Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

addobbài , vrb: addobbare, addubbare, atobbai, atobbare, dobbare Definitzione iscúdere, giare cropos, atripare, pigare a cropos; atumbare o lassare andhare a cropu; acropare, cravare a cropos / a. su ferru = mazare, triballare su ferru in s'incúdine Sinònimos e contràrios abbanzare, aciociai, acorpai, arropai, assurrare, atripai, cardare, carrubbare, ildobbare, isciúdere, magiare, sussare / tzocare / imbolare Frases addòbbadi sa conca a sos muros, si no ischis it'e fàghere! ◊ intendiant cussa gennixedha addobbendisí de istrémpiu ◊ no ti paro sas palas nendhe "Addobba!" ◊ ista sériu, mighi ti addobbo! ◊ at addobbau tres cropus arrabiaus a sa genna ◊ una fémina arruendu at atobbau sa conca a unu truncu ◊ una die atobbeint a su batente: fit una pisedha minore 2. si ndh'est addobbadu subra mia 3. is sordaus iant addobbau is obbilus a Gesús po dh'apicai a sa gruxi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to beat Ispagnolu golpear, dar, sacudir Italianu percuòtere, bàttere, sbàttere Tedescu schlagen, stoßen.

assachitaméntu , nm Definitzione su assachitai / a. de coru = timoria manna Sinònimos e contràrios assachitadura, irghinitada, iscutinada, issúculu, sachedhada, saidada Frases s'assachitamentu dhu fait su cuadhu, su carru ◊ custu no est unu ballu: est un'assachitamentu! ◊ s'ebba nostra caminaiat chena assachitamentu, pràtina (Q.Falchi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouement Ingresu shaking Ispagnolu sacudida Italianu scotiménto Tedescu Stoßen.

atumbadúra , nf: atzumbadura, tumbadura Definitzione su atumbare, su tzumbare Sinònimos e contràrios atúmbidu, atumbu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurt Ingresu butt Ispagnolu choque Italianu cozzatura Tedescu Stoßen.

atumbàe, atumbài, atumbàre , vrb: atummai, atummare, atzumbare, tumbai Definitzione acropare sa conca apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho (chi s’istésiant e current po s’iscúdere cun sa conca); tocare a cropu o iscúdere a calecuna cosa, fintzes de malesaura, tocare a calecunu logu e fintzes fàere giúmburos Sinònimos e contràrios abbruncai, addumare, atricuai, becare, intumbare / fèrrere Maneras de nàrrere csn: atumbai cun su muru = perricare in debbadas cun chie no iscurtat nudha o cun chie podet de prus; no atumbat peis a terra = si creit meda, mancai tropu! Frases est camminendi atumba atumba che brabei istasida ◊ malapat e mascu: a totus atumbat, a totus incorrat! ◊ is brebès si atumbant, singiale chi est acanta de pròere! 2. fortzados sunt continu de istare a s'atzumba atzumba ◊ sas undhas a s'andha e torra mórigant sas abbas, si pessighint, si atopant e si atzumbant ◊ si che at atzumbadu sa conca a su muru 3. no ti l'atzumbes, cussa segada, ca ti l'agghejas! ◊ su gallegianti atumbat e no tupat s'àcua me in su depósitu 4. su labiolu est totu atzumbadu Sambenados e Provèrbios prb: totu atumbat a su didu segau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurter Ingresu to bump Ispagnolu cornear, chocar Italianu cozzare, urtare Tedescu stoßen.

atzupàre , vrb Definitzione atumbare a calecuna cosa, andhandho, su si firmare foedhandho Sinònimos e contràrios abbruncai, imbronconai, intuviae, trabbucai 1 Frases truvat a un'ala e atzupat a su carrone de una craca bullitada ◊ sos túncios de s'albore si atzupant cun sos sónnios mios ◊ zughia su piatu in manos, mi ant atzupadu e apo ispramminadu sa minestra in terra! Tradutziones Frantzesu trébucher Ingresu to bump, to trip up Ispagnolu tropezar Italianu urtare, inciampare Tedescu stoßen, stolpern.

intumbàre , vrb: intzumbare, itzumbare Definitzione tzumbare, iscúdere a tzumbadas comente faent crabas e brebès chi s'iscudent cun sa conca s'una cun s'àtera Sinònimos e contràrios atricuai, atumbae, istumbai 2. sos assessores s'intzumbant che muvras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de cornes, heurter Ingresu to butt Ispagnolu cornear Italianu cozzare Tedescu mit den Hörnern stoßen.

iscabiàre , vrb: iscaviai, iscaviare, iscaviari, scaviai Definitzione mòvere a cropu sa conca, e is corros, nau de is boes, o is sannas, nau de is sirbones, de is porcos; fintzes mòvere sa palina a manera de fàere isceberare sa pàgia (o àteru de prus lébiu) de su trigu po dhu illimpiare; iscutulare sa conca po si ndhe tròchere is pilos de cara (chie dhos portat longos), o fintzes a murrúngiu po cosa chi si tenet in contràriu; fintzes brillare atesu Sinònimos e contràrios incorrare, scemiai, sconchiai / imbrillai Frases su malloru si nd'iscutulat su cani e camminat, iscàviat e camminat ◊ tia Carau candho dhu biet asinche iscàviat sa conca sentindhodhu po cussu machine chi dhi giaet ifadu ◊ su ferru de pranciari cun sa braxa, po dha mantènnere bia, tocàt a dh'iscaviari 2. su mangianu su sole si ndi fut incrarau in mari iscaviandu is umbras atesu Tradutziones Frantzesu secouer les cornes Ingresu to sway one's head or horns Ispagnolu menear la cabeza Italianu scorneggiare, dimenare le còrna Tedescu mit den Hörner stoßen.

iscontriài, iscontriàre , vrb: iscrontiare, scontriai Definitzione atumbare de duas cosas andhandho a sa bandha contrària (o fintzes de una chi si movet a cara a un'àtera); nàrrere cosa contras a unu mescamente si tenet pretesas o si est faendho cosas chi andhant male (e fintzes giagarare); su si guastare de calecunu mecanísimu coment'e chi apat pigau cropu, àere dannu; bogare calecunu arremu de s'incàsciu Sinònimos e contràrios atapai 1 / certai, chelcire, scontrariai / iscadredhare, iscussertare 2. no mi cumintzist a iscontriai, deghinou nci fúlliu totu! ◊ no cherimus a nos iscontriare bois, bastante cantu bos amus iscurtadu! ◊ cuntipitzatos chi su babbu fit essinne de su contu, l'ant iscontriatu pro no víere ◊ pastores e canes iscróntiant sa chedha ◊ sa mama at iscontriadu sos pisedhos ca fint currindhe de un‘ala a s’àtera ◊ su truvadore iscróntiat sos sirvones pro los fàchere colare in sa posta 3. una die su rellozu de campanile s'iscontrieit e comintzeit a caminare o tropu abbellu o tropu impresse 4. est prus fàtzile chi dae s'oriente essat su sole chene caentare o chi sa Terra iscróntiet su zirare, chi no a che lavare su machine Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu différer, contredire Ingresu to run into, to collide, to clash with Ispagnolu chocar, tropezar, contradecir Italianu scontrare, contraddire Tedescu stoßen auf, widersprechen,

iscubidalàre , vrb: iscuitalare Definitzione giare cropos de cuidu Sinònimos e contràrios incuidare, iscuidare 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de coudes Ingresu to elbow Ispagnolu codear Italianu sgomitare Tedescu mit dem Ellbogen stoßen.

iscuidàre 1 , vrb: scuidai Definitzione giare cropos de cuidu Sinònimos e contràrios incuidare, iscubidalare Frases tra frades no s'iscuidant pari pari ◊ iscuidendhe e a cumbata che lu cravo in su puntu giustu pro iscultare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de coudes Ingresu to elbow Ispagnolu codear Italianu sgomitare Tedescu mit dem Ellbogen stoßen.

pistàe , vrb: pistai, pistare, pistari Definitzione nau de cosa (mescamente tostada o àrrida), fàere a orrughedhos minudos, a farinos, o segundhu fintzes a pasta, istrecare acropandho cun calecuna cosa o aina tostada: nau de cosa chi no segat, ammodhigare a cropos, a istrecadura, ponendho pesu in pitzu o poderandhodha a istrintu meda; lassare singiale de cropu (e fintzes atumbare a cropu a logu tostau); giare surra, atripare meda, pigare a cropos a meda (fintzes iscúdere a una mata po ndhe fàere orrúere su frutu, es. landhe, olia, nughe); pigare o giare cadha, múngia / pps. pistadu, pistu Sinònimos e contràrios cerfai, ischitzare, pistatzare / abbugnai, atzumbarare / magiare, surrai / batacollare, matanare Maneras de nàrrere csn: pistai a fini, a grussu; pistare a unu chei s'azu, che tilipirche, chei su nie = surraidhu meda; pistai àcua = pistare a modhe, fàghere cosas in debbadas; pistàresi sa limba = (puru) faedhare in debbadas; dare pedra ’e pistare a unu = pònnereli dificurtades meda (mescamente andhèndheli in contràriu); pistai is pabaristas = istare abberindhe e serrendhe sas pibiristas a meda, pistincai Frases pístadi sa limba, pro nàrrere machines! ◊ si pistat su sale russu pro lu fàghere fine ◊ no ti che seas subra de sas pumatas ca si pistant! ◊ chie lu at pistu custu labiolu, chi est totu a marcos?! ◊ su ferreri pistat su ferru in s'ancódina ◊ sa figu posta a càtigu si est totu pista in s'isterzu ◊ mi apo pistu unu pódhighe corpendhe a martedhu ◊ ndh'est rutu dae cadhu e at pistu sa conca a una pedra (P.Pillonca) 2. si no mi l'agabbas, oe ti pisto! ◊ ti pisto chi ti apo a fàghere modhe che tamata! 3. Gonàriu at isprimitziau a si pistai ◊ debbadas ti pistas: cusse no ti cheret ◊ chissaghi cantu as pistau in sa vida!…◊ in cussu logu est totu unu pistai: est fortunau chini ndi torrat sanu! ◊ ses tota vida pista pista! Ètimu ltn. pistare Tradutziones Frantzesu piler, écraser, se donner du mal Ingresu to crush, to do one's best Ispagnolu machacar, afanarse Italianu pestare, arrabattarsi Tedescu zerstoßen, stoßen, schlagen, sich bemühen, sich anstrengen.

tumbài , vrb: atumbae*, tumbare, tzumbai Definitzione iscúdere is concas apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho; fèrrere o iscúdere a calecunu logu, fintzes po pagu atentzione; fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbruncai, atricuai, becare, intumbare, tumbulare / fèrrere / indúere, indugi Frases tumbant puzones a sos bidros annapados ◊ fit unu becu chi tumbaiat ◊ tumba tumba e feri feri andit! Tradutziones Frantzesu heurter, cogner Ingresu to bump Ispagnolu chocar, sacudir Italianu urtare, sbàttere Tedescu stoßen.

«« Torra a chircare