afrísciu , nm Definizione
su si adatare a su bisóngiu, a un'apretu / po afrísciu = pro netzessidade, pro su bisonzu
Frasi
cussa est zente de pagu afrísciu ◊ allà un'afrísciu, ita bregúngia, a isterri totu asusu de su letu po papai!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faculté d'adaptation
Inglese
spirit of adaptability
Spagnolo
capacidad de adaptación
Italiano
spìrito di adattaménto
Tedesco
Anpassungsfähigkeit.
búndhu , nm: búniu Definizione
ànima o fortza mala chi unu podet portare in corpus, dimóniu; genia de idea, de pentzamentu malu, de gana forte
Sinonimi e contrari
brusore,
bundhone,
codiedhu,
coedhu,
diàbulu,
mentzitissu
Modi di dire
csn:
pònnere b. in conca = fàghere irbariare, dilliriare; nighedhu che b. = niedhu deretu, píghidu; ponner bundhu a ccn. = fintzas pònnere imprastu, cuntentare, ponner fatu
Frasi
cussa fémina faghiat sa majarza, ca nachi zughiat bundhos ◊ che bardófula si zirat in tundhu che puntu de un'irribiu o chi in corpus aeret zutu bundhu ◊ fúilas sas profertas de su bundhu! ◊ su preigadore fit nighedhu chi pariat unu bundhu ◊ ih, chi t'intrighint is búnius: tui ses?!
2.
sa chi li mintet bundhu in su crevedhu est su cadone chin sa ligadorza ◊ presumidos che tue in custu mundhu mai ndh'apo connotu sentza bundhu!
3.
e no lu contes su chi as fatu a proa: s'istadu fit a ponner bundhu a tie t'aia dadu una proendha noa! (A.Frau)
Etimo
ltn.
("immundus" paret menzus de "vagabundus": in srd. "munnedha, bunnedha" che àteras peràula)
Traduzioni
Francese
esprit malin
Inglese
evil spirit
Spagnolo
diablo
Italiano
spìrito maligno,
demònio
Tedesco
Unhold.
ciàsca , nf, nm: ciascu,
sciascu,
tzascu Definizione
cosa chi si faet o si narat tanti po erríere, a giogu, o fintzes po pigare a befa, fàere a bregúngia
Sinonimi e contrari
badalocu,
befa,
bischíglia,
brúglia,
ciacota,
ciàschidu,
ciascaria,
cistu,
tzigota
Modi di dire
csn:
ite ciascu!… = arratza de divertimentu, ita spàssiu!…; (nadu de fémina) donai ciascus a unu = lassare s'ammoradu
Frasi
no l'ant cumpresa sa ciasca: solu tue, mala pasca, ti ndhe ses riendhe arreu! ◊ giughiat a inghíriu persones afiotadas a gridos de ciascu e befe ◊ no cretais chi est ciascu su chi seu nendi! ◊ cardampuleri, giogulanu, ti cumbidat po ti contai ciascus o po cantai a mutetus
2.
sa limba sighit su destinu sou a ciascu de chie l'est istropiendhe ◊ como su trenu, a ciascu de su progressu, invece de acelerare si est arressu (L.Ilieschi)
Etimo
spn.
chasco
Traduzioni
Francese
blague,
plaisanterie
Inglese
joke
Spagnolo
chiste,
chasco
Italiano
barzellétta,
cèlia,
battuta di spìrito
Tedesco
Witz,
Scherz.
ispíridu , nm: ispíritu,
spíritu Definizione
un'èssere immateriale pentzau coment'e is méngius capacidades; sa parte trans materiale de su cristianu: pl. si narat fintzes in su sensu de ànimas malas, bundhos; si narat de s'àrculu; in calecunu logu est su calagasu o mariposa / Ispíridu Santu = sa de tres Personas de sa Divinidade segundhu sa fide cristiana; ispírit'e ou = ovu abbatatu, s'oidedhu abbatadu cun túcaru fintzas a lu sòrbere
Sinonimi e contrari
ànima
/
àrculu
Frasi
s'ispíritu chi a totu lughe dada est pro sos Sardos guida sigura che faru luminosu in sa notada ◊ custu fit unu preíderu chi teniat su podere de che bogare sos ispíritos
2.
su cristianu est batiau in nòmini de su Babbu, de su Fillu e de s’Ispíridu Santu
3.
li dabat sa parte de cada disizu, fintzas azicu de ispíritu de obu chi fachiat pro s'irmurzare
Traduzioni
Francese
esprit,
âme
Inglese
spirit
Spagnolo
espíritu
Italiano
spìrito
Tedesco
Geist.
trullío , nm: turrio Definizione
ànima mala, dimóniu; bentu muimui, bentu chi si movet a molinadas: dhu narant fintzes po nàrrere nisciunus / anca ti cíciat trullio! = frastimu: chi su dimóniu ti setzat a cuadhu!, chi ti ndhe pighent is dimónios!
Sinonimi e contrari
bulione
Frasi
in sas costeras su sole brincaiat che trullio imbreacu dae un'ala a s'àtera (M.Dui)◊ est gherranne a chitu partitu chin trullios minutos malos a ammasetare
2.
andhet innorommala s'iscuru, su sole che imbergat sas nues chin su trulliu de sa morte! (G.Piga)◊ lis fit parada in dainantis sa pupa de unu carru, che pantarma issiu dae su trulliu de abba e bentu in cussu bortaidie
Traduzioni
Francese
esprit malin
Inglese
evil spirit
Spagnolo
espíritu maligno
Italiano
spìrito maligno
Tedesco
böse Geister.