afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definitzione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinònimos e contràrios
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se sentir coupable
Ingresu
to feel guilty about stg
Ispagnolu
faltar,
tener la conciencia sucia
Italianu
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedescu
sich schuldig fühlen.
cassài , vrb: acassare 1,
cassare,
catzare 2,
catzeare,
catziare Definitzione
andhare a cassa, aciapare is animales arestes, tènnere a pessighidura, a isparadura o àteru deasi; agatare a ccn. in su dannu, faendho male, agatare in farta; pigare, buscare (cropos o àteru)
Sinònimos e contràrios
aciocai,
tènnere
/
segudare
Maneras de nàrrere
csn:
giogai a su cassa cassa = a tènnere; si nci podint cassai is topis a berrita = est una domo chi no bi at nudha, no bi at neune
Frases
as catziadu in donu ca giughes tropu pículu minore ◊ fipo cassandhe, candho dae unu gardarjedhu bi partint duos lèpores ◊ custu chervu totus lu càtziant e nemos lu tenet ◊ catzeandhe no at fortuna: cartutzas medas ma perdigas nudha!◊ mi apu cassau una pariga de pillonedhus
2.
sa corsària de sos coros miràdela chi est igue: si sos Moros sunt che tue, ancu mi cassent sos Moros!
3.
gei circat ma gei cassat puru: su cumpàngiu dhi at donau una bussinada a faci
Ètimu
ctl.
cassar
Tradutziones
Frantzesu
chasser,
attraper
Ingresu
to hunt,
to catch
Ispagnolu
cazar,
coger,
atrapar,
pillar
Italianu
cacciare,
acchiappare,
cògliere in fallo
Tedescu
jagen,
fangen,
ertappen.
fadhína , nf Definitzione
ibbàlliu chi si faet chentza si ndhe acatare, po pagu atentzione, credendho de fàere giustu, de fàere bene / fàghere o nàrrere una cosa in f., ibballiandho
Sinònimos e contràrios
fadhida,
fadhichia,
fadhoca,
fadhu,
ilmarru,
imbàgliu,
malavadhia
Frases
pro me no bi at fadhina: est comente naro deo! ◊ bufendhe, in fadhina pro tatza ant leadu su conzu!…◊ in fadhina, creindhe chi in s'ampulla bi aiat abba, at bufadu varichina ◊ is bonas meris de domu de raru arruint in sa fadhina de coi su pani pagu axedu ◊ cussu no faghet bene si no est in fadhina! ◊ at pigau in fadhina una cosa po un'àtera
Sambenados e Provèrbios
prb:
chine faet faina faet fadhina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faute,
erreur,
lapsus
Ingresu
mistake,
slip
Ispagnolu
error (m),
equivocación,
lapsus,
falta
Italianu
sbàglio,
erróre,
lapsus,
fallo
Tedescu
Irrtum,
Lapsus.
fàlta , nf: farta Definitzione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn.
Sinònimos e contràrios
crupa,
elfata,
fadhoca,
infarta,
neche,
nechesa,
mancànscia
/
dannu
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi…
Frases
si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús
2.
cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu
3.
si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna!
4.
sos irrocos tuos pagu farta mi faghent!
5.
s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta
Sambenados e Provèrbios
prb:
no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
faute,
culpabilité
Ingresu
error,
guilt,
deficiency,
fault
Ispagnolu
falta,
culpabilidad
Italianu
fallo,
colpevolézza,
manchevolézza,
deficiènza
Tedescu
Fehler Schuld,
Fehltritt.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definitzione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinònimos e contràrios
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frases
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Sambenados e Provèrbios
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Ètimu
ltn.
nece(m)
Tradutziones
Frantzesu
faute,
défaut,
tare
Ingresu
guilt,
fault
Ispagnolu
falta,
defecto
Italianu
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedescu
Schuld,
Fehler.