addobbài , vrb: addobbare,
addubbare,
atobbai,
atobbare,
dobbare Definitzione
iscúdere, giare cropos, atripare, pigare a cropos; atumbare o lassare andhare a cropu; acropare, cravare a cropos / a. su ferru = mazare, triballare su ferru in s'incúdine
Sinònimos e contràrios
abbanzare,
aciociai,
acorpai,
arropai,
assurrare,
atripai,
cardare,
carrubbare,
ildobbare,
isciúdere,
magiare,
sussare
/
tzocare
/
imbolare
Frases
addòbbadi sa conca a sos muros, si no ischis it'e fàghere! ◊ intendiant cussa gennixedha addobbendisí de istrémpiu ◊ no ti paro sas palas nendhe "Addobba!" ◊ ista sériu, mighi ti addobbo! ◊ at addobbau tres cropus arrabiaus a sa genna ◊ una fémina arruendu at atobbau sa conca a unu truncu ◊ una die atobbeint a su batente: fit una pisedha minore
2.
si ndh'est addobbadu subra mia
3.
is sordaus iant addobbau is obbilus a Gesús po dh'apicai a sa gruxi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
battre,
frapper
Ingresu
to beat
Ispagnolu
golpear,
dar,
sacudir
Italianu
percuòtere,
bàttere,
sbàttere
Tedescu
schlagen,
stoßen.
atapài 1 , vrb: atapare,
atzapare 1 Definitzione
iscúdere, fèrrere a ccn. logu o a ccn. cosa; iscutulare / iscalpas de atapare = iscarpas pro campu, de orropu
Sinònimos e contràrios
aciapuai,
addabbai,
addrobbulare,
atumbae
/
arrúiri
/
ischirchinare,
iscontriai
Frases
sas undhas de su mare andhant a si atapare a sos iscóglios ◊ su destinu mi at gitu contra a bentu e in iscóglios atapadu ◊ su bentu at atapadu sas naves totu apare ◊ su coro dhi atzapat che limbatzu de campana (I.Patta)◊ si arruit atapat is murrus a terra!
2.
si atapat che colora morzendhe
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
battre
Ingresu
to hurl
Ispagnolu
sacudir,
arrojar
Italianu
sbàttere,
sbatacchiare
Tedescu
schlagen.
irbatulàre , vrb: isbatulare Definitzione
pigare e iscúdere a calecunu logu o cun calecuna cosa; pistare, catzigare
Sinònimos e contràrios
abbanzare,
aciociai,
acorpai,
arropai,
isciúdere
Frases
candho no la cheret intèndhere li cheret irbatuladu puru! ◊ at leadu unu cantu de fuste russu, totu nodosu, pro l'isbatulare ◊ l'aiant agatadu ischervijadu in s'oru de su tirighinu: su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ a s'isbàtula isbàtula, sa limba nostra la matratant e narant chi no giuat prus
2.
isbàtulant… pro disisperu, istradones de mundhu, andhantanos, a cheghentare dies a sole anzenu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
battre,
frapper
Ingresu
to knock
Ispagnolu
sacudir
Italianu
picchiare,
sbàttere
Tedescu
schlagen,
klopfen.
moricàre , vrb: ammuricare,
morigai,
morigare,
morigari,
muricare,
murigai,
murigare Definitzione
portare o pigare sa cosa a fúrriu a fúrriu, a su move move, ammesturandhodha cun ccn. cosa (fintzes a forte, cun lestresa); abbarrare a su move move, o fintzes cricandho, forrogandho; foedhandho de animales príngios, cumenciare a ufrare is titas (prenendhosi de late), mòvere po angiare
Sinònimos e contràrios
abbatare,
morighinare 1,
trancuinai
Maneras de nàrrere
csn:
murigai is cosas passadas = chircare contos betzos; morigare su bestiàmine = fàgherelu mòere pro pàschere ma fintzas a salarzadura
Frases
istat morighendhe sas brajas de su fogu ◊ múrica su lapiolu e acontza su focu! ◊ est murighendi sa pingiada cun sa cugliera ◊ su pastore mórigat s'ama pro pàschere ◊ su mardiedu benit murigau prima de obresci ◊ piga sa cullera de linna po morigari sa bàngia!
2.
stau a cudha manera, sempri morighendi! ◊ abarrat muriga muriga in su letu sentza de si drommiri
3.
sa sughe est cumintzandhe a muricare, zuchet unu bellu úberu
Tradutziones
Frantzesu
remuer
Ingresu
to stir
Ispagnolu
revolver
Italianu
rimestare,
sbàttere
Tedescu
umrühren,
wühlen,
(in den Wehen liegen).
tumbài , vrb: atumbae*,
tumbare,
tzumbai Definitzione
iscúdere is concas apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho; fèrrere o iscúdere a calecunu logu, fintzes po pagu atentzione; fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
abbruncai,
atricuai,
becare,
intumbare,
tumbulare
/
fèrrere
/
indúere,
indugi
Frases
tumbant puzones a sos bidros annapados ◊ fit unu becu chi tumbaiat ◊ tumba tumba e feri feri andit!
Tradutziones
Frantzesu
heurter,
cogner
Ingresu
to bump
Ispagnolu
chocar,
sacudir
Italianu
urtare,
sbàttere
Tedescu
stoßen.