Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aciólu , nm: aciou, anciou Definitzione genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca cucurúcia po imbullitare botinos, o fintzes longa po apicare cosa Sinònimos e contràrios bullita, inciou, tzou* Maneras de nàrrere csn: no fait a ndi fai ni ferru e ni aciou, de unu = no fait a si ndi pònniri meri, faghet su chi li paret, no ponet mente; tocau de aciou = nadu de animale, chi l'ant tocadu sa carre bia cun su tzou ferrèndhelu (nadu de unu, chi andhat a istontonadas de s'imbriaghera) Frases candu ghetu teulara dèu, seu sempri mellus de tui candu ponis aciolus a is butinus! ◊ mi parit de intendi in is ossus s'arruina de is acious ◊ immoi noxis che un'aciolu 2. sa ghitarra mia est apicada a s'aciolu 3. ses unu bribanti segau de cresci, no ndi potzu fai ni ferru e ni aciou! ◊ it'aciou nd'at fatu de cussa cristiana?! Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu broquette, semence Ingresu tingle Ispagnolu broca, clavo baladí Italianu bullétta, chiòdo da maniscalco Tedescu Zwecke, Hufnagel.

ciàu , nm: crau, cravu, giau Definitzione orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca Sinònimos e contràrios clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia / buizola / tzulumbone Maneras de nàrrere csn: min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret Frases sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos! 2. dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu! Ètimu ltn. clavus Tradutziones Frantzesu gros clou Ingresu big nail Ispagnolu clavo grueso, estaca Italianu gròsso chiòdo Tedescu großer Nagel.

giàu , nm: ciau* Definitzione orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta (e a s'àtera parte a conca) a cravare in su muru po apicare cosa, a punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a setzione cuadrada e prus che àteru fatu a manu segundhu su bisóngiu Sinònimos e contràrios clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia Frases sunt cun martedhos, tenatzas, giaos e tàulas pro ndhe pesare su palcu ◊ si no bido in sas manos su signu de sos giaos e no bi ponzo su pódhighe meu, deo no bi apo a crere ◊ sa giancheta l'at apicada a su giau 2. mi che at fichidu unu giau in su coro! ◊ fintzas su mere betzu, su retore, mi est agiunghendhe giaos dogni die (D.Mele) Sambenados e Provèrbios smb: Giau Tradutziones Frantzesu clou Ingresu nail Ispagnolu tachuela Italianu chiòdo Tedescu Nagel.

obbíbi , nm: obbili, obbilu, obilu 1, obinu, obiru, ubbiru Definitzione crau mannu, ciou de ferru o de linna cun sa conca; in cobertantza, dispraxere mannu / làngiu coment'e un'o. = (nau de ccn.) sicu che linna Sinònimos e contràrios clavíglia, giau, pilu 1, piredhu 1 / apicadolza, crau Frases si no biu in is manus suas su sinnali de is obilus dèu no apu a crei! ◊ fatendhe mògios, lis giaitat su fundhu chin sos obiros ◊ est apicau a un'obbilu ◊ is obibis funt durus a nc'intrai ◊ a bosu ant incravau cun solu tres obinus ◊ ant incravau a Gesugristu cun tres obbilis 2. in su coru mi cravas obbilus verenosus! ◊ si no ti nci ponint s'obbilu in s'ogu, tui no dha bis sa cosa!… Sambenados e Provèrbios smb: Obbili, Obinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gros clou Ingresu big nail Ispagnolu clavo grueso Italianu gròsso chiòdo Tedescu großer Nagel.

pirédhu 1 , nm Definitzione genia de crau fatu de linna; in calecunu logu est fintzes s'ingurtidórgiu Sinònimos e contràrios giau, obbibi, pilu 1, pirodhu / agaju, àngua, gagaju, gragaristu, saxinedhu Frases sa crabiga no si ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere Sambenados e Provèrbios smb: Pireddu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cheville de bois Ingresu wooden pin Ispagnolu clavija, espiga Italianu cavìcchio, chiòdo di légno, piuolino Tedescu Holzpflock, Holznagel.

púncia , nf: puntza Definitzione orrughedhu de ferru punciudu a una parte, coment'e a conca a s'àtera, po poderare apare linna, tàulas / lanzu coment'e una puntza = marriu meda; (tocat a) pònnere una puntza in su muru (intendhendho o biendho calecuna cosa) = manera de nàrrere po calecuna cosa andhada bene ma chi arrennescet, o unu faet, raramente Sinònimos e contràrios ciau Frases prantai púncias in su muru, in sa linna 2. no funt mancu púncias de seti chi nci funt ingurtendi, totu cussu presutu! ◊ no mi faedhes cun puntzas in laras! Ètimu spn., ctl. puncha, punxa Tradutziones Frantzesu clou Ingresu nail Ispagnolu clavo Italianu chiòdo Tedescu Nagel.

tàcia 1 , nf: tatza 1 Definitzione genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca manna, larga; fintzes s'ispina de s'istrúmbulu Sinònimos e contràrios bullita, tacita Frases si prantas una tàcia in crésia ti arrestant ◊ prantai una tàcia in su muru 2. sa tàcia chi su strumbu portat in pítziri increscit cument'e unu spitzu di espi (I.Delussu) Ètimu ctl., spn. tatxa, tacha Tradutziones Frantzesu clou, caboche, punaise Ingresu point, drawing pin Ispagnolu tacha, tachuela, chinche Italianu chiòdo córto a tèsta grande, puntina Tedescu Zwecke.

tzóu , nm: ciou, tzovu Definitzione genia de púncia, prus che àteru a conca grussa (pl. tzoos, tzos): una calidade de ciòs dhos ponent a ferrare cuadhos, boes, àinos / min. tzoighedhu Sinònimos e contràrios aciolu, cioi, unciou Maneras de nàrrere csn: a tzos chi lu fetant!, a tzovos de cabadhu los facant! = zenia de frastimu; èssere cosa de tzou (nau de unu)= èssiri cosa de giudu, bonu o bellu a ccn. cosa; no ndhe fàghere ne crau e ne tz. de unu, ne tzou e ne tzau = no arrennèsciri a dhu cumandai, a si ndi fai meri, a dhu ghetai in pinta; no ndhe fàghere una de tzou = no fai nudha bèni, mancu una de pòdiri andai bèni Frases unu corfu a su ferru, unu a s'incúdine, sichiat a ischertzare ferru e a fàchere tzoos e ferros de boe ◊ su rellozu lu tenzo apicadu a unu tzou in su muru ◊ unu tzou li ponzo a su cosinzu 2. non ses como cosa de tzou pro gulpa de s'idea tolta! ◊ no bi ndh'at unu de tzou de cussos pisedhos! ◊ mutu che tzou, est sichitu a annare a su travàgliu ◊ no ndhe poto fàghere ne crau e ne tzou, de isse ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou Sambenados e Provèrbios smb: Zou Tradutziones Frantzesu clou de ferrure Ingresu nail Ispagnolu clavo baladí, claveta Italianu chiòdo da maniscalco Tedescu Hufnagel.