Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

addobbài , vrb: addobbare, addubbare, atobbai, atobbare, dobbare Definitzione iscúdere, giare cropos, atripare, pigare a cropos; atumbare o lassare andhare a cropu; acropare, cravare a cropos / a. su ferru = mazare, triballare su ferru in s'incúdine Sinònimos e contràrios abbanzare, aciociai, acorpai, arropai, assurrare, atripai, cardare, carrubbare, ildobbare, isciúdere, magiare, sussare / tzocare / imbolare Frases addòbbadi sa conca a sos muros, si no ischis it'e fàghere! ◊ intendiant cussa gennixedha addobbendisí de istrémpiu ◊ no ti paro sas palas nendhe "Addobba!" ◊ ista sériu, mighi ti addobbo! ◊ at addobbau tres cropus arrabiaus a sa genna ◊ una fémina arruendu at atobbau sa conca a unu truncu ◊ una die atobbeint a su batente: fit una pisedha minore 2. si ndh'est addobbadu subra mia 3. is sordaus iant addobbau is obbilus a Gesús po dh'apicai a sa gruxi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to beat Ispagnolu golpear, dar, sacudir Italianu percuòtere, bàttere, sbàttere Tedescu schlagen, stoßen.

ammacigài , vrb: ammaciucari, ammaciugai, maciugai* Definitzione pistare unu pagu, fàere a giúmburu, fàere pistadura Sinònimos e contràrios abbugnai, abburrutonare, aggatare, atzumbarare, atzumbonare Frases portamu is palas totu ammacigadas fortzendi paris, sentza de podi artziai (Maxia L.)◊ dh'iat donau una punta de pei a sa serra de sa camba e iat iscramiau frighendusí su tretu chi dh'iat ammaciugau ◊ soe benniu po ti ammaciucari Tradutziones Frantzesu écraser, battre Ingresu to bruise, to crush Ispagnolu abollar, aplastar Italianu acciaccare, pestare Tedescu treten auf.

arropài , vrb: arropare, orropai Definitzione giare cropos, surra / a. su ferru callenti in s'ancódina = mazare, triballare a martedhu Sinònimos e contràrios abbanzare, aciociai, acorpai, addobbai, assurrare, atripai, cardare, carrubbare, isciúdere, magiare, sussare Frases dh'at arropau a zirónia ◊ ant certau e si funt arropaus puru ◊ a su piciochedhu dh’at amaletzau de dh’arropai 2. toroju de puzones arropat su coro e su bentu sighit a alenare (G.Orgolesu) Tradutziones Frantzesu frapper, battre Ingresu to beat Ispagnolu golpear, batir Italianu picchiare, percuòtere Tedescu schlagen.

atapài 1 , vrb: atapare, atzapare 1 Definitzione iscúdere, fèrrere a ccn. logu o a ccn. cosa; iscutulare / iscalpas de atapare = iscarpas pro campu, de orropu Sinònimos e contràrios aciapuai, addabbai, addrobbulare, atumbae / arrúiri / ischirchinare, iscontriai Frases sas undhas de su mare andhant a si atapare a sos iscóglios ◊ su destinu mi at gitu contra a bentu e in iscóglios atapadu ◊ su bentu at atapadu sas naves totu apare ◊ su coro dhi atzapat che limbatzu de campana (I.Patta)◊ si arruit atapat is murrus a terra! 2. si atapat che colora morzendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre Ingresu to hurl Ispagnolu sacudir, arrojar Italianu sbàttere, sbatacchiare Tedescu schlagen.

copedhàre , vrb: corpedhare Definitzione giare cropos, prus che àteru piticos, lestros aifatu de pare, istare giaendho cropos Sinònimos e contràrios colpare, fèrrere, tochedhare Frases in iscola a segare, a corpedhare, a pulire, a tínghere, e gai, mancu a zogu, mancu brullendhe faghet ◊ ite li ses corpedhendhe, a martedhu, a cussa cosa? ◊ s'intendhet su mastru de linna corpedhendhe, paret puntzitendhe carchi cosa 2. unu túnciu paret essendhe dai sos muros e copedhendhe a balcones e giannas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, taper plusieurs fois Ingresu to beat over and over Ispagnolu golpear muchas veces Italianu bàttere ripetutaménte Tedescu wiederholt schlagen.

crazugài , vrb Definitzione gherrare e betare a terra a unu, lòmpere a iscúdere o aungare s'unu a s'àteru Sinònimos e contràrios atzuntzudhare, carrabbugliai, carrabbusai, lòmpere, tipiliare, trifiare Frases gei si crazugant, custus, lah! ◊ is féminas si funt crazugadas: no abbastàt chi si funt fuedhadas mali! Tradutziones Frantzesu se battre, en venir aux mains Ingresu to come to blows Ispagnolu pelearse Italianu azzuffarsi Tedescu aneinandergeraten.

innerbiàre, innerjàre , vrb: innerviare, irnerbiare, isnerviare Definitzione acropare, iscúdere cun nérbiu; fintzes istirare a tropu, segare unu nérbiu / i. unu boe = isarchilare Sinònimos e contràrios aciotai, aciotarai, afrustai, irbrunchiare, passillai Frases apo innerjadu sa lampizada de sa prepoténtzia a s'iscórria de s'issocadore 2. leendhe sa pedhitza peri sos oros, s'isterret creschendhe su tironzu fintzas a l'isnerviare a manera chi no aviscet a arrodulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre avec un nerf de bœuf Ingresu to flog Ispagnolu azotar Italianu nerbare Tedescu auspeitschen.

irbatulàre , vrb: isbatulare Definitzione pigare e iscúdere a calecunu logu o cun calecuna cosa; pistare, catzigare Sinònimos e contràrios abbanzare, aciociai, acorpai, arropai, isciúdere Frases candho no la cheret intèndhere li cheret irbatuladu puru! ◊ at leadu unu cantu de fuste russu, totu nodosu, pro l'isbatulare ◊ l'aiant agatadu ischervijadu in s'oru de su tirighinu: su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ a s'isbàtula isbàtula, sa limba nostra la matratant e narant chi no giuat prus 2. isbàtulant… pro disisperu, istradones de mundhu, andhantanos, a cheghentare dies a sole anzenu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to knock Ispagnolu sacudir Italianu picchiare, sbàttere Tedescu schlagen, klopfen.

isciúdere , vrb: iscúdere, iscudi, iscúdiri, iscútere, scudi Definitzione giare cropos, pigare a cropos (ma bastat fintzes unu cropu solu); iscutulare, betare, atzapulare, mòvere a cropu cun fortza e fuliare o fàere lòmpere atesu, fàere o lassare orrúere a terra / 1ˆ p. sing. ind. pres. iscuto, iscutzo; pps. iscutu; cong. pres. 2ˆ p. sing. iscutzas Sinònimos e contràrios abbanzare, acamassare, aciocai, acorpai, addobbai, arropai, atripai, irbatulare, iscotzinare, sussare, zongare / ghetai, imbolare Maneras de nàrrere csn: i. a libbru, a berbos = nàrrere peràulas fortes; i. una cundenna, annos de galera = betare una cundenna; iscúdere su sorde de una malandra = fàgherendhe rúere o essire su sorde; meghina de iscúdere = meighina chi ndhe faghet rúere su sorde Frases sa sorte chin sa destra mi at iscutu, chin sa manca corpadu ◊ iat pigau unu fusti e iat atacau a iscudi a peis e totus si ndi fuant pesaus ◊ si no faghes a bonu t’iscudo a iscantarzada! ◊ si as de m'iscúdere, colpa! ◊ parent canes, iscudèndhesi a moltolzu ◊ candho ndhe imbatet l'iscuto che unu cane!◊ no dh'iscutzas, s'animale: ammasetzat frandhigandhodhu! 2. is óminis me is matas iscudint s'olia cun is furconis e is féminas asuta ndi dha bodhint ◊ at iscutu duos brincos e ch'est rutu ◊ candho mi as bidu reu, a terra mi as iscutu! ◊ su pitzinnu si ndh'est iscutu a subra mia ◊ si ndh'est iscutu de su letu ◊ si nc'iscudit a sa tzurpa acantu dhui at pirígulu ◊ che l'at iscutu in mare ◊ su pudhu iscudet unu cantu chi assustrat sas coitas 3. bi at àrbures chi iscudent foza in atunzu e àteras chi iscudent foza in istiu ◊ daghi at a àere iscutu su machine, torret a inoghe! Ètimu ltn. excutere Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to beat Ispagnolu golpear, pegar Italianu bàttere, picchiare, scagliare Tedescu schlagen, prügeln.

surrài, surràre , vrb: assurrare Definitzione pigare a cropos, atripare Sinònimos e contràrios abbanzare, acamassare, aciocai, addobbai, apodhare, arropai, assupare 1, atrempare, atripai, cadhai, impodhare, isciúdere, magiare, mungiai, sussare, zongare Frases nois amus surradu a issu, sos fizos e totu sa gente sua ◊ si proo a surrare… deo surro! (Cugurra) Ètimu ctl. surrar Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to strike Ispagnolu golpear Italianu percuòtere, picchiare Tedescu schlagen.

tochedhàre , vrb: tzochedhai Definitzione fàere tzàcurru acropandho, tocandho a iscudidura: si narat meda de su coro candho trebballat cun isfortzu e lestresa, e fintzes de unu dolore candho si sentit coment'e a puntas Sinònimos e contràrios ammartedhai / dubbussare, dumbulare, picare 2, sacai, tochitae, trochedhare, tzacarrai, tzocai Frases s'intendhet unu tochedhendhe a bistrale, seghendhe linna 2. mi est tochedhendhe custu pódhighe segadu: signale chi mi devet martzire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, taper Ingresu to hammer, to throb Ispagnolu latir Italianu bàttere, pulsare Tedescu schlagen.

trauài , vrb: trebai, treguai, tregulare, treulae, treulai, tribulare, trigulare, triulare, trivulare, trovulare Definitzione pistare su laore àrridu a sede in s'argiola a bestiàmene cun pedra a tragu, o a machinàriu, po ndhe bogare e isceberare su granu, cosa chi si faet in istade candho sa canna est àrrida, bona a fàere a farinos, prus che àteru in su mese de argiolas; nau in cobertantza, giare it'e fàere, pelea, múngia, pistare; pònnere asuta coment'e treulandho, passare apitzu a catzigadura, pònnere avolotu, burdellare Sinònimos e contràrios alzolare, basolare / avalotai, chiriolare, iscordulare, isordulare, pistatzare / apatigai, catigare Maneras de nàrrere csn: perda de trebai = pedra de arzola; triulare sa mata = fai a ganas lègia, furriai s'istògumu; èssiri treba treba = a su moe moe, andhendhe e torrendhe ma chentza fàghere nudha etotu Frases àteras bortas sos massajos trigulabant sos labores ◊ su trigu est ammuntonau in s'argiola prontu a trebai ◊ ndi ant a ai biu de genti treguendi custas arxoas!… 2. no lasses chi tristura e afannu ti tríulent su sonnu! ◊ gei no abarrat treba treba, no: pigat e fait! ◊ s'ingannu nos tríulat sa vida ◊ tantas cosas mi tréulant sa mente ◊ no isciat a chini donai nexi, ma cumprendiat de èssiri istétiu treulau de fatus chi no iat bófiu 3. camminu trebendu coras e léuras ◊ portat sa barba tantu longa chi si dha tréulat cun is peis ◊ no nci fiast in is ortus de canciofa a trebai cilixia! ◊ bona sa terra ca si lassat treulai ◊ insandus is piciochedhus dhus podiat trebai isceti cancu cuadhu o bòi chi passàt e po cussu is mammas dhus lassànt bessí a sa bia ◊ su Mascatzu fit triulendhe sas crabas ◊ mi seis trovulandhe su logu! Ètimu ltn. tribulare Tradutziones Frantzesu battre (agric.) Ingresu to thresh Ispagnolu trillar Italianu trebbiare Tedescu dreschen.

«« Torra a chircare