Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arràja , nf: arraxa, ràgia* Definitzione prus che àteru, síngia fata a pinna / essire de s'arraxa = essire dae sos límites Sinònimos e contràrios línia, raina, ràglia, sinnale Frases passai de sa raja Tradutziones Frantzesu ligne, signe Ingresu line Ispagnolu raya Italianu lìnea, ségno Tedescu Linie, Zeichen.

arríga , nf: erriga, ria* 1 Definitzione calesiògiat síngia longa e istrinta, prus che àteru dereta, mescamente in su paperi de iscríere; su chi s’iscriet in is errigas, s’iscritura chi dhu’est; genia de aina, orrugu de cosa dereta (e a bortas fintzes a intacas cun is misuras) po marcare, singiare, fàere línias Sinònimos e contràrios arrégula Frases calincuna borta in is lítaras dhue iat cuatru o cincu arrigas cancelladas ◊ oe duas arrigas cherzo iscríere: si no dhu fatzo mi sento in mancàntzia (A.Zedde) Tradutziones Frantzesu règle, ligne, rayure Ingresu ruler Ispagnolu línea, raya, renglón Italianu riga Tedescu Strich.

cóntzu , nm Definitzione genia de lentza po piscare Sinònimos e contràrios palamitu Terminologia iscientìfica ans Ètimu itl.s conzu Tradutziones Frantzesu ligne à pêcher Ingresu boulter Ispagnolu clase de hilo para pescar Italianu palàmito Tedescu Langleine.

cràstili , nm Definitzione caràilis avatu de pari, puntas de monte s'una aifatu de s'àtera a serra Sinònimos e contràrios serra Terminologia iscientìfica slg Tradutziones Frantzesu ligne de faîte, cordillère Ingresu mountain range, poke Ispagnolu sierra, cordillera Italianu giogàia Tedescu Gebirgskette.

lència , nf: lensa, lénsia, lentza, lintza 1 Definitzione ispau grussitu, forte e longu, chi s'impreat po tirare línias deretas, mescamente faendho muru; codriola po piscare Maneras de nàrrere csn: pònnere o tirare a l.; a lintza de… = a paris de…; pinnicare sas lentzas = pinnicai totu e andaisindi 2. po is arretzas, nassas, frúscias, lentzas e gamus andaus a sa butega afaci de su mollu ◊ beto a su mare lentzas ca sa barca est segada e timo su piscare… 3. su cambúsciu depit calai a lintza de is origas Sambenados e Provèrbios smb: Lenza Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu ligne Ingresu fishing line Ispagnolu sedal Italianu lènza Tedescu Angelleine, Angelschnur.

línia , nf Definitzione logu de is puntos a filera unu aifatu de s'àteru a manera de fàere una figura chi arresurtat solu de longària (e podet èssere dereta, bàdula o curva, a biraorba, a tretos); síngia longa chi si faet de iscritura; figura chi arresurtat de calecuna cosa chi andhat a totuna filada; òpera fata de binàrios o àteru po passare calecuna cosa (es. trenu, currente); foedhandho de sa calidesa de su corpus, po comente su termòmetro po dha medire ispartzit is grados, línia est fintzes decimale de gradu / a l. dereta (fatu, mediu) = itl. in linea retta (distàntzia mínima inter duos puntos) Sinònimos e contràrios riga / ferrovia Tradutziones Frantzesu ligne Ingresu line Ispagnolu línea Italianu lìnea Tedescu Linie.

mesanía, mesaníu , nf, nm Definitzione su tretu o parte de mesu de una cosa, de unu logu, de una mannària, de unu tanti, tra duos logos / a m. de su séculu = a sa bandha de sa metade de su séculu Sinònimos e contràrios mesale, mesu Frases no so giómpidu mancu a mesania de su resultadu ◊ su monumentu l'ant fatu in mesania de sa piata ◊ canno ti bient superendhe sas sinzas de mesania, in s'istrada, ti faghes contare perigulosu ◊ cussu logu si agatat a mesania de duas bidhas ◊ su fabedhare de unu pópulu no est su matessi dae su mesaniu a s'oru (M.Columbu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ligne médiane, ligne de sécurité (di una stada) Ingresu middle Ispagnolu medianería Italianu mezzerìa Tedescu Mitte, Straßenmitte.

ràgia , nf: arraja, raja Definitzione prus che àteru, síngia, línia fata a pinna, ma fintzes marcada cun àteru (es. in terra) Sinònimos e contràrios línia, ràglia, raina, sinnale / umiadroxu Maneras de nàrrere csn: passai, essiri de sa r. = andhare prus addainanti de su sinnale, fintzas de su zustu, de su chi si depet pro educassione; sa r. de sa currera de is cuadhus = sa ràglia, su tretu e sinza a ue depent lòmpere, itl. traguardo Sambenados e Provèrbios smb: Raia Ètimu spn. raya Tradutziones Frantzesu ligne, ligne d'arrivée Ingresu line, finishing line Ispagnolu raya, meta Italianu lìnea, traguardo Tedescu Linie, Strich, Ziel.

ría 1 , nf: arriga, erriga, riga Definitzione calesiògiat línia istrinta e longa pruschetotu dereta (es. in su paperi po iscríere, e fintzes sa chi abbarrat in terra de comente ant passau ccn. cosa); su chi s'iscriet in is errigas, s'iscritura de un'erriga; genia de aina, po tirare línias deretas e precisas, fata a intacos cun is números po inditare sa misura; foedhandho de sa conca, s'ispartzidura de is pilos petenaos; cosas postas a filera una aifatu de s'àtera; foedhandho de is àrias su chitzo, sa lughe comente si cumènciat a bíere ororu de su fundhale in s'orizonte Sinònimos e contràrios línia, síngia / arralla 2, pinta 1 / régula / chirra 1, scrima / fibera Maneras de nàrrere csn: ponindhe r., a sa posta de sa riga = orbescendi; ischírendhe duas rigas = zúghere trassas meda Frases semus faghindhe sa mesa totu a rigas, comente bi colamus cosa subra ◊ est iscrindhe in su cuadernu a rigas 2. a s'amigu l'at iscritu pagas rigas 3. a su sartu sestendhe li serbit sa riga 6. fit su manzanu chito ponindhe riga Sambenados e Provèrbios smb: Riga Terminologia iscientìfica ans Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu ligne, règle Ingresu line, ruler Ispagnolu línea, raya, regla Italianu riga, rigo, righèllo Tedescu Linie, Zeile, Lineal.

sèrra , nf Definitzione crista de monte, tretu longu in artu a costera a un'ala e a s'àtera, montes totu unu aifatu de s'àteru de longu; logu serrau, a bisura de domo longa a duas abbas, totu serrada a imbidros o fintzes cun plàstica, po dhue fàere ortalítzia, frores e àteru, in cunditziones totu portadas a càstiu de crèschere de sa méngius manera cun calesisiat tempus / min. serritzina Sinònimos e contràrios cràstili Maneras de nàrrere csn: filu de s., sa línia de totu is puntus prus artus de aundi s'àcua calat a una parti o a s'àtera = itl. displùvio; sa s. de sa camba = cannedha, tílviu, s’ossu de s’anca a s’ala de dainanti; s. de trigu = trigu a muntone (chentza triuladu o triuladu puru); una s. de robba de sapunare = bigada de arrobba bruta; andhare, essire serra serra = andai, passai schina schina Frases pustis sas fozas si fint ingroghidas e bentu fritu torresit, astraore, e sas serras niadas si fint bidas (P.Sulis)◊ duos de Illorai sunt calendhe in sa serra e los giughet su bentu…◊ biadu su pastore chi in sa serra cantat ca no at bidu custa vista! Sambenados e Provèrbios smb: (De)serra, (De)sserra, Serra, Serras Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu ligne de faîte, sommet Ingresu ridge Ispagnolu cima, divisoria Italianu crinale Tedescu Grat.

serràcu 1 , nm: serragu 1 Definitzione logu a serra, in su tretu prus artu chi a bisura de línia o filu de serra ispartzit su logu de betare is abbas a duas bandhas e badhes diferentes / annare serragu serragu = monte monte, serra serra Sinònimos e contràrios serra Frases cumintzeint s'aronzu dae sas badhes fintzas a su serragu ◊ apelzeint camminos pro giumpare sos serragos ◊ est istétia una fatiga a si ndi bènniri a innòi a susu, a su serragu de sa costera arrata ◊ furint iscumpartus apalas de unu serragu Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crête, versant, ligne de partage des eaux Ingresu watershed Ispagnolu divisoria de aguas Italianu spartïacque, displùvio Tedescu Wasserscheide.

umiadórgiu, umiadróxu , nm Definitzione logu inue bufat o si faet bufare su bestiàmene; tretu e síngia a ue si depet lòmpere currendho a bínchidas, a trivas Sinònimos e contràrios abbadógiu, biberadóriu, bidorzu / ràgia 2. a cali umiadroxu eus a cúrriri? Tradutziones Frantzesu abreuvoir, ligne d'arrivée Ingresu trough (drinking), finishing line Ispagnolu abrevadero, meta Italianu abbeveratóio, traguardo Tedescu Tränke, Ziel.