Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbiàre 1 , vrb Definitzione pònnere in sa bia, apèrrere sa bia po chi ccn. cosa passet bene Sinònimos e contràrios incarrebai, irvinghinzare, tocai 1 Maneras de nàrrere csn: abbiare s'abba in sa cora, in su surcu = incarrerai, agiudai s'àcua a passai arregollendindi sa malesa chi istrobbat; abbiare una cosa a unu = nàrriri o arregordai una cosa a unu po chi dhoi pentzit o dha fatzat Frases li cheret abbiadu a fàghere cudha cosa, a bortas chi si ndhe siat irmentigadu, o chi no bi apat pessadu! ◊ tantu za ndhe faghes de cosa, ti no ti l'abbiant sos àteros, a tie!… 2. comente podes sos súlcios abbia! ◊ s'abba in sa cora cheret abbiada si bi at malesa, ca sinono no colat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu acheminer Ingresu to direct, to start Ispagnolu encaminar Italianu avviare Tedescu leiten.

abiài , vrb: aviare Definitzione pigare su camminu e andharesindhe, andhare a unu logu, pigare a in artu, a pitzu, fintzes mòrrere / aviai is ogus = artziare sos ogros, sa crista Sinònimos e contràrios andharesindhe, andharesiche / andai, alciare, imbonai, incarrebai, pigai 1, tocai 1 / mòrrere | ctr. torrae Frases primmu de si che aviare li tocheit sa manu ◊ prite torraias: no ti che fist aviada? ◊ si l'aviat chito pro che la corpare in sa tanca ◊ insudhidu, si li bortat contra invitèndhelu a si aviare, si no cheriat ciafos ◊ candho s'ierru faghet niadas mi avio cun su tazu a sas bassuras 2. abianci a susu! ◊ candu as a èssi béciu as aviai is manus e un'atru ti at a ponni su bestimentu 3. già as fatu impresse a ti che aviare chena mancu unu saludu! Ètimu ctl., spn. aviar Tradutziones Frantzesu acheminer Ingresu to start, to set out Ispagnolu encaminarse Italianu avviare, incamminarsi Tedescu sich auf den Weg machen.

aviàda , nf Definitzione su aviare, su fàere cumenciare calecuna cosa Sinònimos e contràrios incaminada, tucada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu départ, début Ingresu start Ispagnolu inicio Italianu avvìo Tedescu Beginn.

incarreraméntu , nm Definitzione su incarrerare o cumenciare fintzes una faina, una chistione Sinònimos e contràrios comintzu, incamminamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mise en train, orientation Ingresu start Ispagnolu arranque, guía Italianu avviaménto, indirizzo Tedescu Anbahnung.

sartissàrtis , avb Definitzione nau pruschetotu de sa manera de s'ischidare, a cropu, coment'e sartandho, giagaraos, apustis de unu bisu légiu chi faet assicare Sinònimos e contràrios isartisarti Frases si nch'est ischidada sartissartis ◊ fit mesu dormidu, candho unu tochedhu che l'at ischidadu sartissartis (L.Pusceddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en sursaut Ingresu with a start Ispagnolu de sobresalto Italianu di soprassalto Tedescu plötzlich.

sidhiméntu , nm Definitzione su sidhire; genia de trémia Sinònimos e contràrios sidhidura / fritida, móida, sidhada, sidhida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sursaut Ingresu start Ispagnolu estremecimiento Italianu sussulto Tedescu Zuckung.

sidhíre, sidhíri , vrb: tzidhire Definitzione intrare apare, incasciare bene a istrintu (es. linna, pedra), serrare, cràere a sízigu, a forte, tostau, nau de istrégiu fintzes istangiare; mòvere (ma sèmpere cun s'idea de no si mòvere), e mescamente (rfl.) trèmere de assíchidu, de fritu o àteru, a cropu: nau cun arrennegu, fintzes istare firmu, citiu Sinònimos e contràrios afíere, sidhai*, sizire / mòere, sadhiare, sadhie, trèmere Maneras de nàrrere csn: sidhirisí a ccn. = aferraidhu a istrintu; sidhirisí a sa muda = callare, istare mudos Frases sa porta no sidhit bèni ◊ at sidhiu is dentis ◊ at sidhiu sas barras ◊ sa carrada cun su binu si sidhit 2. no ti sidhas dae cue, mih! ◊ lu bidia che giaitadu, chentza mancu si sidhire! ◊ si non bollu dèu no si sidhint! ◊ su pitzinnu setziat a de gropas cun su babbu e, si s'àinu si sidhiat, si atacaiat a su babbu istringhinnedhu a bentre 3. dae sa die chi sos fascistas l'ant menetada si sidhiat a donzi tzocu ◊ si sidhit de su frius 4. sidhidí a sa muda o ti dongu un'iscutulada de cosa! ◊ Arrosica, ti apu nau a ti sidhiri che sa balla! (A.Murru) Tradutziones Frantzesu cacheter, tressaillir Ingresu to seal, to give a start Ispagnolu cerrar herméticamente, atrancar, sobresaltarse Italianu sigillare, trasalire Tedescu versiegeln, zusammenzucken.

stremessíri , vrb: estremessiri* Definitzione trèmere totu de s'assíchidu, de sa timoria Sinònimos e contràrios acicai, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, ispantamare, ispramai, istrementire, isturdinare 2. Maria dh'iat bitu, stremessia de cara, morta in terra fiat istada narendu "O fillu miu!" Tradutziones Frantzesu sursauter Ingresu to shudder, to give a start Ispagnolu estremecer Italianu sussultare, rabbrividire Tedescu zusammenzucken, schaudern.

tremutíre , vrb Definitzione trèmere meda, a forte, che a candho faet terremotu Sinònimos e contràrios trèmere Frases su terrinu at tremutidu Tradutziones Frantzesu sursauter Ingresu to give a start Ispagnolu estremecerse, moverse Italianu sussultare Tedescu zusammenfahren.

túca , nf Definitzione su tucare, su essire, andhare a calecunu logu Sinònimos e contràrios incaminada, tucada, tuchera / galania | ctr. torrada Maneras de nàrrere csn: fàghere t. = fàghere sa tucada, tucare, andai; pònneresi in t. = pònnere tràmunu, tramunàresi, bestíresi bene, pro essire Frases oe est de tuca ◊ dadu no mi as s'adiu: a ue est custa tuca?! 2. oe si est postu in tuca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu départ Ingresu start Ispagnolu inicio Italianu avvìo Tedescu Aufbruch.

tucàda , nf Definitzione su tucare, essire, andhare a calecunu logu, a fàere viàgiu / sa t. de Lolle, de s'àinu a paza = andhada chentza torrada, s'andhada de su fumu Sinònimos e contràrios andada, essida, tuca | ctr. assuprida, bénnida, firmada, torrada Frases arratza de tucada sa chi at fatu: no torrat prus!…◊ a sa tucada dae bidha fit tempus bonu, ma como si ch'est annuadu ◊ cales cussizos ti apo a dare prima de sa tucada, prima de sa dispedida? 2. at fatu sa tucada de s'àinu a paza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu départ Ingresu start, departure Ispagnolu salida Italianu partènza, dipartita Tedescu Aufbruch, Abreise.

«« Torra a chircare