Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

búa 1 , nf Definitzione genia de cosa chi istat in pitzu de s'abba, in mare, po sinnalare su logu; fémina manna e grassa meda; àteru? Sinònimos e contràrios mandonga Frases ojamomia, innòi nci at àcua meda: stau ca seus acanta de sa bua! 2. in sas domos sas vècias sunt precandhe in bua de zanna Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu bouée, grosse femme, dondon Ingresu buoy, big fat woman Ispagnolu boya Italianu bòa, gavitèllo, donnóne Tedescu Boje, Riesenweib.

catzolèra , agt, nf Definitzione fémina mala, fainera e cadhotza, sèmpere in giru cricandho chistiones Sinònimos e contràrios mulota, mussota Frases cussa est limba de fogu, tramposa, una catzolera! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu femme débauchée Ingresu slut Ispagnolu mujeruca Italianu donnàccia Tedescu Weibsbild.

cotogliàna , nf: cotoliana Definitzione fémina àbbile chi a pagamentu andhat a is domos angenas a fàere sa cota de su pane po is àteros Sinònimos e contràrios cochidora Frases sa cotogliana giuchet sa funnedha totu impodhinata Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu femme experte dans la cuisson du pain Ingresu woman skillful in cooking bread Ispagnolu mujer que sabe cocer el pan Italianu dònna espèrta nella cottura del pane Tedescu geschickte Bäckerin.

cucuriòla , nf Definitzione fémina conchilébia, pagu séria Sinònimos e contràrios currijola, durundella Frases primma li at dadu su coro, a cudhu, e poi si est fata cucuriola! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu femme frivole Ingresu frivolous woman Ispagnolu mujer frívola Italianu dònna frìvola Tedescu eitle Frau.

fémina , nf, agt: fémmia, fémmina Definitzione nau mescamente de sa genia umana, s'organísimu chi prus isvilupat s’aparatu adatu po arrecire e ingendrare s'óvulu, fàere crèschere su fedu e afigiare; si narat mescamente in su sensu de persona fémina e fintzes de pobidha; nau pentzandho a ómine cojuau, sa pobidha; títulu de arrespetu chi si giaet prus che àteru a fémina chi no si connoschet o chi no s'ischit chie est; de duas cosas chi s'intrant apare, sa chi portat un'istampighedhu po intrare s'àtera (su mascu)/ erba de féminas = iparra (Capsella bursa pastoris) Sinònimos e contràrios mulleri, pobidha / femininu | ctr. ómine / mascru / maridu, pobidhu Maneras de nàrrere csn: f. afainada, fata, bagadia, cojada, bella, lègia, fainera; f. istrobbada = chi zughet su mese; f. primarza, primajola = chi at tentu fedu sa prima borta; f. istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu; f. andhada e bénnida, f. mala = fémina imbitzada a ómines; dimandhare f. = chèrrere a muzere; anzone, batu, àinu f. = si narat de totu sos númenes chi no tenent númene diferente de su mascru; sere a cadhu a sa moda de sas féminas = cun is cambas a una parti; sa f. est bennia in ou (nadu de zòvana creschindhe)= at comintzadu a li bènnere su mese, comintzat a èssere a tretu de fizolare Frases dh'eis a crei cras su chi fadeus nosu féminas!…◊ sa fémina in malíscia contat nudha: niunu mi lu podet dennegare (Pulina)◊ finas a oe sa fémina est restada che iscrau ◊ cussu picioconi, chi no donat cura, is féminas dhu torrant a s'ossu 2. che tenzo sa fémina foraidha e cheret chi mi arranze a sa sola, oe 3. bona fémina, de ue sezis? ◊ fémina, ite cheres? ◊ o cudha fémina, mighi in cue no b'istat neune! 4. bi at zuncu mascru e zuncu fémina, fiore mascru e fiore fémina ◊ custu est unu lèpuri fémina ◊ custos teniant unu fizu màsciu e una fiza fémina ◊ si piscant is arritzonis fémina ca portant is ous 5. e torra ancora gastos e ispassos, pranzos rebbotas e lussos e galas, abbusos e burrúscios e fragassos, malos cumpanzos e féminas malas (P.Casu) Sambenados e Provèrbios prb: fémina chene busciaca, fémina mesu maca ◊ fémina neada fémina pretziada ◊ iscuru a s'ómine chi narat segretos a fémina ◊ sa malíscia de sa fémina superat totu sas àteras Ètimu ltn. femina Tradutziones Frantzesu femme Ingresu woman Ispagnolu mujer, hembra, femenino Italianu dònna, fémmina, femminile Tedescu Weib, Frau, weiblich.

fraghíssa , nf: praghissa Definitzione fémina chi at pérdiu su fedu Tradutziones Frantzesu femme qui a avorté Ingresu woman who has had a miscarriage Ispagnolu malparida Italianu dònna che ha abortito Tedescu Frau, die einen Abort hatte.

gràida , agt, nf: gràvia, gràvida, ràida Definitzione nau de fémina, chi portat su fedu in corpus; nau (a m. puru) de chiesisiat o css. cosa, chi est prenu, chi giughet cosa meda aintru / gràida manna = in sos úrtimos meses de ingraidànscia; abarrai gràvida de ccn. = ca dh'at impringiada ccn. Sinònimos e contràrios impedidu, prignu, próssimu Frases sa mama canno fit gràida at àpitu un'assuconu malu ◊ sa reinedha si est agatada gràvia e a is noi mesis at iscendiau ◊ portas unu bellu murighíngiu aintru: candu fia gràvida de tui fia aici dèu puru ◊ cussu pensat isceti a issu, no si allabat cun sa pobidha po no abarrai gràvida! Tradutziones Frantzesu femme enceinte Ingresu expectant mother Ispagnolu mujer embarazada, grávido, preñado Italianu gestante, incinta Tedescu schwanger.

impedídu , pps, agt: impediu, impiriu Definitzione de impedire; nau de sa fémina, chi est príngia, cun sa criadura in is intragnas Sinònimos e contràrios impaciadu / gràida, prignu, próssimu, próvidu Frases in custa terra antica bivet nechidada s'ànima de unu pópulu impediu (A.Mura)◊ non apu fuedhau poita ca babbu mi dh'at impediu ca timestus ◊ a s'àcua de s'Atlànticu dhi benit impediu de su giassu de Gibbilterra de intrai a meda in su Mediterràniu 2. sa fémina impiria su chi dhi acucat disígiat ◊ fit dolorosu, o frades, su lassare sa mamma betza, s'isposa impedida (A.Casula)◊ sa fémina impidida si tratat cun delicadesa Tradutziones Frantzesu empêché, femme enceinte Ingresu hisabled, pregnant (woman) Ispagnolu impedido, mujer embarazada Italianu impedito, incinta (dònna) Tedescu behindert, schwanger.

mandònga , nf: mindonga Definitzione fémina debberone Frases ca bi sunt sos annos, ses manna, màntziga e mandonga! ◊ ti apo a nàrrere continu "mindonga"! Tradutziones Frantzesu grosse femme, dondon Ingresu big woman Ispagnolu sargentona, maritornes Italianu donnóne Tedescu Riesenweib.

mugère , nf: mullei, mulleri, mutzere, muzere Definitzione fémina cojuada chi tenet su pobidhu / min. mulleredha; leare a muzere Sinònimos e contràrios pobidha / cdh. mudheri, ttrs. muglieri Frases a chie si che at leadu a muzere? ◊ unu giòvunu est andau a si domandai una fémina po mulleri ◊ tènela contu e faghe su dovere, ca si chilcat s'anzena su maridu tandho chilcat s'anzenu sa muzere! 3. unu giòvunu in edadi de si cojai Sambenados e Provèrbios smb: Mulleri / prb: muzere manna cuerrat maridu ◊ si disígias ammasedai pigadí mulleri! Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. muliere(m) Tradutziones Frantzesu femme Ingresu wife Ispagnolu mujer, esposa Italianu móglie Tedescu Ehefrau, Frau.

mulòta , nf Definitzione si narat de fémina de mundhu po disprétziu: fémina mala, fainera e cadhotza, sèmpere in giru cricandho chistiones e ocasiones Sinònimos e contràrios catzolera, mussota Ètimu ctl. mulota Tradutziones Frantzesu femme dépravée, femme débauchée Ingresu slut Ispagnolu mujerzuela Italianu donnàccia Tedescu Weibsstück.

pilicàrju , nm: piligraxu Definitzione unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina; a logos est fintzes su parapunta niedhu Sinònimos e contràrios brodho, budhudhu, cunnu, pillitu, piricochedhu, porposeo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sexe de la femme Ingresu cunt Ispagnolu coño Italianu fica Tedescu Feige, Fotze.

pintòra , nf Definitzione maista, artista chi faet pinturas Tradutziones Frantzesu femme peintre Ingresu painter Ispagnolu pintora Italianu pittrice Tedescu Malerin.

serbidòra , nf Definitzione fémina angena posta a fàere is fainas de domo, a pagamentu Sinònimos e contràrios mutza, teraca | ctr. mere Tradutziones Frantzesu femme de chambre Ingresu maidservant Ispagnolu criada Italianu domèstica, sèrva Tedescu Hausgehilfin, Dienstmädchen.