padúle , nf, nm: paoi, paule, pauli Definizione abba apojada, paule manna de abba, giubbu, mescamente in is errios mannos Sinonimi e contrari gurgu 1, lacone, lacuedha, làcuna, pógiu, trógliu Frasi brintat in sa pauli, nci afundat e mortu! ◊ a unu poju mannu de su riu li namus "Paule lada"◊ cussa funtana paret unu padule de arana ◊ funt paois de àcuas mortas ◊ in sa paule bi at tzinnia ◊ adoru de su paoi est totu cannisoni 2. bi est chie no si cunfundhet in custu paule de ódiu Cognomi e Proverbi smb: Paulis Etimo ltn. padule(m) Traduzioni Francese point le plus profond (d'un fleuve) Inglese big pool Spagnolo gran poza de agua en los ríos Italiano grande pózza d'àcqua nei fiumi Tedesco große Wasserlache in Flüssen.

paradòra, paradòre , nf, nm: paradori Definizione mobbília chi serbit a pònnere trastos, mescamente in sa sagristia; css. móbbile chi serbit a pònnere calecuna cosa de ammostare o fintzes sa candhela o àtera lughe acanta a su letu Sinonimi e contrari aparadore Frasi in su paradore bi at unu múculu Etimo ctl., spn. aparador Traduzioni Francese crédence de sacristie Inglese sacristy sideboard Spagnolo cajonera de sacristía Italiano credènza di sacrestìa Tedesco Schrank in der Sakristei.

passionèdha , nf Definizione genia de erba, frori de passioni Sinonimi e contrari niedhone 2 Terminologia scientifica rba, nigella damascena Etimo srd. Traduzioni Francese nigelle Inglese love-in-a-mist Spagnolo arañuela Italiano nigèlla Tedesco Türkischer Schwarzkümmel, Braut in Haaren.

piliséri , agt, nm: pilisseri Definizione chi o chie ponet pilisu, burdellu, tréulu Sinonimi e contrari cunfusionista, insulladori, pilisosu, supuzeri, trebuleri, truvutzeri | ctr. pachiosu Frasi sas fémminas prus pilisseras si brigaiant Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese agitateur Inglese ringleader Spagnolo agitador Italiano agitatóre Tedesco wer etwas in Bewegung versetzt (Unruhe).

pletàre , vrb: pretai, pretare 1, pretari Definizione èssere in pretu, andhare a cricare sa giustítzia; istare a briga, a murrúngiu pretendhendho calecuna cosa / pretare su dortu = pretèndiri de tènniri arrexoni chentza ndi tènniri Sinonimi e contrari certai, curiai, liticare Frasi chie pretat, unu restat in camixa, s'àteru nudu ◊ cussus funt pretendi po is bènis de su babbu 2. su maridu fit pretendhe cun sa muzere ◊ semus sididos in sas funtanas pretendhe s'abba parimus ranas (P.Mereu)◊ cussu est pretendhe a li pagare su muru innanti de bi atacare muru sos de costazu ◊ custa cosa si la sunt pretendhe in medas: totu la cherent! Etimo srd. Traduzioni Francese se disputer, plaider Inglese to quarrel Spagnolo litigar, pelear Italiano èssere in lite, litigare, contèndere Tedesco mit jdm. in Streit geraten, streiten.

rimài, rimàre , vrb Definizione fàere a rima, andhare in rima, iscríere o foedhare cun is versos Frasi los cheria ladinos e sardos, cun versos bene fatos e gustosos, misurados, rimados, zeniosos Traduzioni Francese rimer Inglese to rhyme Spagnolo rimar Italiano rimare Tedesco sich reimen, in Reime bringen.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definizione fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Sinonimi e contrari agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Frasi no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Traduzioni Francese agiter, troubler, mettre en deroute Inglese to cause a turmoil Spagnolo alborotar, ahuyentar, dispersar Italiano subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare Tedesco in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

scabeciài , vrb: iscabeciai* Definizione pònnere o fàere su pische (o fintzes àteru) in bagna o in àtera cosa suciosa (ógiu, aghedu) po pigare sabore o fintzes po dha chistire; nau in cobertantza, furare a fura prana / tunina scabeciada = tonnina posta in ozu (budhida in abba salida, posta in isterzu, cuguzada cun ozu, tupada a sízigu e torrada a budhire) Sinonimi e contrari arpiai, aungrare, eritare, furai Frasi papendi portada unu pratigliedhu cun cuatru olias scabeciaras ◊ si scabèciat sa tunina cun ollu Traduzioni Francese mariner Inglese to pickle Spagnolo marinar, escabechar Italiano marinare, méttere sott'òlio Tedesco marinieren, in Öl einlegen.

sciambullài , vrb: isciumbullai, simbullare, sumbullai, sumbullare, summullai Definizione fàere sciumbullu, betare apare, pigare a tontonadas, a iscutuladura, mòvere a cropu, su si mòvere cun coidu po fàere faina, avolotu, fàere mòvere Sinonimi e contrari abbolojare, abbuligiai 1, arrebbulliai, intruai, issumbullare, sachedhare, streulai, trumbugliai / agiolotare, atrepillai, pesai, istrumbullai, subuzare* / bacanare Modi di dire csn: sciumbullai a chitzi = suguzare, ischidare, pesare chito; sumbullai de sa brenti = tzocos de mata, morigamentu de istentinas; sciumbullai su bestiàmini = essire a morigadorzu, mòere su bestiàmine a pàschere intro de note Frasi Coixedha sumbullat totugantu ◊ ant simbullau totu sa vidha cricandhe giovanedhas! ◊ su pastori chi tenit incuru a summullai essit a is duas de noti (F.Lai)◊ cussu commo cheret bènnede a sumbullare su logu!◊ sumbulla sa cedha ca depit pàsciri! 2. mi ndi apu a èssiri pesada cuatru bortas po ndi dha sciumbullai de su letu ca depiat pigai su postali!…◊ su cantu de su caboni cumbidat sa genti a sciumbullai ◊ a mengianu a chitzi no boint sciumbullai! Traduzioni Francese bouleverser, secouer Inglese to ruffle, to shake Spagnolo desarreglar, sacudir Italiano scompigliare, scuòtere Tedesco in Unordnung bringen, schütteln.

sèdas , nf, pl Definizione isperraduras o tzacaduras chi essint in is murros e in is tzimingiones de is allateras; ispécia de maladia de is cuadhos, in s'unga; a logos est una maladia de is animales a istentinas, is alisanzedhas o sédinas Terminologia scientifica mld Traduzioni Francese rhagades Inglese mouth ragas (nipple) Spagnolo grietas Italiano ràgadi alla bócca, ai capézzoli Tedesco Hautriß in der Mundgegend oder der Brustwarzen.

setziàda , nf: sitiada Definizione cicia de su giuighe po iscurtare is imputados, is testimòngios; sa reunione de is giuighes de unu tribbunale apustis de su dibbatimentu po betare sa senténtzia Traduzioni Francese séance du tribunal Inglese sitting of a court Spagnolo sesión Italiano seduta dei giùdici in càmera di consíglio Tedesco Sitzung der Richter in dem Beratungssaal.

sparafundài , vrb: isperevundai*, sparavundai, sperefundai, sperevundai Definizione betare o calare a s'isprefundhu, fuliare atesu; fintzes essire, andhare de no si bíere prus, atesu, a logu chi no s'ischit Sinonimi e contrari apussiare Frasi po sa timoria de sa scumíniga, s'allochiamentu nci dhus sparafundat in su disisperu ◊ tocat a nci sparavundai sa genti mala! ◊ anchi dhu sperevundit sa giustítzia! ◊ tremila passus sperevundau siat su tiau fora de mei! ◊ sperefundau siat in su mari sentz'e fundu! Traduzioni Francese engouffrer, sombrer Inglese to sink Spagnolo arrojar, hundir Italiano sprofondare, inabissare Tedesco in die Tiefe stürzen, versenken, versinken.

stramutíri , vrb Definizione cambiare colore in cara po assíchidu o àtera timoria manna de comente si arretirat su sàmbene e fintzes coment'e immadoinare, pèrdere is atuamentos Sinonimi e contrari istrementire / irgrisire, istramudire* Traduzioni Francese pâlir, assommer Inglese to turn white Spagnolo empalidecer, demudarse Italiano sbiancare, stramortire Tedesco blaß werden, in Ohnmacht fallen.

sumbulladòri , agt, nm Definizione chi o chie ponet sumbullu, avolotu Sinonimi e contrari insulladori, piliseri, supuzeri, trebuleri Frasi no emu fatu nudha, ma femu contràriu a is fascistas e m'iant arrestau a su própiu, anca femu sumbulladori Etimo srd. Traduzioni Francese agitateur Inglese stirrer Spagnolo agitador Italiano agitatóre Tedesco wer etwas in Bewegung versetzt.

ticàre , vrb Definizione tastare, bufare unu tzicu, a tzicos (ma fintzes papare a orrughedhos); mòlere, betare trigu a su majolu e fintzes pagare su molíngiu Sinonimi e contrari assagiai, atastare, gustai, inciuciare / bicai / mòlere Frasi chie est innanti ticat innanti 2. tica, tica, pudhighina: a ti betare su ranu sa teraca de su prebanu est a dulore de ischina! 3. su trigu in sa mola est tichendhe Etimo srd. Traduzioni Francese boire à petits coups, picorer Inglese to sip, to nibble Spagnolo paladear Italiano sorseggiare, spilluzzicare Tedesco in kleinen Schlucken trinken, picken an.

trambuscàre , vrb: trobbuscare, trubbuscare, trumbuscare, trummuscare Definizione pònnere avolotu, fàere murigu, pesaresindhe cun fortza po aferrare a ccn. o ccn. cosa, iscúdere, atumbare o àteru deasi; nau de su tempus, isconciare, cambiare in malu / oju trambuscadu = malu, malàidu Sinonimi e contrari agegherai, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, trumbugliai / afarcai, salargiare, trubare Frasi arribbaos a cara a unu tzilleri cumintzant a si trubbuscare: una tropa de zòvanos s'est iscudendhe e picandhe a predas ◊ su procu de pressorju trumbuscadu chin su tirju s'arràsciat su pojolu ◊ cust'atzorodhu at trambuscadu totu sas datas e no si cumprendhet prus nudha ◊ bentos de gherra si sunt trambuscados 2. cust'ómine giughiat un'oju trambuscadu, ma no fit feu Etimo srd. Traduzioni Francese mettre en émoi, se jeter (sur) Inglese to cause a turmoil, to throw oneself Spagnolo alborotar, lanzarse, arremeter Italiano subbugliare, avventarsi Tedesco in Aufruhr versetzen, sich stürzen.

«« Cerca di nuovo