Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afarcài , vrb: afracai, afracare 1, afrachiai 1, afrachiare, afrancai, afrancare, fracae, fracai Definitzione andhare o lòmpere apitzu de unu cun in manos, o cun àtera cosa o fintzes solu a foedhos, a briga, su si betare apitzu de ccn. cun fortza e cun intentzione mala; fintzes acostire po istare prus acanta, nau de persona in bonu Sinònimos e contràrios abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, trubare, tzurricare / allupiri, atzurrire, botzicare Frases po no arrui si est afrancau a sa funi ◊ comenti cudhu dh'iat nau s'annomíngiu si dhi fiat afarcau coment'e unu tzurpu ◊ is invitaus si afracant po pigai su postu ◊ su cani si est afracau a mussiai ◊ su lupu afracat s'angioni ◊ mi seo afrachiau a pitzu de cudhu 2. che àbbili mi as afracau! ◊ candu dh'at biu mi dh'at afracau… ndi dhi at nau de dónnia colori! ◊ est istau issu chi mi ch'est afracau a pitzu! 3. comenti at biu su dinai in terra si nc'est afracau ◊ si ndi funt afracaus asusu ◊ cussos funt basadores: comente ti bient ti che afràchiant apitzu a basare! 4. fortzis nontesta ti bolias afracai a mei po ti callentai! Sambenados e Provèrbios prb: su cani arrabiau si afracat a is cratzonis de su straciau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'élancer, se lancer Ingresu to rush, to hurl oneself Ispagnolu arrojarse, acometer Italianu slanciarsi, avventarsi Tedescu sich werfen.

arremilài , vrb Definitzione iscúdere calecuna cosa a cambarinu a unu, iscúdere a cara Sinònimos e contràrios arrafilai, frumbulare, frundhare, interiare, sbertugliai Frases arremilai unu cortedhu a unu Tradutziones Frantzesu lancer, jeter Ingresu to throw Ispagnolu arrojar Italianu scagliare Tedescu werfen.

atzurríre , vrb Definitzione lòmpere, giare o pònnere is manos apitzu a ccn.; pigare a atzúrridos Sinònimos e contràrios afarcai, botzicare, intriglire, tzurricare / afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Frases est unu cane chi si atzurrit deretu a su furisteri ◊ Pepedhu perdeit su sentidu, atzurreit su mastru de linna e ambos si mazeint che sa fae (G.Addis) Tradutziones Frantzesu se jeter, se lancer Ingresu to throw oneself Ispagnolu lanzarse Italianu avventarsi Tedescu sich stürzen.

fraltimàre , vrb: frastimai, frastimare, frastimmai, frestimai, friastimare Definitzione istare a frastimos, betare maleditziones, foedhare male / frastimai a bia de fogu = betare irrocos malos meda Sinònimos e contràrios apeomai, brastimare, frastinare, irrocare, istrosciare, perdeare, tassiai Frases frastimat che pedidore ◊ est un'iscuriu a segai a fitas, no si bit mancu a frastimai 2. su pani si no est postu bèni, me in sa mesa, frestimat Ètimu ltn. brastimare po blasphemare Tradutziones Frantzesu lancer des imprécations Ingresu to curse Ispagnolu imprecar Italianu imprecare Tedescu fluchen.

frundhàre , vrb: frundhiare, frundiai Definitzione tirare a passígia, iscúdere o imbolare a frundha; fuliare, betare a s'àliga Sinònimos e contràrios arremilai, frumbulare, infrundulae / foliai, frundhire, iscavulai, sciuliai 1 2. duos bratzos che dha sunt istesiandhe e frundhiandhe a cara a inue fut Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lancer des pierres avec la fronde Ingresu to sling Ispagnolu hondear Italianu frombolare Tedescu schleudern.

imbolàre , vrb Definitzione betare a terra, lassare sa cosa betandhochedha atesu, betandhodha de artu o a istràmpidu, coment’e a bolu, chentza órdine; calare de artu a cropu; rfl. nau prus che àteru de fémina chentza cojuare, crocare cun facilidade po si giare a s’ómine faendho pagu càrculu de issa etotu / andhare imbola imbola = imbolèndhesi inoghe e in cudhane, de tretu in tretu, a su corca corca Sinònimos e contràrios abbutare, betae, foliai, frundhire, imbrillai, irbotulae, iscavulai, ispiòndiri, issèndhere, scabiossai | ctr. collire / assantae, assetiai, pònnere Frases imbolamiche atesu cussas cosas! ◊ imbòlache s'arga! ◊ collide s'olia e imbolade a s'isterzu! ◊ no imboles gai fatu de su logu sa bestimenta chi ti càmbias! 2. s'abiolu si tucat, leat bolu e dae s'aera s'imbolat che raju! 3. si biet chi issa no est una fémina pagu séria chi s'imbolat in bratzos de chie totu li capitat! ◊ nos semus imbolados che duos iserelados! Ètimu ltn. involare Tradutziones Frantzesu lancer, jeter Ingresu to fling Ispagnolu tirar, arrojar Italianu lanciare, buttare, scaraventare Tedescu werfen, schleudern.

imperiàre , vrb Definitzione iscúdere o lampare una cosa atesu Sinònimos e contràrios abbutare, aggradiare, imbolare, interiare, ispiòndiri, lampare Frases sa preda deo che l'império prus de a tie ◊ a frundha si che impériat sa preda meda prus de la tragare a manu ◊ sa pompa, afíndhela in punta, che impériat s'abba atesu mescamente si bi at pressione meda 2. crabolos coment'e in líbbera aera imperiades atesu Tradutziones Frantzesu lancer Ingresu to fling Ispagnolu arrojar Italianu lanciare Tedescu werfen.

lampàre 1, lampàri , vrb Definitzione betare, imbolare a terra, iscúdere atesu, giare apitzu, nau fintzes in su sensu de aciapare, aferrare, furare Sinònimos e contràrios aceiri, imbolare, imbrillai, imperiare, ispiòndiri, issèndhere, istrampare, lampinare Maneras de nàrrere csn: lampare sas manos a unu = betare pódhighes subra a ccn. a lu mazare; l. unu frastimu = frastimai, betare irrocos Frases mi so lampadu a terra ◊ mi so lampadu subra de su letu e mi che so drommidu ◊ si calchi ogetu podiat coglire bi lu lampàt a dossu ◊ su puzone si lampat de s'aera e torrat a su nidu a bicu pienu ◊ che l'at lampadu foras dae sa gianna ◊ li podiaizis lampare unu raju! ◊ sas màchinas che lampant sa lughe atesu ◊ e a cantos lis at lampadu ojadas furàntzulas, candho fit giòvana! 2. su cane tentat de si lampare a unu Tradutziones Frantzesu lancer, jeter Ingresu to throw, to cast Ispagnolu echar, arrojar Italianu lanciare, gettare Tedescu werfen.

spòndi, spòndiri , vrb: ispiòndiri*, sprondi, spròndiri, sprúndiri, spundi 1, spúndiri Definitzione iscúdere, betare, fèrrere o fintzes andhare o essire atesu; aporrire, giare una cosa in manu a s'àteru; fintzes essire, istèrrere, bogare a fora o prus in fora Sinònimos e contràrios aceiri, aggradiare, imperiare, imprònnere, fèrrere, ghetai, spiondai, sprilliri / aporrire Frases su pisitu fait curri su lómburu cun is farrunchedhas po nci dhu spúndiri sempri prus atesu ◊ cantu nci dha spondis, sa pedra, tirendi a manu? ◊ e bai inoramala… toh su coru! - narat Bissenti spondedhucedhu in faci a s'arretori ◊ sa nosta est sa terra de chini, po s'amarolla, est istétiu sprúndiu atesu de domu lassendi genti abetendi (F.Carlini) 2. lah no ti spundas tropu atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! 3. sprondimindi su tobàciu ca frigòciu su nadiai a su pipiu! 4. custa zona est diventada aici manna chi nci spundit fintzas a su ponti Tradutziones Frantzesu lancer Ingresu to throw Ispagnolu arrojar, lanzar Italianu lanciare, proiettare Tedescu werfen.