Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbruncài, abbruncàre , vrb: abbrunchiai, abbrunchiare, abbrunciare Definitzione atumbare o iscúdere a su bruncu, a murros, e fintzes pigare a su bruncu, nàrrere cosa coment'e giaendho una briga, naendho cosa in contràriu; pònnere bruncu (in sa carrada, in s'ampudha, in su papare o, is animales, in s'erba a pàschere); rfl. èssere a primma Sinònimos e contràrios abboluire, arruncare, brigare, chelcire, irmurrare, irruncare, ispochiare, sbruncai, stronciai / assansiare / adobiai, atumbae, imbronconai, trabbucai 1 / agghegiare / ammurrionare Maneras de nàrrere csn: abbruncai su frascu = artziai su frascu po bufai a bruncu; abbruncare su fogu = acontzare su fogu, sos titones Frases fit andhendhe a s'apàlpidu, abbrunchendhe a bicos e chizolos ◊ at leadu a dereta, istontonendhe e abbrunchendhe in s'impedradu iscumbessu ◊ abbruncai un'animali chi si bollit fuiri ◊ is brebeis candu tenint ispédhiu de andai, dhas abbruncu e si firmant ◊ at abbruncau is cunsilleris sentza nimmancu dhis lassai isterri s'arrexonamentu! 2. abarras isciacuendi pratus… abbrunca de su salatieri! ◊ is brebeis funt abbrunchendi sa pastura 3. su sèneche lu cussizat severu e firmu, ma isse no resessit a abbruncare s'ammolighinamentu, pessandhe a una fémina chi no est sua Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurter, claquer Ingresu to give a slap (on lips) Ispagnolu abofetear, golpear en los morros Italianu dare un mostaccióne Tedescu auf die Schnautze hauen.

atumbàe, atumbài, atumbàre , vrb: atummai, atummare, atzumbare, tumbai Definitzione acropare sa conca apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho (chi s’istésiant e current po s’iscúdere cun sa conca); tocare a cropu o iscúdere a calecuna cosa, fintzes de malesaura, tocare a calecunu logu e fintzes fàere giúmburos Sinònimos e contràrios abbruncai, addumare, atricuai, becare, intumbare / fèrrere Maneras de nàrrere csn: atumbai cun su muru = perricare in debbadas cun chie no iscurtat nudha o cun chie podet de prus; no atumbat peis a terra = si creit meda, mancai tropu! Frases est camminendi atumba atumba che brabei istasida ◊ malapat e mascu: a totus atumbat, a totus incorrat! ◊ is brebès si atumbant, singiale chi est acanta de pròere! 2. fortzados sunt continu de istare a s'atzumba atzumba ◊ sas undhas a s'andha e torra mórigant sas abbas, si pessighint, si atopant e si atzumbant ◊ si che at atzumbadu sa conca a su muru 3. no ti l'atzumbes, cussa segada, ca ti l'agghejas! ◊ su gallegianti atumbat e no tupat s'àcua me in su depósitu 4. su labiolu est totu atzumbadu Sambenados e Provèrbios prb: totu atumbat a su didu segau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurter Ingresu to bump Ispagnolu cornear, chocar Italianu cozzare, urtare Tedescu stoßen.

imbestíre 1, imbestíri , vrb: imbistiri Definitzione andhare e acropare a pitzu de un’àteru o de calecuna cosa cun fortza (fintzes apostadamente); fàere fortza a cara a denanti, andhare coment’e ispinghendho; cricare acotzos po otènnere praxeres; ammesturare; rfl., su si fichire in chistiones angenas, in cosas chi no interessant Sinònimos e contràrios assaltizare, carrabbusai, incarrazare, ruciare / ispígnere, punnare / sfustigonai / ammasturai Frases su cadhu rude ponet in apretu e imbestit cun foga de leone (S.Casu)◊ isalenat, imbestit, andhat, iscudritzat, frenédigat, incorrat ◊ una màchina dh'at imbistia e iscavuada a terra 2. imbestendhe caminu caminu, allos a fronte de unu rizolu esciadu: imbucant e si che los pijat su riu! 3. su frammentu s'iscàgliat in s'abba, s'imbestit a sa símbula e si lassat agedai ◊ tue no t'imbestas in custas cosas! Ètimu ctl., spn. envestir, embestir Tradutziones Frantzesu heurter, assaillir Ingresu to assail Ispagnolu atropellar, atacar Italianu investire, assalire Tedescu überschütten.

incarrazàre , vrb Definitzione iscúdere o andhare cun fuliesa a subra de s'àteru o de calecuna cosa; carragiare puru Sinònimos e contràrios assaltizare, carrabbusai, imbestire, ruciare / incarralzare Frases cun sos cadhos sunt faghinne atintzione pro no incarrazare a nemos colanne in sas carrelas ◊ po sorte no at passadu màchina, sinono dh'iat incarrazadu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurter, tamponner Ingresu to run into Ispagnolu atropellar Italianu investire Tedescu anfahren.

intumbàre , vrb: intzumbare, itzumbare Definitzione tzumbare, iscúdere a tzumbadas comente faent crabas e brebès chi s'iscudent cun sa conca s'una cun s'àtera Sinònimos e contràrios atricuai, atumbae, istumbai 2. sos assessores s'intzumbant che muvras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de cornes, heurter Ingresu to butt Ispagnolu cornear Italianu cozzare Tedescu mit den Hörnern stoßen.

ruciàre , vrb: orrucrare, rucrare, rugare, rugiare, rugrare, ruxare Definitzione segare, fàere a orrugos; passare in mesu de unu logu, agiummai coment'e ispartzindhodhu in duos orrugos; imbistire a màchina a unu o ccn. cosa / rugare s'arresionu, s'argumentu = segare in curtzu su chistionu, lassare su chistionu a mes'incumentu, a rugos, chentza agabbadu Sinònimos e contràrios arrogai, atraessare, istruncai, secare / ingruxai / imbestire 1 | ctr. annànghere Frases s'istrada noa at rugadu su cumonale in duos ◊ custa linna cheret rugada ca est longa ◊ sa sorte ti at rujadu sos passos de sa vida ◊ no mi tratenzo e rugo s'argumentu 2. sas camineras rúciant zassos ruvosos ◊ no che rughes in mesu de su semenadu: cola a un'oru! ◊ chin custu viazu rucramus su mare ◊ che raxu at ruxadu rios, tancas, bidhas, serras ◊ in su caminu mi apunto pensamentosu candho mi ruxas ainnanti, pitzinna 3. sa cane l'at ruxada una màchina ◊ frànghedi a un'ala no ti rughent sas màchinas! Ètimu ltn. cruc(u)lare Tradutziones Frantzesu rompre, casser, traverser, heurter Ingresu to break, to cross, to run into Ispagnolu partir, cruzar, atropellar Italianu spezzare, attraversare, investire Tedescu brechen, durchqueren, überfahren.

tumbài , vrb: atumbae*, tumbare, tzumbai Definitzione iscúdere is concas apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho; fèrrere o iscúdere a calecunu logu, fintzes po pagu atentzione; fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbruncai, atricuai, becare, intumbare, tumbulare / fèrrere / indúere, indugi Frases tumbant puzones a sos bidros annapados ◊ fit unu becu chi tumbaiat ◊ tumba tumba e feri feri andit! Tradutziones Frantzesu heurter, cogner Ingresu to bump Ispagnolu chocar, sacudir Italianu urtare, sbàttere Tedescu stoßen.

«« Torra a chircare