Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acabbónu! , iscl: acabonu, acobbonu, cabbonu Definitzione e de a bonu!: foedhu chi si narat coment'e dispràxios e disigiandho una cosa chi no est comente si iat a bòllere, o disigiandho una cosa chi iat a pòdere èssere comente si bolet / acabbonu mannu miu, tou, nostru! Sinònimos e contràrios aggàlia, deabbonu, tambene Frases acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ acabbonu mannu, mi est tocau a mandai atra genti! ◊ acabbonu mannu: chi dha podemu preni de amigus sintzillus custa domu pitica! 2. acabbonu mannu si aiat istudiadu! ◊ acabbonu de las torrare a bídere! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu si seulement! Ingresu and how! Ispagnolu ¡ojalá! Italianu magari! Tedescu und ob, und wie!

agiorridàre , vrb Definitzione istare a su pedi pedi, giare ifadu o istrobbu pedindho, pedindho dépidu Sinònimos e contràrios agiorrare, impeltinare, infestare, malifestai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu importuner, déranger les créancier et les débiteurs Ingresu to bother creditors and debtors Ispagnolu importunar Italianu importunare, infastidire creditóri e debitóri Tedescu belästigen.

andhaéni , nm, agt: andhalibeni, andhalieni, andhalueni, andharieni, annalebbeni Definitzione andha e beni, su istare andhandho e torrandho; genia de braxeredhu po abbruxare timanza in is funtziones de crésia; chi faet unu movimentu a s’andha e torra, chi po comente est postu tenet pagu firmesa, in tàntaris, est a su tzàntziga tzàntziga, fintzes de unu logu a s'àteru Sinònimos e contràrios andhalidorra, andhetorra / turredha / bandhuleri, zirellu Frases est faendo s'andhaeni ◊ in totu custu annalebbeni de sa tzente carchiunu si nche príschiat carchi cosa ◊ in istiu comintzat s’andharieni de sos furisteris 3. sos carabbineris sunt andhalienis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu va-et-vient Ingresu coming and going Ispagnolu ir y venir, vaivén Italianu andirivièni Tedescu Hin- und Hergelaufe.

andhalidòrra , nf: andhalitorra, annalitorra Definitzione su abbarrare andhandho e torrandho, su andhare e torrare fatuvatu, nau fintzes de su movimentu de una cosa Sinònimos e contràrios andhaeni, andhetorra, atràvigu Frases chin totu s'andhalitorra dae bidha a cubile mi sentio additzau pro su travallu ◊ tota die istat a s'andhalitorra che a s'abe ◊ in bidha fit totu un'andhalitorra de zente a su mortu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu va-et-vient Ingresu coming and going Ispagnolu ir y venir, vaivén Italianu viavai Tedescu Hin und Her.

atocatòca , avb Definitzione su istare atocandho, su giare atocu / istare a. = istare a atóchidas, istare nendhe e dendhe ifadu, dare s'atóchida a tropu Frases est a s'atocatoca cun megus pro li fàghere cussa faina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plusieurs fois Ingresu again and again Ispagnolu repetidamente Italianu ripetutaménte Tedescu wiederholt.

atràvigu , nm: tràbicu* Definitzione su passare in is logos, su istare andhandho, viagiandho, movimentu de gente Sinònimos e contràrios andhetorra / ormina Frases ite festa, ite tzarrare, ite atràvigu e curreu! (F.Sechi)◊ in su trighinzu istanote no bi at una lughe e ne atràvigu: est totu cagliadu Tradutziones Frantzesu va-et-vient Ingresu coming and going Ispagnolu ir y venir Italianu andirivièni Tedescu Hin-und Hergelaufe.

bísidu , agt Definitzione chi est deasi craru de si pàrrere própriu bene, de pàrrere beru Frases sas fotografias sunt essidas bísidas ◊ mi est bénnidu unu sonnu bísidu bísidu ◊ eo s'iscena, bísida e cumprida, tale e cale sighida a passu passu dae comintzu finas a s'acabbu, est comente l'aere in ojos bida (A.Dettori) Tradutziones Frantzesu propre, limpide, net Ingresu clean and tidy Ispagnolu nítido Italianu nìtido Tedescu klar, rein.

cagazechínus , nm Definitzione si narat de ómine bàsciu e male fatu Terminologia iscientìfica zcrn Tradutziones Frantzesu trapu Ingresu short and badly formed man Ispagnolu achaparrado Italianu caramógio Tedescu kleiner und schlecht gewachsener Mann.

camúrru , agt, nm: gamurru Definitzione ignorante, unu chi tenet unu fàere chi dirgustat Sinònimos e contràrios grosseri Frases fit un'ómine camurru, ma atrividu Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu fruste, rude Ingresu rough and unpleasant person Ispagnolu grosero Italianu persóna rózza e antipàtica Tedescu ungehobelter und unsympathischer Mensch.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definitzione cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Sinònimos e contràrios cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Frases cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Tradutziones Frantzesu tige mince et très longue Ingresu very long and thin stalk Ispagnolu tallo sutil y largo Italianu stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo Tedescu langer und schmaler Stiel.

carramacína , nf: carramatzina, corromatzina, corrumatzina Definitzione trastos chi leant logu e giaent istrobbu in debbadas, mescamente cosas bècias Sinònimos e contràrios bagazu, baldulete, barragàllia, bascaràmene, cadógiu, carrabaza, imbaratzu, istivuzu, istrèpete, istrepu, sténtzias, tzitzirillodhu Frases is carramatzinas bècias fuliancedhas! ◊ no mi ndhe fato nudha de custas carramatzinas: leadichelas!◊ est unu furrungoni prenu de carramatzinas bècias ma prenas de arregordus! Tradutziones Frantzesu fourbi Ingresu odds and ends Ispagnolu baratija Italianu carabàttola, cianfrusàglia Tedescu Plunder.

caschizàre , vrb Definitzione istare a càschidos, a su casca casca comente faet unu chi tenet fàmene, o chi est sonniu, orróschiu Sinònimos e contràrios cascai 1, caschidae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bâiller plusieurs fois Ingresu to yawn again and again Ispagnolu bostezar Italianu sbadigliare ripetutaménte Tedescu wiederholt gähnen.

catòne , nm Definitzione druche fatu cun méndhula e mele cotos impare a múrigu a múrigu, tostau àrridu candho est fridu Sinònimos e contràrios gató Terminologia iscientìfica drc Ètimu itl. gató Tradutziones Frantzesu gâteau aux amandes Ingresu sweet made of honey and almonds Ispagnolu dulce de almendras Italianu croccante (alle màndorle, alle nocciòle) Tedescu Krokant.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definitzione s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Maneras de nàrrere csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Frases sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heure du dîner, lieu du dîner Ingresu time and place of the supper Ispagnolu la hora y el lugar donde se cena Italianu l'óra e il luògo della céna Tedescu Uhrzeit und Ort des Abendessens.

chinchinnàre , vrb Definitzione aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Sinònimos e contràrios allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Frases chinchinnare s'aradu pro arare Ètimu ltn. concinnare Tradutziones Frantzesu préparer soigneusement Ingresu to prepare with ability and care Ispagnolu preparar con cuidado Italianu preparare con abilità e con cura Tedescu geschickt und sorgfältig vorbereiten.

copedhàre , vrb: corpedhare Definitzione giare cropos, prus che àteru piticos, lestros aifatu de pare, istare giaendho cropos Sinònimos e contràrios colpare, fèrrere, tochedhare Frases in iscola a segare, a corpedhare, a pulire, a tínghere, e gai, mancu a zogu, mancu brullendhe faghet ◊ ite li ses corpedhendhe, a martedhu, a cussa cosa? ◊ s'intendhet su mastru de linna corpedhendhe, paret puntzitendhe carchi cosa 2. unu túnciu paret essendhe dai sos muros e copedhendhe a balcones e giannas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, taper plusieurs fois Ingresu to beat over and over Ispagnolu golpear muchas veces Italianu bàttere ripetutaménte Tedescu wiederholt schlagen.

corjàmene , nm Definitzione is còrgios, is pedhes Sinònimos e contràrios coiràmini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuirs Ingresu leather and hides Ispagnolu corambre Italianu cuoiame Tedescu Lederware.

corjàrju , nm Definitzione maistu chi trebballat is còrgios Sinònimos e contràrios pedhinarju Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peaussier Ingresu dealer in leather and hides Ispagnolu curtidor Italianu cuoiàio Tedescu Lederhändler.

currellài, currellàre , vrb: currigliare, currillai, currillare, currilliai, currizare, currullai, currullari Definitzione andhare a giru, istare a su curre curre, currendho de unu corrígliu a s'àteru; cúrrere aifatu a unu po dhu cracare / currillare cun s'unu e cun s'àteru = currilliai avatu de s'unu e de s'àteru Sinònimos e contràrios currirzare, curritai, incorrillai, iscurrizare, scurrellai / perseghire / cobèrrere Frases cun s'alta fantasia a currellare allargade su bolu, o versos mios (A.Casula)◊ s'istúdiu est s'iscusa po currellai in citadi ◊ est a totu dí currellandu ◊ Nanni recuit istracu de currizare ◊ sos crios istant currillandhe ◊ su sirbonedhu essit de sa foxina po currullari 2. mi ant currelladu che un'assassinu ◊ cussu currizat sas féminas ◊ a issus dhus bolia currullai fintzas a candu, médius, iant ascurtai ◊ las currizat che lupu chi giompet a s'anzone ◊ ite ti apo fatu, chi mi curriglias?! ◊ ancu lu currígliet s'espe! ◊ l’ant currigliadu e tentu ◊ citeisidha, chinonca is mortus si ndi pesant de sa tumba e si currulant! 3. apu fatu currullai sa conilla Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu courir Ingresu to run here and there Ispagnolu correr Italianu córrere qua e là Tedescu hier und da laufen.

dàngaru , nm: dràngalu, tàngaru Definitzione ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau e pagu sàbiu Sinònimos e contràrios càngaru, dangallone, dangarone, giangalloi Frases debberone dràngalu ch'est, ma de conca, balla!… Terminologia iscientìfica zcrn Ètimu itl. tanghero Tradutziones Frantzesu gros homme maladroit Ingresu big and clumsy man Ispagnolu hombre grueso y torpe Italianu uòmo gròsso e gòffo Tedescu ungeschlachter Mensch.

«« Torra a chircare