delicàdu , agt: delicau, dibicau, dilicadu, dilicau Definitzione nau de cosa fine, chi bàliat pagu, chi est de pagu agguantu, chi est fàcile meda a si segare, a si guastare, a fàere dannu; nau de unu o de una manera de fàere, chi giaet atentu a no ofèndhere, a usare arrespetu, a no fàere male Sinònimos e contràrios dílicu / cdh. dilicatu | ctr. folte, grussu / grosseri Maneras de nàrrere csn: delicau che turudha móssia (nadu a befe) = chi no bollit èssiri tocau po nudha, delicau a tropu; delicau che mardi iscorrovendu mamaderras = chentza grabbu perunu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare Frases s'arti de su braberi est dibicada ◊ mabagràbiu, dibicau che turudha ses! ◊ isterzu de bidru fine si leat abbellu ca est delicadu e si podet segare 2. delicau, su mússiu… in dus mússius si dh'at papada cudha mela! ◊ za est delicada… no faghet a li nàrrere nudha chi si la leat deretu! Ètimu ltn. delicatus Tradutziones Frantzesu délicat, sensible Ingresu delicate, sensitive Ispagnolu delicado, sensible Italianu delicato, sensíbile Tedescu zart.
dílicu , agt: díligu, dírigu Definitzione chi no bàliat ifortzu, cropu, orruta o àteru chi podet nòghere; nau de un’arremu de sa carena, chi dolet meda po pagu chi si dhi fatzat male o chi si tochet; nau de unu, chi si dha leat luego, chi est malu a cuntentare, chi si ofendhet, chi est contràriu a su male mancari siat de pagu contu o chi cunsiderat sa gente o is cosas cun arrespetu mannu Sinònimos e contràrios delicadu, finigosu, iltrízile, indílicu, istincu, marriu, menosu, scarritzinu, schirriolu, stinghiritzu Maneras de nàrrere csn: fémina díliga = chi bi daet tentu meda a s'unore; èssere díligu che bua mala = chi no fait a dhu tocai ca si dha pigat luegus; èssere de manu díliga = chi faghet sas fainas o tocat sa cosa cun atentzione manna, cun dilighia e grabbu Frases s'ogru est cosa díliga meda ◊ custu no est ne sucu e ne minestra cun late pro istògomos díligos ◊ dílica perla mia, coro, pitzinnu bellu! ◊ no brulles cun su fígadu ca est cosa díliga! ◊ cussa zughet sa carrajone díliga 2. est díligu, cussu: arguai a tocare nudha a neune! ◊ no lu tzírighes, cussu: est díligu che bua mala! 3. si no mi aggantzas a díligu a díligu dae me no ndhe bogas meda lúcuru Sambenados e Provèrbios smb: Diligu Ètimu ltn. delicatus Tradutziones Frantzesu délicat, scrupuleux Ingresu delicate, scrupolous, sensitive Ispagnolu delicado Italianu delicato, fràgile, sensìbile, scrupolóso Tedescu zart, sensibel, empfindlich, sorgfältig.
mendhósu , agt Definitzione nau de ccn., chi tenet o faet a bíere mendheas, coment'e crisandho sa cosa Sinònimos e contràrios mendhecosu, pilingosu, pullinu Frases no ti cumbenit a fàghere su mendhosu: menzus chi mànighes totu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu délicat, difficile, chichiteux (fam.) Ingresu fussy Ispagnolu delicado, descontentadizo Italianu schizzinóso Tedescu heikel.
temósigu , agt Definitzione chi at buscau o ingortu tema, chi s'immalàidat cun facilidade Sinònimos e contràrios aciacosu, magagnosu, maladióngiu, malesanu, tacadu, temosu, tunconidu, tzimiliosu, tzemiosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chancelant, délicat Ingresu sickly Ispagnolu enfermizo Italianu cagionévole, infermìccio Tedescu kränklich.