abbénzu , nm: aenzu,
benzu,
enzu Definitzione
genia de neghe o pecu, difetu de sa carena, o fintzes de sa manera de fàere de sa persona / betare s'aenzu = agatare ite de nàrrere, ite de critigare, cosa in contràriu
Sinònimos e contràrios
defeta,
inzenzu,
mendhea,
peca 1
/
menisprésiu
2.
li agato abbenzos e atrecos
Sambenados e Provèrbios
prb:
no est bella chen'aenzu, no est fea chena gràtzia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
défaut
Ingresu
flaw,
moral defect
Ispagnolu
defecto
Italianu
mènda,
difètto fìsico o morale
Tedescu
Mangel.
màcua, màcula , nf: màgula Definitzione
prus che àteru, pecu de sa salude o fintzes de su cumportamentu de sa persona, neghe, curpa de s'ànima; tretighedhu de colore diferente coment'e de imbrutadura
Sinònimos e contràrios
defeta,
mendha,
neche,
nésica,
peca 1
Frases
beneigo sas òperas de Deu chi no bi at ne màgula ne neu ◊ at de prata unu bestire sentza màcula peruna
Sambenados e Provèrbios
smb:
Maguledda
Ètimu
itl.
macula
Tradutziones
Frantzesu
tache,
défaut
Ingresu
stain
Ispagnolu
mancha,
defecto
Italianu
màcchia,
mènda,
difètto morale o della salute
Tedescu
Fleck,
Fehler,
Mangel.
mancài 1 , vrb: ammancai,
mancare Definitzione
bènnere mancu, pèrdere, su dhue àere mancàntzia, farta, su no dhue èssere o èssere pagu de is cosas (aus. èssere, o fintzes àere si su sugetu de su vrb. no est precisu); fàere a mancu, fàere mancàntzias, cosas malas o chi no andhant bene mescamente contras a un'avertimentu o una régula (aus. àere)
Sinònimos e contràrios
afaltai,
miminare,
scimai
/
istramancai
| ctr.
bundhare,
crèschere,
èssere,
subercai
Frases
s'iscuta chi so mancadu mi ch'est pigadu su late in su fogu ◊ sunt duas dies chi mi mancat su bestiàmine ◊ mi est mancadu custu traste: bidu mi l'as? ◊ li sunt mancadas sas fortzas ◊ a cancu cumpàngiu no fiant mancadas is iscrocorigaduras ◊ males za no ndhe mancat a neune ◊ in custu tretu, de intúnigu che ndhe cheret àteru: comente colo sa riga si bidet chi bi ndhe mancat ◊ nos at mancadu cosa dae domo ◊ mi at mancadu bestiàmine ◊ mi sunt mancadas sas berbeghes ◊ de brabeis e angionis no ndi at mancau prus
2.
ei, no apo a mancare de fàghere su chi naras tue!…◊ no as mancadu de fàghere sa faina: lampu!… mandronatzu! ◊ atrus no iant mancau de nai cancu fuedhu in prus ◊ ndh'at contau de fatos in ca fut in Iugoslàvia!… ma ci no est mortu pagu dh'at mancau
3.
mamma mia, perdònami si calchi borta apo mancadu ◊ sa curpa est sa tua ca as mancadu tue ◊ si apu mancau sèndiri pipia bollu èssi perdonara ◊ nàrami in ite apo mancadu pro meritare tanta pena!
Sambenados e Provèrbios
prb:
chie no mancat no est nàschidu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
manquer,
faire défaut,
commencer à manquer
Ingresu
to be lacking
Ispagnolu
carecer,
faltar
Italianu
difettare,
mancare,
scarseggiare
Tedescu
mangeln,
knapp sein.
manciadúra , nf Definitzione
su èssere guasta, no bene sana de una cosa, su tènnere difetu, neghe, su no èssere liera
Sinònimos e contràrios
nenciadura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
abîmé,
défaut
Ingresu
rotting
Ispagnolu
picadura
Italianu
bacatura
Tedescu
Wurmstich.
mèndha , nf, nm: mendhu Definitzione
calecuna cosa de malu in is calidades o in su cumportamentu de una cosa o de unu, siat chi si ndhe tèngiat neghe o nono / pònnere m. a unu = afitziai
Sinònimos e contràrios
falta,
físsiu,
mendhea,
peca 1
/
dismendhu,
smendu
Frases
li pones tropu mendhos a su pisedhu! ◊ it'est custu mendhu?! ◊ si sa prudhera si leat su mendhu de che betare s'ómine, fata! (Z.Porcu)
Ètimu
ltn.
mendum
Tradutziones
Frantzesu
défaut,
vice
Ingresu
vice,
defect
Ispagnolu
defecto,
vicio
Italianu
difètto,
vìzio
Tedescu
Fehler.
mendhèa, mendhèca , nf: mennea,
mennega Definitzione
calecuna cosa de male, chi no andhat bene, o fintzes chi no praghet, coment'e abbitúdine esagerada chi giaet importu a cosighedhas de perunu contu, vitziedhu / èssere unu mendheca = àere o zúghere mendheas a meda
Sinònimos e contràrios
abbenzu,
abbétia,
arraghèscia,
atema,
crecu 1,
defeta,
insemia,
inzenzu,
iscóticu,
peca 1,
piginu
Frases
a ndhe li agatades, totu, de mendheas a custa cosa: a pàrrere meu no tenet nudha e mendheosos sezis bois! ◊ no si bidet, ma sa mennega la giughet!◊ donzunu tenet sas mendheas suas!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Menneas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
défaut,
caprice,
lubie
Ingresu
defect,
whim,
caprice
Ispagnolu
defecto,
capricho
Italianu
difètto,
caprìccio,
fìsima
Tedescu
Fehler,
Marotte.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definitzione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinònimos e contràrios
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frases
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Sambenados e Provèrbios
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Ètimu
ltn.
nece(m)
Tradutziones
Frantzesu
faute,
défaut,
tare
Ingresu
guilt,
fault
Ispagnolu
falta,
defecto
Italianu
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedescu
Schuld,
Fehler.
nésica , nf: nésiga Definitzione
segada, genia de guastu, de male (mescamente cuau, chi no si biet a fora), fintzes calesiògiat difetu, pecu o singiale de male in css. cosa, animale o persona
Sinònimos e contràrios
checa,
màcua,
méssiga,
neche,
néciu,
néssiga,
peca 1
Frases
bella cust'olia, liera una meraviza: no zughet una nésiga! ◊ custa màchina est noa noa: no zughet una nésiga, mancu una frascadura, nudha!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
abîmé,
défaut
Ingresu
rotting,
fault
Ispagnolu
deterioro,
defecto
Italianu
bacatura,
guasto,
difètto
Tedescu
Fehler.
pèca 1 , nf, nm: pecu Definitzione
ccn. cosa de malu in is cosas e in is cumportamentos, chentza chi siat sèmpere po curpa o neghe de chie dha tenet; su fàere unu burdu
Sinònimos e contràrios
defeta,
màcua,
mendha,
neche,
nésica
/
abbaunzu,
scioncu
Maneras de nàrrere
csn:
betare unu pecu a unu = incurpàrelu de carchi cosa male fata, nàrrere chi tenet carchi pecu; carrare pecos a unu = nàrrere o pònnerendhe male, narrerendheli de onzi colore; èssere a peca = àere carchi pecu, sufrire de carchi cosa
Frases
cun tot'is pecas chi teniant, fuant genti onesta ◊ onzunu tenet sas pecas suas ◊ no bi at peca peruna in sa camisa ◊ su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos
2.
issos tenent sas cumbeniéntzias, ma sunt dae tantu in tantu a peca, gherrandhe chin sas frebbes ◊ dae candho at colau sa purmonite est sèmpere a peca
Sambenados e Provèrbios
prb:
no bi at bella sentza pecu
Ètimu
itl.
pecco
Tradutziones
Frantzesu
défaut
Ingresu
defect
Ispagnolu
falta,
defecto
Italianu
difètto
Tedescu
Fehler,
Mangel.
pecài, pecàre , vrb Definitzione
fàere male, pecaos, fartas chi tenent una responsabbilidade chi s'ischit e si sentit; foedhandho de cosa prantada, matedu, gente, machinàrios o àteru, àere o bogare difetu, andhare male, fàere farta in su funtzionamentu o cumportamentu
Sinònimos e contràrios
faltare
Maneras de nàrrere
csn:
pecare a origras = àere carchi pecu a origras, èssiri surdu, grai de origas, betàresi a surdu; pecare a macu, a tontu = àere carchi pecu de macos, de tontos
Frases
nimmancu dèu ti cundennu: bai e no pechis prus! (Ev.)◊ su dinari non at un'ànima de sarvare, non pensat, non disizat, non furat, non pecat (G.Ruju)◊ chini pecat si perdit s'amistadi de Deus
2.
eite a origras pecas: so tres oras cramèndhedi e tue totu nudha! ◊ is infertus podint pecai, si no funt fatus bèni
Ètimu
ltn.
peccare
Tradutziones
Frantzesu
pécher,
faire défaut
Ingresu
to sin,
to be deficient
Ispagnolu
pecar,
cojear,
tener defectos
Italianu
peccare,
difettare
Tedescu
sündigen,
mangeln,
fehlen,
mangelhaft sein.