bisógnu , nm: abbisognu, bisóngiu, bisonzu, bisunzu Definitzione su serbire de calecuna cosa, mescamente candho sa cosa mancat; poberesa manna; faina de fàere Sinònimos e contràrios aprentu, mancànscia, netzessitu, poberesa, sia / cumandhu, fàdicu | ctr. bundhàntzia Maneras de nàrrere csn: bènnere b. = essire unu bisonzu, àere bisonzu de carchi cosa; fàghere b. a unu, a carchi cosa = serbire, bisonzare, cherrerebbei; fàghere b. = fàghere cumandhu; fàghere de b., de bisonzos = andai de su corpus; fàghere unu cumandhu e chentu bisonzos = fai tanti cosas in su própriu tempus; catzàresi unu bisonzu = arrennèscere a tènnere su chi serbit po no àere prus unu bisóngiu Frases si fit a dare contu a su bisonzu no si tiat fàchere mai nudha ◊ apo furadu ma no so ladru: a su bisonzu l'apo fatu! ◊ su tempus mi faghet bisonzu maicantu! ◊ a s'ora de su bisonzu, sa pessone no si picat su friscu nandhe fàvulas! (F.Satta)◊ fàghendhe a mancu de mi che leare: fato tropu bisonzu a fizos mios ca sunt minores! ◊ za si lu catzat su bisonzu, mandrone coment'est!… 2. solu comente est, si li benit bisonzu no tenet a neune ◊ istades andhendhe e ispendhindhe chentza bisonzu 3. nàrali a bènnere a crésia ca li at unu bisonzu su preíderu! ◊ issa in d-una essida faghet unu cumandhu e chentu bisonzos ◊ est andhadu a Tàtari ca bi aiat bisonzu ◊ - E ite bonu bisonzu, inoghe? - Goi e goi so chirchendhe! 4. su tempus faghet bisonzu a nois puru! 5. li fit bénnida sa boza de fàghere de bisonzu ◊ custa màchina si frimmaiat e si abbasciaiat coment’e fatendhe de bisonzu Sambenados e Provèrbios prb: chie est ómine a su bisonzu si paret Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu besoin, nécessité, gêne Ingresu need, poverty Ispagnolu necesitad Italianu bisógno, necessità, occorrènza, misèria Tedescu Bedürfnis, Notwendigkeit, Elend, Not, Armut.
filupèndhe , avb Definitzione istare a f. = istare male meda, a s'úrtimu puntu, nau de su campare, de bívere Sinònimos e contràrios tilipendhe Frases tuncunia e a filupendhe, est morta azicu apustis ◊ mancari filupendhe siat de salude, no est a la pònnere apare chin cudha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu misérablement Ingresu miserably Ispagnolu miserablemente Italianu miseraménte Tedescu arm, in Armut, elend.
poberèsa , nf: pobiresa, poboresa, poveresa Definitzione su èssere pòberos, su tènnere pagu, tropu pagu / intrare in p. = essire pòberos, in bisóngiu Sinònimos e contràrios abbisognu, aprentu, pobertade, poburidadi | ctr. richesa / cdh. poaresa Frases dh'iat sacrificada sa vida, sèmpere pòberu, ma cun cussu pitariollu s'intendhiat erricu, no dh'iat ispantau sa poberesa ◊ fillu de giornaderi, iat connotu isceti sa poboresa ◊ poboresa e fintzas fàmini si patiat, in tempus de guerra ◊ amanti de poberesa, dogna bèni at lassau ◊ príntzipes malos, bídrigas e zanas bortulaiant reinas in ranas covecadas in trista poveresa (N.Osu) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu pauvreté, misère Ingresu poverty Ispagnolu pobreza Italianu povertà, misèria Tedescu Armut, Elend.