acajòne, acajónu , nf, nm: cagione Sinonimi e contrari
crupa,
neche
Frasi
pesant chistione e si dant acajone ◊ canta, chi tantu neune ti ndhe faghet acajonu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
culpa
Italiano
cólpa
Tedesco
Schuld.
afaltàdu , pps, agt: afaltatu,
afaltau,
afartadu,
afartau,
afratadu,
afratau Definizione
de afaltare; unu est afaltau candho, si dh'ant brigau o nau cosa (o ischit de àere fatu cosa chi no andhat bene), cumprendhet e ammitit de tènnere crupa mancai chentza dhu nàrrere, citiu, a ogos a terra, sériu, si sapit in farta; fintzes chi sentit coment'e bregúngia, duritu; a logos, bisongiosu, chi tenet bisóngiu, dhi faet farta calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afusau,
ammurtinau,
assudhidu,
fartadu,
frajau,
ilfartadu,
mancantzosu
/
suxetzionosu
Frasi
comenti dh'apu castiau est abarrau afartau, ca gei dhu scit cussu puru chi no andat bèni su chi at fatu! ◊ est afartau che cani in crésia! ◊ si mi agatu afartau mi cunfundu
Traduzioni
Francese
troublé,
contrit
Inglese
troubled
Spagnolo
con mala conciencia,
sucia
Italiano
turbato,
che si sa in cólpa,
compunto
Tedesco
betroffen,
sich schuldig fühlend.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definizione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinonimi e contrari
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se sentir coupable
Inglese
to feel guilty about stg
Spagnolo
faltar,
tener la conciencia sucia
Italiano
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedesco
sich schuldig fühlen.
crúpa , nf: culpa,
curpa,
gulpa Definizione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhet de ccn., ma fintzes solu una neghe, càusa de calecuna cosa de malu
Sinonimi e contrari
acajone,
difalta,
falta,
neche
Frasi
it'est sa curpa chi seis acusendimidha? ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ si sas criaduras faghent gai, sa curpa est de su babbu e sa mama chi no lis daent annestru ◊ si est macu no ndhe at curpa! ◊ apo pecadu pro curpa mia manna ◊ perdit su fillu po curpas de Giuda ◊ atroga sas culpas tuas!◊ si is fillus funt bagamundus, dhui at crupa puru de is babbus e mammas!
2.
dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu
Etimo
ltn.
culpa
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
culpa
Italiano
cólpa,
responsabilità
Tedesco
Schuld.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definizione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinonimi e contrari
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frasi
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fautif,
qui se sent en faute
Inglese
to feel at fault or guilty about something
Spagnolo
que se siente culpable
Italiano
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedesco
wer sich schuldig fühlt.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definizione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinonimi e contrari
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frasi
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Cognomi e Proverbi
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Etimo
ltn.
nece(m)
Traduzioni
Francese
faute,
défaut,
tare
Inglese
guilt,
fault
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedesco
Schuld,
Fehler.