ammischinài , vrb: ammischinare Definizione
fàere, ammostare o cunsiderare mischinu a ccn. a manera chi is àteros ndhe tèngiant làstima; crèdere o cunsiderare a unu peus o prus pagu de su chi est
Sinonimi e contrari
allastimai,
apibiare
Frasi
est ca s'est ammischinadu, sinono li fint corpendhe puru ◊ ammischinendusidhoi iat cumentzau a dhi nai: Caridadi! Tengat caridadi! (M.Porru)◊ dèu dh'ammischinamu, pensendi chi trabballàt tropu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plaindre,
sous-estimer
Inglese
to ask for symphaty,
to undervalue
Spagnolo
mover a compasión,
subestimar
Italiano
chièdere comprensióne,
compassióne,
sottovalutare
Tedesco
um Verständnis bitten,
Mitleid bitten,
unterschätzen.
apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione
bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare
Sinonimi e contrari
apeliai
Frasi
si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?!
2.
donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios
Etimo
itl.
appigliare
Traduzioni
Francese
désirer ardemment
Inglese
to have a strong wish,
to ask insistently
Spagnolo
anhelar,
pedir con insistencia
Italiano
avére fòrte desidèrio,
chièdere con insistènza
Tedesco
wünschen,
eindringlich bitten.
dimandhàre , vrb: dimannare,
domandai,
domandhare,
domannare Definizione
fàere pregontas, foedhare po bòllere ischire de is àteros, po tènnere ccn. cosa; cricare fémina a pobidha / domandhare una cosa a manu arta = pregontai po abarrai própriu seguru de ccn. cosa, a manera chi cussu chi depit arrespúndiri no boghit frocus o no circhit arreghèscias
Sinonimi e contrari
imbistigare,
precontare
/
pedie,
prejare
| ctr.
arraspundi
/
dare,
donai
Frasi
mancu dimandhadu ndhe as, a bídere comente istat Bodale? ◊ a su dimandha dimandha za che so afertu a su logu ◊ dimandhabbilu a manu arta si su dannu l'at fatu isse! ◊ dhis iat domandau in cali logu depiat nasci su Messia ◊ fui domandandu de Antoni ◊ cun cudhus ogus de cristianu su cani pariat domandendu perdonu ◊ candu si nd'iscidat, dhi domandu ita intentzioni tenit ◊ su poeta pesat una boghe de saludu a sa Santa dimandhandho salude e fortuna po totus
2.
chi non domandas, mancu àcua ti donant
3.
una pariga de palarimpos furint andhaos a dha dimandhare ◊ si cheriat dimandhare sa zòvana chi teniat in su coro ◊ unu giòvunu est andau a si domandai una fémina po mulleri ◊ si m'istimas, domàndhami a sos mannos!
Etimo
itl.
domandare
Traduzioni
Francese
demander
Inglese
to ask
Spagnolo
preguntar
Italiano
chièdere
Tedesco
fragen,
anhalten,
bitten.
imbistigàre , vrb Definizione
fàere pregontas cricandho de ischire cosa, foedhare po bòllere ischire de is àteros / avb. a s’imbístiga imbístiga = a fortza de pregontai
Sinonimi e contrari
chilcare,
dimandhare,
irfrodhocare,
iscocolai,
isseare,
istigare,
isuzigonare,
precontare,
speculitai
Frasi
imbistighendhe za si benit a ischire, sa cosa ◊ cheret imbistigadu a bídere si si ndhe agatat, a cómporu, de ozu ◊ sas finantzas istaiant imbistighendhe a bídere si fit abberu chi nois aimus màchina
2.
a s'imbístiga imbístiga za che so dadu a subra e za l'apo àpidu su chi fia chirchendhe
Traduzioni
Francese
enquêter,
demander
Inglese
to investigate
Spagnolo
investigar,
averiguar
Italiano
investigare,
chièdere
Tedesco
erforschen,
fragen.
pedíe , vrb: pedire,
pediri,
perí,
petire,
pidire,
pitire Definizione
pregontare po àere calecuna cosa (prus che àteru in donu, po no dhu torrare); andhare a cricare s'alemúsina / èssere o essire a p. = tènniri abbisúngiu meda, de dèpiri andai a circai s'alimúsina
Sinonimi e contrari
dimandhare,
prejare
/
lemusinai,
mendigai
| ctr.
dare,
donai
Frasi
de fronte a Deus m'intendho obbligadu in disisperu a pedire perdonu (G.B.Mereu)◊ dontzi via chi l'imbeniat, su tzilleraju li petiat su bufu in cara de tzente ◊ mezus dare chi no pedire ◊ candu mai ti apu pediu calincuna cosa, si no po apretu?!
2.
dai candho li est mancadu su babbu, in cussa domo, sunt a pedire ◊ iscuru a chie pedit pro no àere! ◊ bilgonza e dannu est a pedire e furare!
Etimo
ltn.
*petire
Traduzioni
Francese
demander,
mendier
Inglese
to beg
Spagnolo
pedir limosna,
mendigar
Italiano
chièdere,
mendicare
Tedesco
bitten,
betteln.
peleài, peleàre , vrb: apeliai,
peliai Definizione
pigare pelea, matana, apeleu, múngia faendho cosa; istare a perrica abbetiandho po calecuna cosa chi si bolet
Sinonimi e contrari
fadiae,
ghimallai,
matanare,
penai,
trumentai
/
apiliare,
pedie
Frasi
o Gesús santu ahi peleadu cantu as pro a mie! ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ za ndhe at peleadu, sa zente, de fàmine, in tempos de gherra!…◊ cantu pensas e faghes e peleas det a sa morte tua terminare ◊ pro èssere abberu ómine, unu depet peleare: sinono it'ómine est?! ◊ a peleare macos bi cheret passéntzia meda ◊ e chie bi la faghet a peleare tota vida zente dorta?!
2.
est de diora peliendi po dhi bendi sa domu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
combattre,
se fatiguer,
demander avec insistance
Inglese
to fight,
to worry oneself,
to ask insistently
Spagnolo
pelear,
pedir con insistencia,
instar
Italiano
combàttere,
affannarsi,
chièdere con insistènza
Tedesco
kämpfen,
streiten,
sich abmühen,
sich ängstigen,
um etwas bitten (eindringlich).
prejàre , vrb: aprentziare*,
presiare,
pressiare,
pretziai,
pretziare Definizione
apostivigare, istabbilire cantu si balet una cosa, pònnere unu valore o prétziu a calecuna cosa, dimandhare su prétziu de cosas a bèndhere; pònnere in càrculu e dimandhare po àere calecuna cosa, unu praxere, un'agiudu, brindhare a ccn. po calecuna cosa / pretziare una fémina, un'ómine = bíere o cricare de cumprèndhere ite si balent una fémina, un'ómine
Sinonimi e contrari
dimandhare,
percontare
/
combidare
Frasi
no si podet cumprèndhere nen pretziare cultura, limba, arte si no ponimus mente a sas régulas e modos de produtzione de unu pópulu ◊ fit pressiada e calculada che bona massaja ◊ est una poesia chi prétziat su tribàgliu de sos artesanos
2.
de piagheres mi ndhe ant fatu àteros e ndhe apo duritu a los torrare a presiare
3.
a su betzu chi l'at sanada l'at pretziadu a s'afidu ◊ mi ant presiadu a distimonzu pro un'isposu ◊ no aiat cuizadu una bajana chentza pretziada, ma neune lu cheriat ◊ l'apo pretziadu a bènnere a domo ◊ at presiadu totu sas amigas a manigare ◊ is amigus m'ant pretziau a sa festa, ma no potzu andari
Traduzioni
Francese
estimer,
solliciter un service,
inviter
Inglese
to esteem,
to ask a favour,
to invite
Spagnolo
apreciar,
rogar,
convidar
Italiano
apprezzare,
chièdere un favóre,
invitare
Tedesco
schätzen,
um einen Gefallen bitten,
einladen.