incubàe, incubài, incubàre , vrb: incupai, incupare Definizione pònnere su mustu in su cubone a budhire, pònnere su binu in sa carrada (cuba); ufrare, essire ufrau che una cuba de s'arrennegu, de su fele (nau de animales mannos – boes, bacas – fintzes mòrrere de ufradura po àere papau erba isciusta in beranu) Sinonimi e contrari incubonare / acubare, afenare, inchibberare, ufiare | ctr. iscubonare, scupai Modi di dire csn: incubare calore = collire caentu meda, imbudhighinare e tratènnere su calore; incubare una maladia = collire intzimia de maladia, finas a candho sa maladia no si paret bene Frasi su bingiateri at binnennau e incupau su mustu 2. gasi, incubendhe fora de sentidu, si únfiat tantu, si únfiat, mischina, chi ruet morta crebada in fiancu (Limbaresu)◊ si li sunt incubadas sas bacas e ndhe li at mortu puru 3. no ghetu mexina a su mustu incubau, su fatu e cracau po no guastai (F.Pischedda) Etimo srd. Traduzioni Francese entonner Inglese to barrel Spagnolo encubar Italiano imbottare Tedesco in Fässer füllen.

indepidàdu , pps, agt: inghepidau Definizione de indepidare; chi tenet dépidos, chi est càrrigu de dépidos / èssere inghepidau che a s'ànima de Giudas = ànimi niedhu, pecadore chi no si pentit 2. mi tia èssere fatu unu milordo, ricu de prata e de oro: curpa issoro so coltzu indepidadu ◊ cussu est indepidadu finas a codhos! Traduzioni Francese endetté Inglese indebted Spagnolo endeudado Italiano indebitato Tedesco in Schulden gestürzt sein.

ingorropàre , vrb Definizione betare in calecunu gorropu Sinonimi e contrari impelciare, incalancare, ingarghilare Etimo srd. Traduzioni Francese jeter dans un gouffre Inglese to sinkhole Spagnolo echar en un barranco Italiano infoibare Tedesco in eine Doline werfen.

ingribbiài , vrb Definizione pònnere in gríbbia, in presone Sinonimi e contrari imprasonai, ingalerare, ingiabbulare / incabbiai / incassidhare 2. coru ingribbiau chi sufris, poita no dh'acabbas, tui puru, e mi lassas drommí?! (E.Collu) Etimo itl. Traduzioni Francese encager Inglese to cage Spagnolo enjaular Italiano ingabbiare Tedesco in einen Käfig sperren.

inlitzài , vrb Definizione pònnere o intrare s'ordiu in is litzas Traduzioni Francese faire passer à travers les lisses (le fil) Inglese to heddle Spagnolo enlizar Italiano allicciare Tedesco einziehen (die Kettenfäden in die Litzen).

innaigainnàiga , avb Definizione andhare a s'innàiga innàiga = andai cerri cerri, andhare iscúlia iscúlia, sedatzandho is nàdigas, coment'e ballandho is nàdigas, a su tàmbula tàmbula, istòntona istòntona Sinonimi e contrari isculisiscúlisi Etimo srd. Traduzioni Francese qui se dandine Inglese walking with a wiggle Spagnolo sacudir Italiano sculettante Tedesco sich in den Hüften wiegend.

insacài, insacàre , vrb: isciacare, issacare Definizione pònnere cosa in sacos; pònnere sa cosa a issacu, a càtigu, a istibbidura po ndhe fàere càbere de prus in s'istrégiu; in cobertantza, abbudhare, púnghere (a lepa, a puntorzu)/ i. feli = pigare arrennegu, tzacu Sinonimi e contrari assacai / abbaticare, istibbire / istichire, pònnere, tzacare Frasi amus issacadu s'olia pro la zúghere a maghinare ◊ su trigu netu in s'arzola s'issacat pro che lu giúghere a bidha ◊ no as àteru impreu, petzi issachendhe néula!… 2. nche lu cheriant issacare in prejone Etimo srd. Traduzioni Francese ensacher Inglese to sack Spagnolo ensacar Italiano insaccare Tedesco in Säcke füllen.

íntro , avb, prep: intru, ínturu Definizione in sa parte de mesu de una cosa o de unu logu (ma si narat fintzes de tempus): candho est prep. arrechedit un'àtera prep. simple puru Sinonimi e contrari aintru, inintro / in / prasoni | ctr. fora Modi di dire csn: intro meu, de a nois, de issu (e, si est craru de ite si faedhat, si narat fintzas solu "intro", nadu siat de logu o de pessone o àteru)= intro de a mie, intro nostru, intro sou; logu: intro de domo (e, si est craru de ite si faedhat, si narat fintzas solu "intro"), intro de letu, intro de àrbure, intro sa bidha (introidha), intro de montes; tempus: intro de note, intro de die, intro de zerru, intro de annu, intro de chida, intro de cras; intro 'e tempus = intro de unu tempus cussideradu coment'e una sumana; in dae intros de… = a s'ala de intro de…; intro cun intro = intro ebbia, isceti a parti de aintru; passai, andai in intru in intru = totu intro, chentza essire a fora Frasi za ch'esso, za ch'esso dae galera: no mi apo a prudicare in intro! ◊ baediche a intro ca fora che at fritu! ◊ bae a intro e bogamindhe cudha cosa! ◊ comente at bidu a mie colendhe in carrela si ch'est intradu a intro ◊ sos poetas sa limba che la zughent intro, in ossos ◊ s'intendhent una fortza noa intro issoro 2. su fogu che pariat istutau ma fut intro de sos montes brusiandhe ◊ si ti tenet ti che ponet intro de su sacu! ◊ pares cudha colora puzonarza chi apo mortu a fuste intro de su nidu ◊ intro meu che zuto su lugore de mizas de istedhos de s'aera Etimo ltn. intro Traduzioni Francese dedans, d'ici, dans Inglese inside, within Spagnolo adentro Italiano déntro, éntro Tedesco darinnen, in, innerhalb.

intúllu 1 , nm Definizione su intullai / bufai a i. = tot'a unu corpu, chentza torrare àlidu, totu a una sulada, a bruncu Sinonimi e contrari ingúlliu, intullada, tirone Frasi a intullu e chen'e tassa dhis praghit a suciai! ◊ est bufendi a intullu de su butiglioni ◊ si ndi benit a domu a iscrucullai, po isciri, si acostat ischenceriosa a s'acajolu e bufat a intullu s'acuardenti ◊ at bufau una tassa de àcua in tres intullus Etimo srd. Traduzioni Francese régalade (boire à la) Inglese poured down one's throat Spagnolo beber a gollete Italiano garganèlla Tedesco in den Mund gießen.

irmesàu , pps, agt Definizione de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade Sinonimi e contrari ammesau, ilmesisciadu Traduzioni Francese divisé en deux, coupé en deux, réduit de moitié Inglese halved Spagnolo demediado Italiano dimezzato Tedesco in zwei Hälften geteilt.

isculiàre , vrb Definizione camminare faendho ballare is nàdigas, mòvere, iscutulare / andhare iscúlia iscúlia = andai cerri cerri, a s'innàiga innàiga, sedatendhe sas nàdigas Sinonimi e contrari inculiare, isprusciare Frasi est ponenne paja de passos pro che isculiare cussos mermos chene sàmbene (M.Dui) Etimo srd. Traduzioni Francese se dandiner Inglese to walk with a wiggle Spagnolo contonearse Italiano sculettare Tedesco sich in den Hüften wiegen.

isordulàre , vrb Definizione pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada Sinonimi e contrari isciasciai, iscordulare, iscunsertare, scuncodrai, suliertare, trauai | ctr. adaretzai, assantai, remonire 2. custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet! Traduzioni Francese mettre sens dessus dessous Inglese to upset Spagnolo trastornar Italiano scombussolare Tedesco in Aufruhr versetzen.

ispendhulàre , vrb Definizione èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau Traduzioni Francese mettre un tissu en lambeaux Inglese to hang in rags Spagnolo caer a jirones Italiano sbrendolare Tedesco in Fetzen herabhängen, in Fetzen herunterhängen.

istizàre , vrb Definizione bogare, segare o fàere calecuna cosa a tirighedhas fines, istacare is silibbas de sa conca de s'àgiu; fintzes arrasigare, istidhigare Sinonimi e contrari afitai 2. fit istizendhe su fundhu brujadu de su labiolu cun d-una moneda Etimo srd. Traduzioni Francese réduire en tranches minces Inglese to cut in slight slices Spagnolo cortar en tajadas finas Italiano ridurre in fétte sottili Tedesco in Scheiben schneiden.

lah! , iscl Definizione genia de foedhu chi si narat coment'e avertindho, ammeletzandho, o fintzes solu po fàere giare atentzione Sinonimi e contrari bih!, laba! labai!, mih! Frasi lah de ingolli cos'e papai, ca no iscieus a it'ora eus a torrai! ◊ lah ita bella cosa! ◊ ca no est gai, lah! ◊ lah, ca ses tontu, lah! ◊ lah sa chi s'est lassada basai po sa cóciula! ◊ lah ca t'iscudu! Traduzioni Francese regarde!, attention! Inglese look! Spagnolo ¡mira! Italiano guarda! Tedesco nimm dich in acht!

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definizione pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Sinonimi e contrari lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Frasi a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Traduzioni Francese mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne Inglese to beg, to be in shortage Spagnolo mendigar, vivir en la estrechez Italiano mendicare, èssere in ristrettézze Tedesco betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

mischinzàre , vrb Definizione èssere o istare in mischinzia, a mindhighiu, in su pagu a tropu, in su bisóngiu, àere bisóngiu / m. de… = àere bisonzu de… Sinonimi e contrari arrunzinare Etimo srd. Traduzioni Francese avoir de la pénurie Inglese to be in shortage Spagnolo vivir en la estrechez Italiano avére penùria Tedesco mangeln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

musicài , vrb: musicare Definizione cumpònnere o iscríere sa música; andhare a cantare sa serenada a is bagadias, sonare a tzarachia po festas, cójuas e àteru 2. is giòvunus funt essius a musicai is piciocas Traduzioni Francese mettre en musique Inglese to set to music Spagnolo poner en música Italiano musicare Tedesco in Musik setzen (um), vertonen.

obèschere , vrb: ovèschere Definizione arrèschere in su gúturu, nau de sa cosa de papare chi no andhat a bia dereta e faet a tussire o chi s'ingurtit a trebballu / mi so obéschiu = m'est postu su mossu in bula, femu allupendimí Sinonimi e contrari abèschere, ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire / arròsciri Frasi si mi obeschet su pane de chiarju in s'obu de sa gorgobena (G.Delogu)◊ cudhu binu nche l'at ghetau a imboladura e azomai s'est obéschiu! 2. ma proite mi sichis a ingromorare, a obèschere solu a ti bíere acoconau, incolonconiu, barrosu? Traduzioni Francese avaler de travers Inglese to go the wrong way Spagnolo atragantarse Italiano andare di travèrso (détto di cibo) Tedesco sich verschlucken, in die Falsche Kehle geraten.

odrinài , vrb: ordinai, ordinare Definizione pònnere in assentu, bene, in órdine, in régula, a régula; giare órdines, cumandhos, cosas a fàere; dimandhare cosa a comporare, cosa chi mandhant de aterue / ordinare sas vinzas = marrai, tzapare sas binzas; ordinare sas ortalíscias = surcare sos ortos pro los prenare Sinonimi e contrari assantai / pertzetare 2. custas meighinas mi las at ordinadas su dutore 3. amus ordinadu robba a nos fàghere bestimenta Etimo ltn. ordinare Traduzioni Francese mettre en ordre, prescrire Inglese to order Spagnolo ordenar, mandar Italiano ordinare, prescrìvere, richièdere Tedesco ordnen, in Ordnung bringen, befehlen, verschreiben, bestellen.

«« Cerca di nuovo