assacài, assacàre , vrb Definizione pònnere in su sacu, nau fintzes in su sensu de afallare, fàere tibbu; istare aguantandho, ingurtindho fele, tzacu, patimentu; intrare a calecunu logu Sinonimi e contrari arregolli, insacai / assacheare | ctr. illichidare Frasi terra assacat e coro abbacat ◊ su trigu in s'argiola benit assacau 2. seu assachendu, assachendu, ma ses acanta de piscai! ◊ su grajori de tantis buconis marigosus si fiat assacau asuba de is palas suas Etimo srd. Traduzioni Francese ensacher Inglese to sack Spagnolo ensacar Italiano insaccare Tedesco in Säcke füllen.

assantàe, assantài , vrb: assentai, assentare, assentari Definizione pònnere in assentu, cuncordare, pònnere bene; istare in assentu, cicios a s'assentada, firmos, pònnere sa conca apostu; nau de abba avolotada, pausare; fintzes iscríere, pònnere cosa iscrita in su paperi, passare a libbru, registrare / èssere pagu assentadu (nau de fémina, de ómine) = portai pagu giudítziu Sinonimi e contrari acabidae, acampaniare, acodomai, acollocare, adaretzai, assebiai, assentulae, assetiai, insabiai / arresentare, firmai, iscríere, pònnere / pasare | ctr. isordulare, avalotai Frasi in bratzos tuos mi assento che pitzinnu ◊ su pitzinnu sonnidu si ndh'est assentadu in coa mia ◊ assentare linna in su linnarzu, isterzu in sa piatera, imbóligos in s'iscàtula ◊ assento s'àinu a una preda pro mi che sere a cadhu ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu ◊ comenti est crésciu si est assentau, ma a piciochedhu fut unu dimóniu! 2. assentadí ingunis! ◊ bufadí una limonada, si ti podit assentai s'istògumu ◊ brutu animale, ti fatzo bogare fogu dea nàrigas, chi no ti assentas! ◊ sant'Antoni at tocau su porcedhu e su porcedhu s'est assantau, ca fut faendho travessuras 3. depit assentai is ungas de is manus ◊ Deus bos si dhu paghet: boso m'eis assentau sa famíglia! (R.Sardella) 4. piga sa pinna e assentaidhoi "cincuanta"! ◊ so bénnidu pro dare cuerela: assentet die e mese! ◊ picinnas chi ascurtais, assentai custa lei! ◊ mi cheria assentare cudhas peràulas 5. su binu in sa carrada si est assentau ◊ s'àcua trúvula boit posta a assentai Etimo ctl., spn. assentar, asentar Traduzioni Francese mettre en ordre Inglese to tidy up Spagnolo arreglar, asentar Italiano méttere in órdine, sistemare, incolonnare Tedesco ordnen, in Kolonnen schreiben.

assetiài, assetiàre , vrb Definizione istare in assentu, in asséliu, firmos; pònnere a postu, assentare sa cosa in logu suo, bene, agiustare, giare sétiu Sinonimi e contrari abarrai, acabidae, acodomai, acollocare, adaretzai, assantai, assebiai / allichidie, arremonire | ctr. isordulare Modi di dire csn: assetiare su logu = remonire su logu, pònnere su logu a sétiu; assetiai su bestiàmini = ammaniare, furriare a manera chi paschindhe istet o andhet de una tzerta manera Frasi ti mandho a sa tanca e inibe assétias e azudas ◊ assétia cue! ◊ assétia, no sias che pitzinnalla chi no l'interessat nudha! ◊ no assétiat, est semper a furriebborta ◊ sos tronos si fint assetiaos 2. su re si at assetiadu sa corona in conca ◊ aderetzant sa perda e dh'assétiant cun is àtaras ◊ assetiadí sa camisa, ca dha portas ammurigonada! ◊ si funt assetiadas is mortis e no si agiustant is fesserias?! ◊ mi ant azudau a assetiare medas peràulas e càntidos ◊ si seus firmaus a si assetiai is cambas ca dhas portaiaus cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina 3. is brebeis mi dhas apu assetiadas e immoi funt tirendi a su bacu Etimo ctl. assetiar Traduzioni Francese arranger, ranger, placer Inglese to arrange, to set Spagnolo arreglar Italiano assettare, collocare per bène Tedesco in Ordnung bringen.

assobinài , vrb: assolinari Definizione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinonimi e contrari assoliae, assorinai Frasi assobinai su trigu in s'argiola ◊ cuss'animabedhu ariseu fut assobinendu in su pranu ◊ lah is calixertas assolinendi! Etimo srd. Traduzioni Francese exposer au soleil Inglese to sun-dry Spagnolo solear, asolear Italiano soleggiare Tedesco in die Sonne legen.

assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definizione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinonimi e contrari assobinai, assorinai, soghiai Frasi sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora! Etimo srd. Traduzioni Francese exposer au soleil Inglese to dry in the sun Spagnolo solear Italiano soleggiare Tedesco in die Sonne legen.

assorinài , vrb Definizione pònnere in su sole, assoliare, pigare sole Sinonimi e contrari assobinai, assoliae Frasi ispànigat, su soli si àrtziat e sa caluxértula essit po assorinai Etimo srd. Traduzioni Francese exposer au soleil Inglese to expose to sunlight Spagnolo solear Italiano espórre al sóle Tedesco in die Sonne legen.

atitulàu , agt Definizione chi est fatu a títulas, a silibbas, a isprigos es. aràngiu, àgiu) Etimo srd. Traduzioni Francese composé de caïeux, de gousses, de quartiérs Inglese sliced Spagnolo en gajos Italiano fatto a spìcchi Tedesco in Scheiben aufgeteilt.

ativài, ativàre , vrb Definizione pònnere a fàere, pònnere in movimentu Sinonimi e contrari fàchere, traballare Frasi tantos impitzos, tantu traballare tempus no lassant a su disaogu: die e note mi tocat de ativare (M.Dore)◊ su ativare est dovere in zovania! ◊ si ativeint a istudare su fogu Traduzioni Francese activer Inglese to activate Spagnolo activar Italiano attivare Tedesco in Betrieb setzen.

atzoladúra , nf Definizione su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu Etimo srd. Traduzioni Francese action de faire des écheveaux Inglese skeining Spagnolo el aspar el hilo Italiano matassatura Tedesco Legen in Strähnen.

avalotài , vrb: avolotai, avolotare Definizione pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru Sinonimi e contrari abbolotai, abborotai, buliare 1, sciambullai, streulai | ctr. apachiare, apasaogare, assantai, assebiai, assentulae Frasi avolotaus che is macarronis de Pauli Etimo ctl. avalotar Traduzioni Francese bouleverser, brouiller Inglese to upset Spagnolo alborotar Italiano scompigliare Tedesco in Unordnung bringen, durcheinander bringen.

barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definizione de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu Sinonimi e contrari abbarigau, imbarigadu / colau, passadu Frasi su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai 2. oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca… Terminologia scientifica tpc Etimo srd. Traduzioni Francese après-demain Inglese in three days Spagnolo dentro de tres días Italiano fra tre giórni Tedesco in drei Tagen.

brassèto , avb: abbratzeta, bratzeta, bratzeto, bratzetu Definizione manera de si pigare duos camminandho a fiancu de pare ponendho is duos bratzos acanta agganciaos a manera de si tocare in sa parte de aintru de su cuidu / leare a bratzeta, a bratzete, a su bratzetu = abbratzetare, cun su bratzu intradu suta de su bratzu de un'àteru Frasi est passau unu, totu allichidiu, in bistiri de festa, a su bratzetu cun sa mulleri ◊ fint ispassizendhe leados a sa bratzeta ◊ la leo a sa bratzeta, ma però inchieta si est mustrada Traduzioni Francese bras dessus, bras dessous Inglese arm in arm Spagnolo del brazo Italiano sottobràccio Tedesco Arm in Arm.

canzolàre , vrb rfl Definizione abbarrare mighirimíghiri, istentare, istare a irmasionu, pigaresidha tropu abbellu Frasi si ti canzolas, sa cosa che l'agatas totu leada, in butega ◊ si ti canzolas però calchi bículu ti do chi m'insàmbinat su bicu (P.Mossa)◊ canzòladi gai a irmasionu, tue, ca za ndhe atúlias de cosa!… Traduzioni Francese lambiner Inglese to act or do things slowly Spagnolo demorar, entretenerse, tardar Italiano prèndersela con tròppa calma, a rilènto Tedesco in aller Ruhe handeln.

cartabbellàre , vrb Definizione cundennare a unu chentza dhu'èssere presente Etimo itl. cartabello Traduzioni Francese condamner par contumace Inglese to sentence by default Spagnolo contumacia Italiano condannare in contumàcia Tedesco in Abwesenheit verurteilen.

cerrixèrri , avb, nm: cerruxerru Definizione manera de camminare faendho ballare is nàdigas, comente faent is piciocas; genia de pigionedhu (cerruxerru solu pzn.) Sinonimi e contrari isculisiscúlisi, scianchiscianchi / cherricherri Frasi gi est pagu afragellada, cussa picioca, totu tinta in faci, totu iscianchiscianchi, caminendi cerrixerri! ◊ est benendi cerrixerri, totu apomponissada, totu arrandas e frocus 2. is pillonedhus bolant schiulendi de una mata a s’àtera: is cerruxerrus, is cruculeus, cadrellinas, calancuna meurra Etimo srd. Traduzioni Francese qui se dandine Inglese walking with a wiggle Spagnolo balanceante Italiano sculettante Tedesco sich in den Hüften wiegend.

ciarizàre , vrb: crarizare Definizione castiare de unu tretu artu, de ue si podet bíere craru su logu totu a inghíriu o ccn. cosa chi si est cricandho / crarizaresila = abarrai castiendi bèni Sinonimi e contrari aciarizare, disocrare, isperare 1, palmizare Frasi dae inoghe za faghet, mih, a crarizare, artu comente est! ◊ so crarizendhe a bídere si poto sebertare su bestiàmine meu in cussas costas Etimo srd. Traduzioni Francese scruter loin Inglese to scan far-off Spagnolo escrudriñar Italiano scrutare lontano Tedesco in der Ferne beobachten.

defàtu , cng: difatis Definizione foedhu chi serbit po cunfirmare su chi si est nau Sinonimi e contrari énimis, iteu Frasi Fulanu fit cojadu, difatis teniat fintzas carchi fizu Etimo itl. Traduzioni Francese en effet Inglese in fact Spagnolo en efecto Italiano infatti Tedesco in der Tat.

derramài, derramàre , vrb: terramare Definizione pèrdere; betare, giare a meda e a ispainadura (nau mescamente de sàmbene o de làgrimas) po calecunu iscopu / d. sa vida pro ccn., pro carchi cosa = donai sa vida Sinonimi e contrari besciare, gessai, sderramai / spratziri Frasi derramas de totus is venas sànguni innocenti ◊ làgrimas no mi balet derramare ◊ nos portant a risu e a coglionu derramendhe sa salude pro nudha! 2. s’ollu chi si untat a su cunfirmau sinnificat sa gràtzia chi si derramat in s’ànima sua ◊ ses sole chi at derramadu sa lughe de su Signore! ◊ derramas benefíssios a sos pecadores Etimo spn. Traduzioni Francese verser, prodiguer, échelonner Inglese to shed, to lavish, to divide by instalments Spagnolo derramar, verter, ratear Italiano versare, effóndere, profóndere, rateizzare Tedesco vergießen, verschwenden, in Raten einteilen.

desfallíre , vrb Definizione bènnere mancu, pèrdere is fortzas, orrúere Sinonimi e contrari abbadherigare, ammortie, dilmagiare, disimainai, ildimajare, intostai, istenteriai, sdemmaniai | ctr. solbèschere Etimo ctl. desfallir Traduzioni Francese s'évanouir Inglese to faint Spagnolo desmayarse, desfallecer Italiano venir méno, svenire Tedesco in Ohnmacht fallen.

dilmagiàre , vrb: dimajai, dimmajai, dimmajare, dirmajare, dirmazare, dismajai, dismajare, drimmajare, drimmazare Definizione pèrdere is atuamentos, coment'e candho unu si che ammusterchet e abbarrat immadoinau un’iscuta po dolore o dispraxere mannu Sinonimi e contrari abbadherigare, addramainai, addrimmagiare, ammortie, ammustèlchere, dimaniai, disimainai, ildimajare, ilmarinare, sdimajai | ctr. solbèschere Frasi a intèndhere custa notíscia est arrivida a si dimmajare ◊ si est dismajadu de su dolore de sas feridas ◊ si fiat dismajau e candu fiat torrau in èssiri fiat corcau de longu ◊ est rutu dirmajatu ma apustis li sont torratos sos sentitos ◊ biendi su trigu furriendi in fogu, su sotzu si est dismajau ◊ cudha fit crebada de su fàmine acantu acantu a si dismajare! 2. a sas boghes pesadas, féminas dilmagiadas e lacos dados volta si sunt bidos (A.D.Migheli)◊ proendhe a fumare, dego so abbarrau dirmajau, chene cunsentire: poi so torrau in trassa Etimo spn. Traduzioni Francese s'évanouir Inglese to faint Spagnolo desmayar Italiano svenire Tedesco in Ohnmacht fallen.

«« Cerca di nuovo