abballinàre , vrb Definitzione
fàere a ballinas, a birillas
Sinònimos e contràrios
abbotzichedhare,
aculingionai,
aggromerare,
allomborae,
arranedhare,
arrombulonai
Frases
s'aperigúngia est unu babbautzu chi si abballinat si lu tocant
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire une boule (de)
Ingresu
to roll into a ball
Ispagnolu
hacer pelotitas
Italianu
appallottolare
Tedescu
zur Kugel rollen.
abballonàre , vrb Definitzione
fàghere a ballones (nadu fintzas de sa pasta cariada faghindhe a panes pro tèndhere: sestare su pane)
Sinònimos e contràrios
abballai,
allorumare,
arrombulonai,
arruedhulare,
atuturae,
imbodhiai
| ctr.
ilboligare,
isòlbere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
envelopper,
rouler,
enrouler
Ingresu
to roll
Ispagnolu
envolver,
arrollar
Italianu
invòlgere,
arrotolare
Tedescu
einpacken,
zusammenrollen.
abbotzichedhàre , vrb: abbotzighedhare Definitzione
fàere a ballotas, a bocighedhas
Sinònimos e contràrios
abballinare,
ammalfudhare,
ammoroculare,
ammorotzulare,
ammurudhare,
apadhotulare,
arranedhare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire des boules
Ingresu
to roll into a ball
Ispagnolu
hacer pelotitas
Italianu
appallottolare
Tedescu
zur Kugel ballen.
aggradheràre , vrb Definitzione
fàere a gràdhera, a bocitedhas
Sinònimos e contràrios
abballinare
Frases
est fachendhe sucu ma sa símula no bi aggràdherat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire une boule,
bouler
Ingresu
to roll into a ball
Ispagnolu
hacer pelotitas
Italianu
appallottolare
Tedescu
zur Kugel rollen,
mögen.
ammumullonài, ammumulonài , vrb Definitzione
fàere a lómboru, a unu muntone, a mumullone; fintzes lassare ammuntonare fainas chentza fatas
Sinònimos e contràrios
aggromerare,
allomborae,
ammuntonae,
arrombulonai
2.
in custu logu si obbrigant a bivi ammumullonaus coment'e procus!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mettre en pelote
Ingresu
to roll up
Ispagnolu
ovillar
Italianu
raggomitolare
Tedescu
zusammenknäueln.
arrodulàre , vrb: rodulare Definitzione
andhare a tróulu, orrúmbula orrúmbula; su si fàere a unu túturu, a bisura de cannedhu, nau de orrobba, paperi
Sinònimos e contràrios
arrembulai,
cadhinare,
codulare,
cullullare,
istirigare,
istrodhulare,
lodhurare,
rodhulare,
trodhulare,
trodulare
2.
sa pedhitza s'isterret creschendhe su tironzu fintzas a l'isnerviare a manera chi no aviscet a arrodulare
Ètimu
ltn.
rotulare
Tradutziones
Frantzesu
rouler
Ingresu
to roll
Ispagnolu
rodar
Italianu
rotolare
Tedescu
rollen.
arruedhulàre , vrb Definitzione
fàere a ruédhula
Sinònimos e contràrios
abballonare,
allomborae,
arrombulonai,
atuturae,
imboligare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rouler,
enrouler
Ingresu
to roll
Ispagnolu
enrollar
Italianu
arrotolare
Tedescu
zusammenrollen.
busàre , vrb Definitzione
girare, furriare, mòvere coment'e a molinadura; trebballare a busa
Sinònimos e contràrios
businare,
busitare,
girai,
musinare 1
Frases
busare sa marrocula ◊ su marroculone fit un'ispetàculu a lu bider busendhe intro de s'apusentu ◊ ballendhe, comare busat che sedatu in sedatajola!
2.
pustis isparitzadu, si poniat sas otzeras e si seiat in s'oru de sa ziminera a busare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
voltiger
Ingresu
to twirl,
to roll
Ispagnolu
revolotear
Italianu
volteggiare,
ruzzolare
Tedescu
kreisen,
rollen.
cadhinàre , vrb Definitzione
andhare, mòvere che unu cadhinu o cricu, orrumbulare
Sinònimos e contràrios
arrembulai,
arrodulare,
codulare,
cullullare,
istirigare,
istrodhulare,
lodhurare,
loturare,
lumburare,
torrulare,
trodhulare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rouler
Ingresu
to roll
Ispagnolu
rodar
Italianu
rotolare
Tedescu
hinunterrollen.
codulàre , vrb Definitzione
andhare o pigare che unu códulu, a orrúmbulu, orrumbulandho
Sinònimos e contràrios
arrembulai,
arrodulare,
cadhinare,
istrodhulare,
lorumare,
lumburare,
rodhulare,
trodhulare
Frases
che est coduladu che unu sacu intro de una tuda ◊ sa làgrima naschet in s'oju e códulat in terra ◊ su carrabbusu est codulendhe ledàmine
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rouler
Ingresu
to roll
Ispagnolu
rodar
Italianu
rotolare
Tedescu
rollen.
ilboligàre , vrb: ilvoligare,
irbodhiare,
irbolicare,
irboligare,
irvolicare,
isbodhiare,
isboligare,
isvodhiare,
isvoligare,
ivoligare,
sbodhiai Definitzione
apèrrere, istèrrere una cosa imbodhigada o fata a lómboru (o a lobos); foedhare de una chistione coment’e ispiegandhodha; rfl., nau de sa manera de fàere sa cosa, fàere impresse, cun lestresa, cun coidau
Sinònimos e contràrios
illorigare,
ispirigare,
istèrrere,
istròbere,
istrobillai,
spodhai
/
acoidai,
ispontziai
| ctr.
allomborae,
imbodhiai
/
istentare
Frases
at isvoligadu s'atzola ◊ si nche at irbolicau sa fardeta ◊ est pensandhe a comente irboligare su filu de sa vida sua
2.
aiat in mente de fàghere unu discursu difítzile e isvoligadu cun chentu lemas, ma posca at timidu chi l'apataiant in calchi modu cun su professore
3.
si no t'irbóligas ti lasso e mi che andho! ◊ cheret chi nos isvodhiemus si cherimus fàghere a tempus! ◊ bi sunt cudhos chi pro s'irboligare de chistiones e pilisos truncant in curtzu: si fuint!◊ cosa de nudha a l'irbolicare sa pràtica de un'amicu suo in ufíssiu!…
Tradutziones
Frantzesu
dérouler,
démêler,
déployer,
se dépêcher
Ingresu
to unwind,
to roll into a ball,
to lay,
to hurry up
Ispagnolu
devanar,
extender,
darse prisa
Italianu
svòlgere,
dipanare,
distèndere,
spicciarsi
Tedescu
abwickeln,
ausbreiten,
sich beeilen.
imbrortzinàre, imbroscinàre , vrb: imbrossinare,
imbrossinzare,
imbrossulare,
imbruscinai,
imbrutzinare,
imbusciai 1 (im-bu-sci-a-i)
imbussinare,
immussinare Definitzione
pònnere e orrumbulare in terra a longu a longu, trisinare in terra o, segundhu ite, in istrégiu cun calecuna cosa (es. farra) totu furriandho a dónnia bandha po fàere apicigare sa farra o àteru; fintzes su si fichire in calecuna chistione; nau a briga a fémina, crocare cun ómine / imbusciai su pipiu = pònnere sa criadura subra de s’artare de sa capella ue est coladu su Corpus de Cristos
Sinònimos e contràrios
imbrotulare,
isterrigare
/
imbusciae
Frases
su cumassu modhiatu pro no si apitzigare s'imbrórtzinat in sa farina ◊ s'àinu s'imbússinat in terra ◊ dèu arruiu imbrusciendi is peis in su pruini ◊ su cuadhu iscapu s'imbrúscinat in s'anea ◊ s'imbolat in s'istoja e s'imbrossinzat ◊ fint imbroscinados in su ludrau ◊ apo passadu sa die imbrutzinadu in terra ◊ s'est imbussinau in mesu de su nie
2.
totu custu cambiamentu, a parri miu tui ti ses imbruscinau in calincuna porcheria (Lai)
3.
prinza ses? cherzo ischire cun chie ti ses imbussinada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rouler
Ingresu
to roll (over and over)
Ispagnolu
revolcarse
Italianu
avvoltolare,
voltolare
Tedescu
zusammenrollen,
wälzen.
ismedhinàre , vrb Definitzione
istare coment'e atontau, ammadurare de ogos coment'e ispantau, atontau
Sinònimos e contràrios
abbebberecare,
atontai,
ispampanai
Tradutziones
Frantzesu
rouler les yeux
Ingresu
to roll
Ispagnolu
pasmarse,
poner los ojos en blanco
Italianu
stralunare
Tedescu
verdrehen.
tèndhere , vrb: tèndiri,
tènnere 1 Definitzione
istrecare a alladiare sa pasta fintzes a dha fàere de sa grussària giusta e parívile segundhu sa calidade de pane chi si bolet (o fintzes po fàere a macarrones, es. lisòngias); nau de orrobba o fintzes de àteru, pònnere istérria, istirada; rfl. nau de ccn., su si prestare, giare agiudu / pps. téndhiu, tesu; tèndhere sa manu = (a unu) agiudai, donai una manu de agiudu, ma fintzas ponnirisí a fai faina, aprontai su logu po calincun'àteru trabballu; téndhia de manu = manu de agiudu
Sinònimos e contràrios
acannonare,
incannonare 1
/
atendiai,
ispàlghere,
istèndhere,
istenniare,
istèrrere,
istirai,
stendiai
Frases
tendhindhe su pane a cannedhu cheret chi sas manos fetant fortza paris ◊ a tèndhere bi cheret pratighesa, sinono su pane essit a tretos russu e a tretos fine ◊ a tèndhere su pane como est a màchina ◊ tèndiri pillus de pasta
2.
intrat a samunare e sa robba l'at totaganta tesa e ispalta ◊ Marta fit in su cortile tendhindhe sos pannos chi aiat sammunadu
3.
issu fut sèmpere prontu a si tèndhere po agiudare is àteros
4.
unu massau iat pigau un'incone de terrenu e, brexosu, cumènciat a dhue tèndhere sa manu narbonandhodhu
Ètimu
ltn.
tendere
Tradutziones
Frantzesu
abaisser la pâte avec le rouleau
Ingresu
to roll bread
Ispagnolu
extender la masa
Italianu
spianare la pasta col matterèllo
Tedescu
den Teig mit dem Nudelholz dehnen.
torrulàre , vrb: torulare Definitzione
andhare o mòvere a orrumbuladura, orrumbulandho, a imbuscinadura e fintzes a carradura; furriare, orrúere a terra / torrulare sos ojos = furriare sos ogros
Sinònimos e contràrios
arrembulai,
arrodulare,
codulare,
istirigare,
lodhurare,
lumburare,
rodhulare,
trodhulare
/
carrare
/
boltulare
Frases
sas noderas parent isetandhe a che torulare a sa badhe ◊ no solu de pònnere passu, cantu ses tundhu, pares pallone torrulandhe ◊ sa roda est torulendhe ◊ ch'est toruladu in sas rainas finas a s'istradone ◊ su gatulinu si torulaiat in terra a sos carinnos de su pitzinnu
2.
aperint vadhes e campos chin istradones pro torulare cosas produias in aterue
3.
sos rudes zovanedhos girandhe in sos contones tórulant carros, secant lantiones (V.Zichi)◊ est brulleri e fachet su macu e torulau ch'est dae su lacu, no isco a chie cheriat istròchere!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rouler
Ingresu
to roll
Ispagnolu
rodar
Italianu
rotolare
Tedescu
rollen.