arrégula , nf: regla* Definitzione
idea o fintzes una genia de lei chi serbit coment'e ghia de su cumportamentu, de su fàere sa cosa; aina, orrugu de cosa po fàere síngias deretas
Sinònimos e contràrios
critériu
/
arriga
Frases
no as iscípiu portai s'amori cun arrégula!
Tradutziones
Frantzesu
règle
Ingresu
straightedge
Ispagnolu
regla,
reglón
Italianu
règola,
règolo dei muratóri,
riga
Tedescu
Regel,
Richtscheit,
Lineal.
arríga , nf: erriga,
ria* 1 Definitzione
calesiògiat síngia longa e istrinta, prus che àteru dereta, mescamente in su paperi de iscríere; su chi s’iscriet in is errigas, s’iscritura chi dhu’est; genia de aina, orrugu de cosa dereta (e a bortas fintzes a intacas cun is misuras) po marcare, singiare, fàere línias
Sinònimos e contràrios
arrégula
Frases
calincuna borta in is lítaras dhue iat cuatru o cincu arrigas cancelladas ◊ oe duas arrigas cherzo iscríere: si no dhu fatzo mi sento in mancàntzia (A.Zedde)
Tradutziones
Frantzesu
règle,
ligne,
rayure
Ingresu
ruler
Ispagnolu
línea,
raya,
renglón
Italianu
riga
Tedescu
Strich.
chitídu , pps, agt Definitzione
de chitire
Frases
sas dies sunt finidas, sas oras sunt contadas, totu sas suferéntzias chitidas
Tradutziones
Frantzesu
réglé,
acquitté
Ingresu
paid
Ispagnolu
saldado
Italianu
saldato,
pareggiato
Tedescu
beglichen.
màssima , nf Definitzione
régula morale de su bonu fàere; si narat fintzes in su sensu de astrússia, de trassa
Frases
dogni màssima de Cristos giusta e santa no solu est trascurada: est petigada! ◊ comente si ant apònnere a tantas màssimas avelenadas?
2.
tenet totu sas màssimas de su matzone
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
maxime,
règle (norme)
Ingresu
saying
Ispagnolu
máxima
Italianu
màssima
Tedescu
Maxime,
Lebensregel,
Denkspruch.
règla , nf: arrégula,
régula Definitzione
idea o fintzes una genia de lei chi serbit coment'e ghia de su cumportamentu, de su fàere sa cosa; orrugu de cosa (es. linna, plàstica) po fàere línias deretas; a logos, su pl., tocu de campana candho morit calecunu, ispiru, bona morte
Sinònimos e contràrios
critériu
/
bara,
isprammeta
Maneras de nàrrere
csn:
r. de paperi = follu a rigas pro iscríere bene in paris; zúghere a r. una cosa (pane, dinari, abba, e gai) = pònniri isceti su tanti giustu, su chi bastat, sentza ndi perdimentai nudha; zúghere r. in sas cosas = fai is cosas cun critériu, arrexonendinci apitzus
Frases
fortuna e sorte sunt chentza régula: bi cheret nudha a s'iscollare, unu! ◊ sa paradura fit una cosa connota e mancu su ricu si franghiat a cussa régula ◊ tocat a zúghere régula faedhendhe e faghindhe! ◊ sas tzias lu cheriant vene ma non b'isciant a li dare régula peruna ◊ est istudiendi is reglas de Newton
2.
sa maista iscudiat de régula a manus de sa part'e s'atza
4.
sas campanas tocheint sas régulas: bi aiat mortu una criadura naschidolza
Sambenados e Provèrbios
prb:
sa régula faghet sa domo e chie no at régula no podet avantzare
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
règle,
modèle,
parcimonie
Ingresu
rule,
law,
moderation,
model,
parsimony
Ispagnolu
regla,
parsimonia
Italianu
règola,
nòrma,
modèllo,
parsimònia
Tedescu
Regel,
Lineal,
Mäßigung.
regulàdu , pps, agt: arregulau,
regulau Definitzione
de regulare; chi est postu o impreau su tanti giustu, a régula; nau de ccn., chi portat o ponet sa cosa a régula, ponet su tanti giustu de sa cosa chentza ndhe perdimentare, chi si cumportat a régula
Sinònimos e contràrios
ammodidu,
arrisparmiosu,
mindigosu,
regradu
| ctr.
irreguladu
/
istrubberi,
sperdicieri
2.
zúghela regulada, s'abba, chi no bi at bisonzu de totu cussa! ◊ su binu, bufadu reguladu, faghet bene ◊ amigos mios, betade regulados sos faedhos! ◊ totu, in pesu e in misura, est bene reguladu in sa natura (A.Loy)◊ pensa meda e faedha reguladu! (Cubeddu)◊ in su ispèndiri est un'ómini regulau ◊ cun cussos andha regulada ca sunt malos!
Tradutziones
Frantzesu
réglé,
parcimonieux
Ingresu
regulated,
thrifty
Ispagnolu
regulado,
reglado,
moderado
Italianu
regolato,
parsimonióso
Tedescu
geregelt,
mäßig.
ría 1 , nf: arriga,
erriga,
riga Definitzione
calesiògiat línia istrinta e longa pruschetotu dereta (es. in su paperi po iscríere, e fintzes sa chi abbarrat in terra de comente ant passau ccn. cosa); su chi s'iscriet in is errigas, s'iscritura de un'erriga; genia de aina, po tirare línias deretas e precisas, fata a intacos cun is números po inditare sa misura; foedhandho de sa conca, s'ispartzidura de is pilos petenaos; cosas postas a filera una aifatu de s'àtera; foedhandho de is àrias su chitzo, sa lughe comente si cumènciat a bíere ororu de su fundhale in s'orizonte
Sinònimos e contràrios
línia,
síngia
/
arralla 2,
pinta 1
/
régula
/
chirra 1,
scrima
/
fibera
Maneras de nàrrere
csn:
ponindhe r., a sa posta de sa riga = orbescendi; ischírendhe duas rigas = zúghere trassas meda
Frases
semus faghindhe sa mesa totu a rigas, comente bi colamus cosa subra ◊ est iscrindhe in su cuadernu a rigas
2.
a s'amigu l'at iscritu pagas rigas
3.
a su sartu sestendhe li serbit sa riga
6.
fit su manzanu chito ponindhe riga
Sambenados e Provèrbios
smb:
Riga
Terminologia iscientìfica
ans
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
ligne,
règle
Ingresu
line,
ruler
Ispagnolu
línea,
raya,
regla
Italianu
riga,
rigo,
righèllo
Tedescu
Linie,
Zeile,
Lineal.