aggradàe, aggradài, aggradàre , vrb Definizione
su si alligrare de calecuna cosa, su ndhe tènnere praxere, pràghere o giare praxere
Sinonimi e contrari
acaressire,
ingajare,
aggradèscere,
aggradèssere,
aggradire,
piàchere
| ctr.
disaggradare,
dispiàchere
Frasi
pitzinna, bella pitzinna, cantu mi ses aggradada! ◊ pro contu meu pensada l'apo gai, chi su chi aggradat no istracat mai (Sotgiu)◊ nos at dadu avertéscia de l'aprontaremus berbeche a budhidu ca s'àtera vorta l'est aggradadu meda
Traduzioni
Francese
aimer
Inglese
to like
Spagnolo
gustar
Italiano
piacére
Tedesco
gefallen.
aggradíre , vrb Definizione
tènnere prexu, abbarrare cuntentos de ccn. cosa
Sinonimi e contrari
acaressire,
aggradae,
aggradèscere,
aggradèssere,
piàchere
| ctr.
disaggradai
Frasi
ti pessas chi no mi diat aggradire a bènnere cada die? ◊ nos semus aggradios e nos semus fatos ammoraos ◊ no chirches radichina si ti aggradit su frore
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
plaire,
apprécier
Inglese
to like
Spagnolo
agradar
Italiano
piacére,
gradire
Tedesco
gefallen,
sich freuen über.
aggràdu , nm Definizione
su aggradire, su pràghere, su èssere o àere in simpatia
Sinonimi e contrari
aggradessimentu,
aggradessu,
piachere
| ctr.
disaggradu
Frasi
faghe s'aggradu tou! ◊ si mi cheres fàghere aggradu baediche luego! ◊ m’eis a recumpensai cust’atu tanti de aggradu bostu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plaisir
Inglese
pleasure
Spagnolo
gusto,
placer
Italiano
piacére
Tedesco
Gefallen.
géniu , nm: zéniu Definizione
coment'e istima, amore, su pràghere de una cosa, mescamente de una persona
Sinonimi e contrari
gustu 1
Modi di dire
csn:
rúere in géniu a unu = sètziri in callu; èssere, andhare, andai a géniu a unu = èssere o andhare comente piaghet a unu, a gustu de unu; betare, pònnere zéniu, parai géniu a ccn. = ghetai istima
Frasi
balet prus su zéniu chi no sa bellesa ◊ sos génios no sunt totu chepare ◊ apo incontrau unu piciocu de géniu miu ◊ de sas bajanas no ndhe li andhaiat una a géniu ◊ pommori de is atzionis ti apu pérdiu de géniu ◊ bi tenzo géniu a cussa fémina! ◊ mi cojo a su géniu meu! ◊ cun Lenedha s'istimaus, si teneus géniu apari e s'isposaus ◊ non mi ndhe olvido mai: su géniu meu est postu a tie!
Cognomi e Proverbi
prb:
su bestire a géniu de totu, su mandhigare a géniu tuo
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
sympathie
Inglese
genius,
attraction
Spagnolo
simpatía
Italiano
gènio,
simpatìa
Tedesco
Gefallen,
Zuneigung,
Sympathie.
ingeniài , vrb: ingeniare,
ingignai,
inginnai,
inginniai,
inzeniare Definizione
andhare a géniu, èssere a gustu, pràghere; fàere sa cosa faendho a médiu fintzes si no est fàcile, pentzandhodhas totu, imbentandho calecuna cosa noa, diferente (mescamente in forma rfl.), fintzes cuncordare calecuna cosa; fàere s'inginna, s'incàsciu in is doas de is carradas po dhis pònnere is fundhos / i. a unu (nadu mescamente de fizos) = betàresi, tènnere su betu, s'assemizu de sos parentes; èssiri inginnau a… = èssere a zisa de…, fatu a…; inginnai trassas = trassai, ordiminzare carchi cosa a trassa
Sinonimi e contrari
geniare
/
abbirtiai,
arragnare,
imbentai,
indeletare,
inteltiare
/
cuncodrai
/
abbaradhare,
abbelare,
imbelare,
indeosare
Frasi
a mimi no m'ingéniat: tropu arrústicu est! (A.Garau)
2.
at biu s'ómini fracóngiu? at ingeniau a su babbu! ◊ sa fémina mala fait s'ómini trasseri e aici su pobidhu est custrintu a inginnai trassas po pòdiri papai ◊ su chi no tenit cosa de fai nd'inginnat de cosas!…
3.
mi so ingeniadu a chircare ◊ cussu s'inzéniat a fàghere de totu, ma chentza fàghere no abbarrat ◊ pro bois m'inzénio a totu su chi poto ◊ cun carilloni e follas de iscraria inginnant una pipia de serbussu (G.Moi)◊ don Masedhu non iat mai ingeniau nudha: su bèni e su mali dh'iat fatu su fradi (I.Lecca)◊ mi depu ingeniai po unu tzichedhu de binu
4.
tui ses inginnau a tiàulu! (G.Mura)
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no s'inzéniat no campat
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
plaire,
faire un peu de tout,
s'arranger
Inglese
to try hard,
to go down well
Spagnolo
caer bien,
ingeniárse
Italiano
andare a gènio,
ingegnarsi,
industriarsi
Tedesco
gefallen,
sich bemühen.
pavòre , nm Definizione
cosa o fàere chi est de agiudu / essire, andhare in p. de ccn.
Sinonimi e contrari
franzeo
/
cdh. faori
Frasi
no de li essire in pavore li est andhadu contràriu, in dibbatimentu
Traduzioni
Francese
faveur
Inglese
favour
Spagnolo
favor
Italiano
favóre
Tedesco
Gefallen.
piachère , nm: piaghere,
piagheri,
plagere,
plaxeri,
plexeri,
pragere,
pragheri,
prasere,
praxere,
praxei,
praxeri,
pregheri,
prexei,
prexere,
prexeri Definizione
genia de cuntentesa chi si provat po calecuna cosa chi andhat in bonu, su pràghere, su gustu chi si pigat tastandho o faendho calecuna cosa; css. cosa de si ndhe alligrare, chi giaet cuntentu o chi si faet po giare cuntentu, po currespòndhere a su disígiu o a sa volontade de unu
Sinonimi e contrari
aggradu,
gosa,
gustu,
praximentu,
zéniu
/
pavore
| ctr.
dispiachere
Modi di dire
csn:
tènnere piaghere de una cosa = aggradèssiri una cosa; a piaghere de unu = acomenti iat a bòlliri ccn.; fàghere una cosa de piaghere meu, tou, sou e gai = ca dh'apu bófia geo, tue, issu, chentza chi dh'apat cumandhada àtere; pro piaghere = po fai prexeri, po cumpraxi; fàghere piaghere = pràxiri; fàghere unu piaghere = fai ccn. cosa po acuntentai a unu; a su piaghere tou siat! = zenia de augúriu; manigare, ríere a piaghere = itl. "di gusto", de ndi abarrai própiu cuntentus
Frasi
apo arretziu su regalu cun pragere ◊ bieus cun pregheri chi is matas funt ponendi linna noa ◊ immoi mi fais su santu prageri e dha iscàbulas! ◊ chi est a prasere tua, sa cózua si faet ◊ no andho mancu po prexere!
2.
bennie annongi po plagere! ◊ ma faghe su piaghere e fróbbidi su lorodhu! ◊ Giuanni Batista no si est incantau ni a is onoris ni a is prexeris ◊ si fit istadu a piaghere meu aia distrutu sas armas de fogu ◊ nos amus fatu una manigada de frenugu própiu a piaghere!◊ a mi lu faghides unu piaghere? ◊ me in bidha mia nisciunus prus mi fait custu prexei
Cognomi e Proverbi
prb:
a mali mi benit e prexeri ndi agatu
Traduzioni
Francese
plaisir,
faveur
Inglese
delight,
favour
Spagnolo
placer,
favor
Italiano
piacére,
favóre
Tedesco
Freude,
Vergnügen,
Gefallen.
piàchere , vrb: piàghere,
plagere,
plàxiri,
pràchere,
pràgere,
pràghere,
pràgiri,
pràjere,
pràxere,
praxi,
pràxiri Definizione
giare o fàere praxere, cuntentesa, alligria, gustu, abbarrare cuntentu, pigare gustu, èssere de aggradu / pps. piàchiu, pràciu, pràgiu, pràtziu, pràxiu; fai su praxi praxi (nau de una cosa) = tantare, fai su tziritziri
Sinonimi e contrari
acaressire,
ingajare,
aggradae,
aggradèscere,
aggradèssere,
aggradire
| ctr.
dispiàchere
Frasi
inoghe no mi che piago ◊ fut pràciu a Deus ◊ no mi praxit a calai a ingunis ◊ dhi praxit a cantai ◊ nara, no ti piat pràghere su fizu de su putecàriu? ◊ si no si ponet cuidau, cascat su binighedhu durche, mancari dhi pragat a dhu bufare! ◊ in sartu a Predu li piachiat e de iscola no ndh'at chérfiu prus s'intesa ◊ dhue at a giru un'ómine malu chi dhi praxent is pipios…◊ m’iat a pràgiri a iscriri su sardu bellu
Etimo
ltn.
placere
Traduzioni
Francese
plaisir
Inglese
to like
Spagnolo
placer
Italiano
piacére
Tedesco
gefallen,
mögen,
freuen.
piàchiu , pps: piàghidu,
piàghitu,
pràchiu,
pràciu,
pràtziu,
pràxiu (prà-ci-u,
prà-xi-u) Definizione
de piàchere
Sinonimi e contrari
aggradéssiu
| ctr.
dispiàchiu
Frasi
iat biu ca sa cosa dhis fut pràcia ◊ m'est pràchiu meda su chi ant fatu is piciochedhus po is ajajus ◊ non mi est pràxiu a dhi segai s'arraspetu ◊ a medas, in Sardínnia, tiat èssere piàghidu de síghere cun su casu, su binu e su pane carasau ◊ fortzis est po cussu ci mi est sèmpere pràtziu su late
Traduzioni
Francese
aimé,
plu
Inglese
liked
Spagnolo
gustado
Italiano
piaciuto
Tedesco
gefallen.
prejàre , vrb: aprentziare*,
presiare,
pressiare,
pretziai,
pretziare Definizione
apostivigare, istabbilire cantu si balet una cosa, pònnere unu valore o prétziu a calecuna cosa, dimandhare su prétziu de cosas a bèndhere; pònnere in càrculu e dimandhare po àere calecuna cosa, unu praxere, un'agiudu, brindhare a ccn. po calecuna cosa / pretziare una fémina, un'ómine = bíere o cricare de cumprèndhere ite si balent una fémina, un'ómine
Sinonimi e contrari
dimandhare,
percontare
/
combidare
Frasi
no si podet cumprèndhere nen pretziare cultura, limba, arte si no ponimus mente a sas régulas e modos de produtzione de unu pópulu ◊ fit pressiada e calculada che bona massaja ◊ est una poesia chi prétziat su tribàgliu de sos artesanos
2.
de piagheres mi ndhe ant fatu àteros e ndhe apo duritu a los torrare a presiare
3.
a su betzu chi l'at sanada l'at pretziadu a s'afidu ◊ mi ant presiadu a distimonzu pro un'isposu ◊ no aiat cuizadu una bajana chentza pretziada, ma neune lu cheriat ◊ l'apo pretziadu a bènnere a domo ◊ at presiadu totu sas amigas a manigare ◊ is amigus m'ant pretziau a sa festa, ma no potzu andari
Traduzioni
Francese
estimer,
solliciter un service,
inviter
Inglese
to esteem,
to ask a favour,
to invite
Spagnolo
apreciar,
rogar,
convidar
Italiano
apprezzare,
chièdere un favóre,
invitare
Tedesco
schätzen,
um einen Gefallen bitten,
einladen.
rútu , pps, agt: arrutu,
orrutu Definizione
de rúchere, rúere; chi est in terra; fintzes chi est arrimau malàidu
Sinonimi e contrari
| ctr.
ficadu,
istantàrgiu,
ritzu
2.
cantu fit longu fit ladu, rutu a un'ala ◊ o bisos de sa mia gioventura, rutos a terra che fozas sicadas! ◊ in sas àrbures rutas totus bi faghent linna
Etimo
ltn.
rutus + ruptus
Traduzioni
Francese
tombé
Inglese
collapsed
Spagnolo
caído
Italiano
caduto
Tedesco
gefallen.