couple
Spagnolo
juntar
Italiano
abbinare
Tedesco
zusammenfügen.
apagiàre , vrb: apajare,
apazare 2 Definizione
pònnere impare a loba, fàere una pariga, pònnere a pajas, a duos a duos
Sinonimi e contrari
allobae,
aparigai,
giúnghere
Frasi
su giuale serbit pro apagiare sos boes ◊ Fulana chin Fulanu ant apazadu
2.
cudhos duos giòvanos fint ballendhe apagiados
Etimo
itl.
appaiare
Traduzioni
Francese
accoupler,
apparier
Inglese
to couple
Spagnolo
juntar,
emparejar
Italiano
accoppiare
Tedesco
zu Paaren vereinigen.
arrebutzulàre , vrb Definizione
arregòllere sa cosa cun dificurtade, a pagu a pagu; rfl. fintzes errichire
Sinonimi e contrari
acabidae,
acabigiulare,
acabulare,
apunghitai,
preulire,
regutzulare*
Traduzioni
Francese
ramasser (par ci par là)
Inglese
to scrape up
Spagnolo
juntar
Italiano
raggranellare
Tedesco
zusammensparen.
assodhíri , vrb Definizione
arregòllere a unu a unu, a pagu a pagu, pònnere totu impare, chistire; nau de una segada o freadura, martzire, fàere a matéria / pps. assodhiu, assodhitu
Sinonimi e contrari
assodhai,
assortai,
assortire,
bodhiri,
collire
Frasi
assodheus firmas po una proposta de lei ◊ is carrogas si assodhint impari ◊ at assodhiu is pipius asuta de sa manta ◊ in cortilla dhoi fiant sordaus e serbidoris assodhius acanta de su fogu
2.
mi fait su prexeri de mi assodhí custu porcu cantu abarru innòi? ◊ beni, o morti, e assodhimindi! ◊ e duncas custa computeredha portat cosa po assodhiri totu su ch'iscrís? ◊ assodhendusí sa sutana me is genugus, su predi si est sétziu
3.
seu bessiu mau dèu puru, depu ai assodhiu de su capu scuadra miu!
Traduzioni
Francese
rassembler
Inglese
to gather
Spagnolo
reunir,
juntar
Italiano
riunire
Tedesco
sammeln.
assortài, assortàre , vrb Definizione
fàere una sorte, un'issorta, una chedha, pònnere impare
Sinonimi e contrari
acolondrare,
acorrae 1,
acorralai,
assodhiri,
assortí,
assortillai
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réunir
Inglese
to gather
Spagnolo
juntar
Italiano
riunire
Tedesco
sammeln.
assòrte , nf: sorte Definizione
pruschetotu, bestiàmene arregortu a pagu a pagu o postu a parte po dhu bèndhere, fàere a petza
Sinonimi e contrari
cedha,
ereu,
fiotu,
grústiu,
issorta,
majone,
pasa,
retolu,
sinnissoni,
trechinzu,
tropa,
tropedhu
Frasi
un'assorte de bacas, de cadhos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assortiment
Inglese
assortment
Spagnolo
el juntar reses para venderlas
Italiano
assortiménto
Tedesco
Sortiment.
assortí , vrb: assortie,
assortire,
assortiri,
assultire,
sortire Definizione
fàere un'assorte, pònnere impare; nau de gente, aunire, atobiare, bènnere, o fàere atobiare a su matessi logu; nau de calecunu male, bènnere, lòmpere, ingòllere / zente assultida e de malas intrànnias = regortorzos e malos, aproviaus; èssere male assultidu = unu chi benit de fora, aproviau, pagu aggradéssiu
Sinonimi e contrari
assodhiri,
assortai,
assortillai
/
abbogiare,
acodie,
acorrae 1,
addopare,
aproghilare,
assèndhere,
ghirare
/
bènnere,
capitare
Frasi
bi tenzo duas berbeghes assortidas e no si cumprendhet de chie sunt ◊ ndi at assortiu su tallu ◊ cussos avassos cherent assurtidos a un'isterzu ◊ apo assultidu sas bacas a inoghe ◊ totus cussus sentza de trabballu chi assortant a pratza de crésia!
2.
no as a assortie candho ti at a pigae fàmene? ◊ chi is cuntzilleris no fetzant de mancu de assortiri ◊ no tzerrist, ca assortit genti! ◊ a innòi assortit sa genti po chistionai ◊ assultimus a s'oru de su prochile ◊ assortei unu momentedhu ca intendeis!
3.
stau ca ndi dh'assortit sa tubbercolosi! ◊ cussa mexina dhi serbit candu dh'assortit su daori de brenti ◊ a su póveru l'assurtit una ruta fintzas in su paris ◊ gei no at a assortí sa calentura a tui puru?!…◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu
4.
cussu est un'assurtidu, solu fizu de tita!
Traduzioni
Francese
rassembler,
réunir
Inglese
to assemble
Spagnolo
reunir,
juntar
Italiano
adunare
Tedesco
zusammenrufen.
auníre , vrb: unire Definizione
pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu
Sinonimi e contrari
acoglire,
aggodhetare,
audhire
| ctr.
iscrobare,
pratziri,
scuncordai
Frasi
si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa
Traduzioni
Francese
rassembler
Inglese
to gather
Spagnolo
juntar
Italiano
unire,
riunire,
unificare,
raccògliere
Tedesco
vereinen,
wiedervereinen,
sammeln.
pinnicài , vrb: pinnicare,
pinnigai,
pinnigare,
prinnigai Definizione
foedhandho de orrobba o àteru deasi a pígiu largu meda o cosa longa, pònnere o fàere a dópiu (o de prus puru) po dha chistire bene (o trantzire po àteru); foedhandho de gente (o fintzes de bestiàmene), bènnere apare, arregòllere, atobiare totu a unu matessi logu po si agatare impare; foedhandho de cosa, arregòllere impresse a unu muntone o totu impare po dha chistire, po ndhe dha pigare (o fintzes furare)
Sinonimi e contrari
ancujare,
collire,
dòrchere,
furai,
imboligare,
leai
/
pigiare 1
/
ammuntonare,
aunire,
remonire
| ctr.
istirai
Modi di dire
csn:
pinnicau che susuja = fatu a unu gantzu; pinnicai a dua pilla, a tres, a cuatru pilla = a pizos; pinnicaisí a crutzu = ritiràresi, istaresindhe in domo asseliadu; pinnigai bàchilis e bachilitus = pinnigare sos cosinzos, pinnigare totu (e andharesindhe)
Frasi
innòi tocat a si pinnicai a fundu de còscia po no s'isciundi ◊ custu ferru cheret pinnigadu in duos ◊ mi pínnigo che una colora ◊ at pinnicau sas funes in corros a sos boes ◊ is undas currendusí apari si pinnicànt a cuadhus mannus ◊ sos letolos netos cherent pinnigados e remonidos
2.
cun d-unu bandu iat pinnigau totu is sardistas ◊ si funt pinnigaus a tres a tres ◊ in sa pratza si dhui pinnigat genti po arrexonai de dónnia cosa ◊ su bentu pinnicat sa folla ◊ est tempus chi is sannoricus pinnighint a tundu! ◊ pínniga totu dae sa mesa! ◊ sa zente fit pronta a si pinnicare ◊ iant pinnigau perda po dha tirai a issu ◊ s'arrennegu si dhi fut pinnigau in su coru
3.
mi che ant pinnigadu totu su chi tenia ◊ su diàulu ti nche pínnichet! ◊ ue colat cussu, àpida sa cosa e pinnigada, faghet!
4.
at a èssiri a bí a chini bincit: crei ca cuncunu de cussus si pinnicat a crutzu!
Traduzioni
Francese
plier,
réunir
Inglese
to fold,
to gather
Spagnolo
doblar,
reunir,
juntar
Italiano
ripiegare,
radunare
Tedesco
falten,
versammeln,
zusammentragen.
preulíre, preulíri , vrb: priuliri Definizione
buscare, arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade, in tempos longos; a logos dhu narant in su sensu de ndhe bogare s'agriore a s'ogiuermanu faendhodhoe fríere unu bículu de pane; fintzes cumprèndhere su chi s'ischit de s'àteru in manera ibballiada, in su sensu de ndhe pentzare male
Sinonimi e contrari
acabidae,
acabigiulare,
acabulare,
arreguai,
coberai,
pelcutzare,
regutzulare,
sciscillonae
Frasi
semus triballendhe che àinos ma no resessimus a preulire unu sodhu ◊ de un'arzoledha de prantaza de càule petzi bi ndh'apo preulidu pagos puntos ca mi che l'at manigada sa ruga ◊ si podint priuliri cuatru litrus de ollu dónnia coranta chilus de ollestincu
Traduzioni
Francese
ramasser,
écornifler
Inglese
to scrape up
Spagnolo
juntar,
reunir
Italiano
racimolare,
raggranellare,
procacciare
Tedesco
zusammenbringen,
zusammensparen,
ansammeln.
regutzulàre , vrb: arrugutzulare Definizione
arregòllere o buscare ccn. cosa cun dificurtade, a pagu a pagu
Sinonimi e contrari
acabidae,
acabulare,
apunghitai,
collire,
pelcutzare,
preulire,
sciscillonae
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
ramasser (par ci par là)
Inglese
to scrape together
Spagnolo
juntar
Italiano
raggruzzolare
Tedesco
zusammenbringen.
sciscillonàe, sciscillonài , vrb Definizione
segare e ingòllere iscaligiones in bíngia, o àteru chi si podet arregòllere cun dificurtade, a pagu a pagu
Sinonimi e contrari
acabidae,
acabigiulare,
acabulare,
apunghitai,
collire,
preulire,
regutzulare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grappiller
Inglese
to scrape up
Spagnolo
juntar
Italiano
racimolare
Tedesco
zusammenkratzen.