Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agríle , agt: arghile Definitzione logu inue si betat su ladamíngiu o dhue at ladamíngiu meda / terras agriles = terra muntonarzina, fintzas sa terra asuta de is matas, grassa cun totu sa folla chi orruet e si púrdiat Sinònimos e contràrios aligàgiu, aligurru, ledamenàrzu, muntonàgliu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse à fumier Ingresu dung-hill Ispagnolu estercolero Italianu letamàio Tedescu Dunghaufen.

aligàgiu , nm: aligarzu Definitzione logu inue si betat s'àliga, su ladamíngiu; s'àliga etotu Sinònimos e contràrios agrile, aligurru, muntonàgliu / argúmene, àiga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse à fumier, ordures Ingresu dung-hill, rubbish Ispagnolu vertedero, estercolero, basura Italianu letamàio, spazzatura Tedescu Dunghaufen, Müll.

aligúrru , nm Definitzione logu ue si ammuntonat s'àliga, su ladamíngiu Sinònimos e contràrios agrile, aligàgiu, aligurru, muntonàgliu Tradutziones Frantzesu fosse à fumier, porcherie (fig.) Ingresu dung-hill Ispagnolu estercolero Italianu letamàio Tedescu Dunggrube.

carúmene 1 , nm Definitzione ischivoria de boe, ladamíngiu de pegus de bulu, candho est frisca Sinònimos e contràrios merdaula, merdóina Tradutziones Frantzesu fumier du bœuf Ingresu ox manure Ispagnolu fimo, estiércol del buey Italianu fimo del bue Tedescu Kot.

ladàmene , nm: ladàmini, ladammi, laràmini, ledàmene, ledàmine, letàmene, lodami, lodàmini Definitzione css. cosa de genia orgànica bona po ingrassare sa terra, mescamente su chi ndhe faent is animales candho brutant / ledàmine fatu = cotu, irfatu, irfarinadu sicu, in sa mota giusta po dhu betare a sa terra Sinònimos e contràrios istilchinzu, ladamignu, rassa, suale, talàmini / cdh. litàmini Frases in s'atunzu betaiant su ledàmine in su terrinu ◊ dèu mi assutzu su ladàmini e ghetu cosa a is procus! ◊ su ledàmine friscu no est fatu ◊ su dinai!… custu no fiat dinai… lah no si furrit a ladàmini e no ndi pighit fragu Coixedha!◊ su ledàmini si portat a su sartu, si lassat a coi e apustis s'ispainat Ètimu ltn. laetamen Tradutziones Frantzesu fumier Ingresu manure Ispagnolu estiércol Italianu letame Tedescu Mist.

muntonàgliu, muntonàlzu, muntonàrgiu , nm: muntonarzu, muntriaxu, muntronaxu, muntruaxu, mutonaxu Definitzione muntone mannu de ladamíngiu e mescamente de àliga, logu inue si che imbolat s'àliga e totu is cosas de fuliare; fintzes logu chentza allichidiu, chentza contivigiare, brutu, betau apare Sinònimos e contràrios abbrutadórgiu, agrile, aligàgiu, aligurru / cdh. muntinàgiu Maneras de nàrrere csn: arga de muntonarzu (nau a menisprésiu a unu) = malu, donau a fai mali, disgratziau, trevessu; ammuntonare arga de sete muntonàglios a unu = narrerendheli de onzi colore Frases su muntonàgliu est prenu de bascaràmene ◊ castiei su muntronaxu chi nc'est in custa domu! ◊ totue nos sunt carrazendhe sos muntonarzos ◊ is muntonàglios… in dógnia bidha ci passaiaus ne dhue iat unu ◊ su cómudu fiat adoru de su muntruaxu…◊ sa cosa mala a su muntonàrgiu! ◊ chi dh'emu tentu dèu, cussu capedhu iat biu su muntronaxu! 2. dontzi via lu pissichiat pro su bufu e l'ammuntonaiat arga de sete muntonàglios! ◊ arga de muntonarzu chi no est àteru, a mi che furare totu!… Sambenados e Provèrbios prb: s'àliga currit a su muntronaxu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fosse aux ordures, fumier, écurie Ingresu rubbish dump Ispagnolu basurero, vertedero Italianu mondezzàio Tedescu Schuttabladeplatz, Müllabladeplatz, schmutziger Ort, Stall.