abbagadiàre , vrb: bagadiare Definitzione
fàere bagadiu, fàere festa, no andhare a trebballare
Sinònimos e contràrios
afestai
Frases
su lunis m'abbagadio ca est printzípiu de chita, su martis so cossumita: no beto bucone a buca
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
prendre congé
Ingresu
to take a day off
Ispagnolu
estar de vacaciones
Italianu
celebrare il giórno festivo,
far vacanza
Tedescu
feiern.
acrodhàre , vrb: aggradhare 1,
aggrodhare Definitzione
intanare, cuare comente faet su grodhe, su margiane, ibertandho a furare ccn. cosa, abbasciare, su si pònnere abbasciaos coment’e po no si fàere a bíere
Sinònimos e contràrios
abbuare,
acuae,
ammacionai,
apatai,
atanai
Frases
si acrodhaiat in d-un'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone colendhe e che lu tiraiat ◊ si est acrodhadu acurtzu a una mata de chessa a fàghere de bisonzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se terrer,
être aux aguets
Ingresu
to go back to one's den,
to lie in wait
Ispagnolu
esconderse,
estar alen acecho
Italianu
rintanarsi,
stare in agguato
Tedescu
sich verkriechen,
auf der Lauer liegen.
alleporedhàre , vrb Definitzione
èssere alligros; èssere o bènnere in calore
Sinònimos e contràrios
alleporizare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
/
insuai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardir
Ingresu
to make cocky,
to be merry
Ispagnolu
estar alegre,
estar cachondo
Italianu
èssere allégro,
ringalluzzare
Tedescu
fröhlich sein,
eitel werden.
alleporizàre , vrb Definitzione
brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere
Sinònimos e contràrios
alleporedhare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ragaillardir
Ingresu
to make cocky
Ispagnolu
estar alegre,
ponerse cachondo
Italianu
ringalluzzire
Tedescu
eitel werden.
alloroscàre , vrb Definitzione
apedhare meda, aira, cun arrennegu; abboghinare, pigare a boghes cun arrennegu, èssere arrennegau
Sinònimos e contràrios
achibberare,
inchibberare,
inchimerai,
picai 3
/
allororoscare,
apedhae,
atocare,
aciaulai,
baulai,
imbauai,
inciauai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
aboyer rageusement,
piquer
Ingresu
to bark furiously,
to offend
Ispagnolu
ladrar con rabia,
estar mosqueado
Italianu
abbaiare rabbiosaménte,
impermalire
Tedescu
wütend bellen,
aufreizen.
alvinàre , vrb: avrinare Definitzione
pigare frina (ingòllere cosa mala), zúghere sos bundhos, ispramare, pigare assíchidu malu
Sinònimos e contràrios
acicai,
arviai,
spramai
Frases
e fintzas custu séculu avrinadu in nues de fumu abboghinendhe iscràdiat in sos fundhales grogos de s'última mania (L.Mele)
2.
su pisedhu, asciuconadu malamente, che fit cúrridu avrinendhe a coas de sa mama ◊ sa morte los at fatos avrinare: che los at dados suta unu càmiu ◊ timia che a sa frea e mi ponia a cúrrere avrinadu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
effrayer
Ingresu
to frighten,
to be obsessed
Ispagnolu
espantar,
estar obseso
Italianu
spaventare,
èssere ossèsso
Tedescu
erschrecken,
besessen sein.
amegài, amegàre , vrb: ammegai,
ammegare,
megai Definitzione
èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho
Frases
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu
2.
amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu
Tradutziones
Frantzesu
être sur le point de…
Ingresu
to be going to…
Ispagnolu
estar a punto depara,
estar
Italianu
stare per…,
èssere nell'atto di…
Tedescu
im Begriff sein zu.
apistichinzàre , vrb: apistighignare,
apistighinzare,
pistichinzare Definitzione
pònnere, pigare o tènnere pistighíngiu, arreolu
Sinònimos e contràrios
afruscare 1,
apensamentai
Frases
custa màzine chi li ant presentau l'at apistichinzau ◊ candho at bidu chi su pisedhu no fit torradu ancora, su babbu comintzeit a si apistighinzare ◊ si apistichinzat pro sa salute
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'agiter,
être inquiet
Ingresu
to crave
Ispagnolu
zozobrar,
estar intranquilo
Italianu
avére o méttere inquietùdine,
smània
Tedescu
von Unruhe erfaßen werden,
Unruhe verursachen.
arrazonàre , vrb: arrazonare Definitzione
dhu narant de is cuadhos: impurdedhiri, insuai, èssere in calore
Sinònimos e contràrios
arrazonire
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
échauffer
Ingresu
to excite
Ispagnolu
estar en celo
Italianu
incalorire (andare in amóre)
Tedescu
brünstig sein.
assentulàe, assentulàre , vrb: assetulare,
sentilare Definitzione
abbarrare firmos, in assentu, in asséliu, pruschetotu nau cun arrennegu
Sinònimos e contràrios
assantaigae,
assebiai,
asserenciai
Frases
ista sériu, asséntuladi a un'oru! ◊ si ti assentulaias in domo faghias bene, cantu chi ses sèmpere in ziru! ◊ assentuladu chi sias, a un'oru! ◊ asséntula e no curras! ◊ non poto assentulare su sonnu ca su ganile non mi dat pasu ◊ assetuladi innoghe!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se tenir coi
Ingresu
to be quiet
Ispagnolu
estar quieto
Italianu
star quièto
Tedescu
ruhig sein.
bandhidía , nf Definitzione
su bandhidare, su istare bandhidandho
Sinònimos e contràrios
bandhiadura,
bandhidànscia,
bandhidazu,
bandhidonzu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fuite
Ingresu
being on the run
Ispagnolu
estar en paradero desconocido
Italianu
latitanza
Tedescu
Verborgensein.
bandhidónzu , nm Definitzione
su bandhidare, su istare bandhidandho
Sinònimos e contràrios
bandhiadura,
bandhidànscia,
bandhidazu,
bandhidia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fuite
Ingresu
being on the run
Ispagnolu
estar en paradero desconocido
Italianu
latitanza
Tedescu
Verborgensein.
corcòne , nm: corconi Definitzione
ammurrionadura, su s'intristare primaos po calecuna ofesa o cosa chi no est pràchia
Sinònimos e contràrios
annógiu,
atrafudhu,
bischiza,
bústica,
istrugnu,
labbrione,
porcandria,
pussàgiu
Tradutziones
Frantzesu
bouderie
Ingresu
sulky expression
Ispagnolu
ceño,
estar de morros
Italianu
bróncio
Tedescu
Schmollmiene.
corrutàe, corrutài, corrutàre , vrb: acorrutare,
currutare Definitzione
fàere su corrutu, pònnere su dolu po ccn., portare bestimentu de singiale po unu mortu
Frases
coro meu istimadu, si andhas a Torinu ti corruto che mortu! ◊ at corrutadu sos mannos chi che li fint mortos ◊ si morzo innantis, corrútami tue! ◊ ses a conca falada pares currutandhe!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
être en deuil,
prendre le deuil
Ingresu
to be in mourning,
to go into mourning
Ispagnolu
estar en duelo
Italianu
èssere in lutto,
méttere il lutto
Tedescu
Trauer tragen.
culturínas , avb Definitzione
èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa
Tradutziones
Frantzesu
toucher à sa fin
Ingresu
said of a situation coming to an end (action)
Ispagnolu
estar en las últimas
Italianu
agli sgóccioli
Tedescu
am Ende.
giàchida , nf Definitzione
su istare o abbarrare in letu, crocaos; nau de una cosa, su èssere posta coment'e crocada
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
position couchée
Ingresu
lying,
posture
Ispagnolu
el estar acostado
Italianu
giacitura
Tedescu
Liegen.
imperrài , vrb: imperriai,
imperriare Definitzione
cicire a cuadhu, cun is cambas una a cada parte; giumpare, passare de un'ala a s'àtera de calecuna cosa (de su leminàrgiu, de un'erriu, fintzes de su mare); in cobertantza, pònnere in mesu de perras, cobèrrere (fintzes in su sensu de ingannare)/ imperrai in còscia = brincare a cadhu, sere a s'imperriotu
Sinònimos e contràrios
acabadhare,
acuadhigai,
isperriare
/
intrare,
zumpare
Frases
impérrio su cadhu de sa torrada e, in sos caminos de canos ritratos, antigas istigas s'ispijant in s'ànima mia (L.Brozzu)◊ at imperrau sa muredha ◊ s'ómine no essiat a monte, no si fidabat prus a imperriare cadhu
2.
chi no sàntziant munera no dhu'impérriant me in su magasinu! ◊ mabadita s'ora chi apu imperriau su mari! ◊ dèu no dh'ia lassau imperrai mancu su liminaxu de domu ◊ cussu a innòi no nc'impérriat prus
3.
tui ses marxani béciu, ma a mei no m'impérrias! ◊ a su muenti sardu dh'impérrias una borta isceti!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
être à califourchon
Ingresu
to overlap
Ispagnolu
estar a horcajadas
Italianu
accavalciare
Tedescu
rittlings sitzen auf.
irraghilàre , vrb Definitzione
bogare de is pantalones is coedhas o alas de sa camisa o de àteru bestimentu de pitzu
Sinònimos e contràrios
irbardellare,
irragare,
isbragare,
isbragugliare,
ischígnere
| ctr.
aggheronare,
arraghilare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
délier
Ingresu
to ungird
Ispagnolu
estar la camisa fuera de los pantalones
Italianu
discìngere
Tedescu
entgürten.
ispérdidu , pps, agt: ispérdiu,
spérdiu Definitzione
de ispèrdere; chi no si agatat prus; a logos, guastu, malu, totu andhau male, abbandhonau
Sinònimos e contràrios
ispéirtu,
isperevunniu
Frases
su logu irbandhonadu, chentza bi colare prus neune a bi triballare, si ch'est ispérdidu
2.
assimbillat a una bidha ispérdia
3.
cussu casu non fut ispérdiu, ansis fut peri bonu! (G.C.Mameli)
Tradutziones
Frantzesu
disparu,
ruiné
Ingresu
lost,
destroyed,
gone to ruin
Ispagnolu
desaparecido,
destruido,
estar echo una ruina
Italianu
scomparso,
distrutto,
andato in rovina,
desolato
Tedescu
verschwunden,
zerstört,
verfallen.
mediài 1 , vrb Definitzione
essire coment'e médios, pigaos a machiore, fora de sèi, pèrdere is sentidos
Sinònimos e contràrios
irmedhighinare,
ismemoriai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
être hors de soi
Ingresu
to be beside oneself
Ispagnolu
estar fuera de sí
Italianu
èssere fuòri di sé
Tedescu
außer sich sein.