cherpài , vrb: crebare,
crepai,
crepare,
crepari Definitzione
apèrrere, segare, isperrare coment'e po una fortza chi naschet de aintru de sa cosa o fintzes po su tropu pesu o isfortzu de foras; nau in cobertantza, ofèndhere; prnl. e nau foedhandho cun tzacu, nàrrere su chi unu sentit, ischit o pentzat
Sinònimos e contràrios
bombare 1,
cerbai,
ciopai,
irdoare,
isciopai,
iscuartarare,
sacai
/
mòrrere
Maneras de nàrrere
csn:
crebare o èssere crebendhe de su risu, de su tússiu, de su fele, de su prantu = arriri a meda, de pàrriri cherpendi, de incrèsciri, tussiri a meda e a fortza, provai arrennegu forti de no pòdiri baliai ccn. cosa; fàghere a crebare a unu = fàghereli leare fele, arrennegu; no nàrrere mancu "Crepa!" = no nàrriri própiu nudha, ni saludai, ni cumbidai e nimmancu… a cherpai!; fai su crepa crepa a unu = fàchere su derre, fai su crepatzaca, fàghere carchi cosa a crebu, pro fàghere arrennegu, mancari crebet, s'àteru
Frases
est tantu grassu chi cherpat o tzacat ◊ est cherpendi de satzadura ◊ sa pira fata chi ruet a terra si crebat ◊ si li pones totu cussu bàrriu si crebat suta ◊ s'erbeghe est crebendhe in titas ca est ora meda chentza suta e ne murta ◊ cussu cristianu est crebadu a triballu! ◊ cussu muru est totu crepau de is bombardamentus ◊ si est crepau in centu e un'arrogu ◊ póveru cristianu: l'ant crebadu a banzos!
2.
abbàssia sas boghes, no ti crebes! ◊ so andhadu a domo issoro, zughiant sa durtzeria…, mancu "Crepa!" mi ant nadu, prommore ca fint in festa! ◊ pro una brulla deretu ti crebas: za ses díligu!…◊ ndi faint de cherpai de sàngia is bixinus candu s’ant a biri!…
3.
ge no si ant a iscuartarai de su prantu, candu eus a crepai! ◊ crepint is de crepai: sa cosa si at a fai bollendi nosus duus!
4.
ti podias crebare, andhe chi l'ischias?! ◊ ci tenes cosa de nàrriri crepadha in faci!
5.
finas sa die de Pasca est andhadu a catza, a fàghere a crebare fintzas a Deus!
Ètimu
ltn.
crepare
Tradutziones
Frantzesu
crever
Ingresu
to die
Ispagnolu
morir
Italianu
crepare
Tedescu
sterben.
crébida , nf, avb Definitzione
su crepare, su èssere crepandho, nau prus che àteru de su èssere tzatzaos a meda, a tropu, fintzes a ndhe lassare / èssere a c. = àere manigadu tropu, a bentre crebendhe de su tropu mànigu
Sinònimos e contràrios
crebaentre,
révudu
Frases
in su campu sa robba est a crébida dai s'erva chi bi est! (G.Ruju)◊ sos porcos sunt a crébida dai sa landhe ◊ in su coju si sunt fatos totu a crébida
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
à claquer,
à crever
Ingresu
bursting point (to eat to)
Ispagnolu
hartazgo,
hartazón
Italianu
crepapància
Tedescu
unmäßig.
incegài, incegàre , vrb: intzecare,
intzegare Definitzione
guastare is ogos, leare sa vista de no bíere; cumbínchere a unu a fàere su chi no depet, o chi no bolet, o de si ndhe impudare e dispràxere apustis
Sinònimos e contràrios
atzecare,
bisogai,
inciurpai,
inturpire,
intzeghire
/
alluscai,
tantare
Frases
si lu feris a s'ogru l'intzegas ◊ sa luche fit gosi forte chi incegaiat
2.
si mi che intzegat l'iscudo! ◊ che l'at intzegadu su dinari e béndhidu s'est ◊ che l'at intzegadu sa bellesa de sa fémina, ma a mere de domo chi no balet ◊ cun sa paraleta sua che at intzegadu fintzas a tie
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crever les yeux,
devenir aveugle
Ingresu
to blind
Ispagnolu
cegar
Italianu
accecare
Tedescu
erblinden.
inciurpài , vrb: insurpai,
insurpare,
inturpare,
intzurpai,
intzurpare,
itzurpai Definitzione
essire o fàere tzurpu, menguare o bènnere mancu sa vista e, in cobertantza, sa capacidade de cumprèndhere, bíere s’arrexone, su giustu, sa cosa giai crara
Sinònimos e contràrios
atzecare,
incegai,
inturpire,
intzeghire,
tzurpai
Frases
seu beniu po fai biri a is itzurpus e po itzurpai a chini nat ca nci bit
2.
surdos e inturpados, faghent sa gherra cumbintos de leare sa vitória! ◊ intzurpada dea su dinare s’iat béndhiu sa cusciéntzia e s’ànima a su tiàulu ◊ sas banidades inturpant sa zente ◊ totu intzurpadu de sa passione abbratzat sa mundhana professione
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
crever les yeux,
aveugler
Ingresu
to blind
Ispagnolu
cegar
Italianu
accecare
Tedescu
blind machen,
blind werden.
incolvàre , vrb Definitzione
ingurtire che crobos, papare a s'airada, a tropu
Sinònimos e contràrios
imbuculare,
istruntzonare,
tzèrghere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
manger à en crever
Ingresu
to swallow,
to eat to bursting point
Ispagnolu
tragar,
engullir,
atracarse
Italianu
inghiottire,
mangiare a crepapèlle
Tedescu
hinunterschlucken.
iscartaràre 1 , vrb: iscarterare,
iscuartarai,
iscuartarare,
iscuarterare,
iscuarturare,
scuartarai Definitzione
fàere a cantos, irdoare, crepare coment'e a isciopadura, mescamente po tzacu, arrennegu (e nau cun tzacu), fintzes in su sensu de fàere de su corpus; iscúdere a terra de fàere sa cosa a orrugos
Sinònimos e contràrios
cherpai
/
secare
Frases
su coro si li fit iscartarandhe a s'intèndhere sa boche de Maria ◊ su binu nou iscuàrterat sas cubas betzas ◊ che depes essire mancari t'iscuàrtures e ti crepes!
2.
sa carrada, comenti at unfrau cun s'àcua, at iscurtarau unu circu
3.
crachi bituleri si est iscarterau in su liminarzu de sa domo de s'arretore: mancu arrespetu po su preide!
4.
su risu de sa melagranada, ruta a terra e iscuartarada! ◊ dh'ant agatau iscuartarau, impicau ◊ e abbàssiami sas boghes… iscuarterada chi ti agatent! ◊ soe cun sa conca iscartarada dae su dolore de dentes
5.
si ei pótziu dh'iap'èssi giai iscuartarau a terra!
Ètimu
ctl.
esquarterar
Tradutziones
Frantzesu
crever
Ingresu
to dye
Ispagnolu
destrozar,
agrietar
Italianu
crepare
Tedescu
bersten.
iscetàre , vrb Sinònimos e contràrios
cherpai,
isgiarrare
Frases
est una rana iscetada ◊ o crebat o iscetat
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
crever
Ingresu
to burst
Ispagnolu
reventar
Italianu
schiattare
Tedescu
platzen.
isciopài, isciopàre , vrb: iscopiai 1,
iscopiare,
issopare,
ixopare,
sciopai Definitzione
su si apèrrere a crepadura, a tzàcurru, po sa fortza chi ispinghet de sa parte de aintru, o fintzes po pesu meda de fora; su si pesare o pònnere a s'ingrundha a nàrrere, cumenciare calecuna cosa de forte o grave totinduna / isciopa! = foedha! (nau cun tzacu)
Sinònimos e contràrios
cherpai,
ciopai,
scuartarai
Frases
gei nau ca funt isciopendusí, in cussa bidha: gei ses un'isparatoriedhu!…◊ no cabet su coro in sa càscia e si no làgrimo isciopat ◊ s'ambesue daghi si atatat meda ixopat ◊ arresètadi, gai no iscópias che sa buscica de su porcu! ◊ una granata dhi fut iscopiada a pagu tretu e dh'iat pesau a bolai ◊ mi apo issopau unu fruschedhu cun s'agu (P.La Croce)
2.
gasi isciopesit pro tantu penare isfoghendhe in piantos e lamentos ◊ si trínnigat, no podet faedhare, poi isciopat in risu tristu e feu ◊ in cussu prammu de terrinu fit iscopiada sa gherra ◊ cudhas si sunt pilisadas chi pariat iscopiandhe su locu
Ètimu
itl.
schioppare
Tradutziones
Frantzesu
éclater,
crever
Ingresu
to explode,
to crack
Ispagnolu
reventar
Italianu
scoppiare,
crepare,
esplòdere
Tedescu
bersten.
scuartarài, scuarterài, scuatrài , vrb: iscartarare* 1 Definitzione
fàere a orrugos, irdoare, crepare, mescamente nau cun tzacu, arrennegu po ccn., ma fintzes po iscópiu, fintzes apèrrere, tzacare sa carre
Sinònimos e contràrios
cherpai,
isciopai
Maneras de nàrrere
csn:
s. de tropu trabballu = arrebbentare; s. a terra = atzapulai, irbatulare o rúere a terra
Frases
arrutu a terra e scuartarau! ◊ ge no s'ant a scuartarai de su prantu, candu eus a crepai! ◊ s'iscupeta s'est scuartarada
2.
si scuatrant is manus de su frius
Sambenados e Provèrbios
prb:
a chini bolit papai a dus buconis dhi scuàrtarant is barras
Tradutziones
Frantzesu
crever,
éclater
Ingresu
to die,
to break
Ispagnolu
morirse,
reventar
Italianu
crepare,
schiantare
Tedescu
verrecken,
zerschmettern.