Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbisógnu , nm: abbisóngiu, abbisontzu, bisognu Definitzione su serbire de calecuna cosa, mescamente candho sa cosa mancat; poberesa manna; faina de fàere Sinònimos e contràrios aprentu, atzicamentu, poberesa / cumandhu, fàdicu | ctr. bundhàntzia Maneras de nàrrere csn: fàere abbisognu (una cosa)= serbire; fai is abbisòngius = fàghere de su corpus; a. strintu = mannu, urzente Frases it'abbisóngiu nc'est de domandai parris? ◊ dèu tèngiu abbisóngiu de una domu innòi, non potzu abarrai andendi e torrendi! ◊ est abarrau a crocai in su sartu in d-una barrachedha fata po s’abbisóngiu ◊ nosu no teneus abbisóngiu de totu cussas cosas! 2. custa famíglia tenit disígiu e gana de ndi essiri a faci límpia e a conca pesada de su mari de s'abbisóngiu Sambenados e Provèrbios prb: s'abbisóngiu fait sa bècia a curri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu besoin, nécessité Ingresu need, poverty Ispagnolu estrecheces, aprieto Italianu necessità, strettézza, esigènza Tedescu Notwendigkeit, Erfordernis.

acóssu , nm Definitzione istadu de bisóngiu mannu Sinònimos e contràrios aprentu Frases postu in sa lughe, restas a s'iscuru, in acossu sas dies ti ant sighidu ◊ sos malos de como, chi no sunt in acossu, no furant pro si azibbare Sambenados e Provèrbios smb: Accossu Tradutziones Frantzesu état de besoin, pauvreté Ingresu constraint, poverty Ispagnolu estrechez Italianu costrizióne, stato di bisógno Tedescu Zwang, Notlage.

ammengàre , vrb Definitzione fàere o èssere mengu, pòberu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vivre dans la gêne Ingresu to be to poverty Ispagnolu empobrecer, vivir en la estrechez Italianu stare in misèria, nelle strettézze Tedescu im Elend leben.

bisógnu , nm: abbisognu, bisóngiu, bisonzu, bisunzu Definitzione su serbire de calecuna cosa, mescamente candho sa cosa mancat; poberesa manna; faina de fàere Sinònimos e contràrios aprentu, mancànscia, netzessitu, poberesa, sia / cumandhu, fàdicu | ctr. bundhàntzia Maneras de nàrrere csn: bènnere b. = essire unu bisonzu, àere bisonzu de carchi cosa; fàghere b. a unu, a carchi cosa = serbire, bisonzare, cherrerebbei; fàghere b. = fàghere cumandhu; fàghere de b., de bisonzos = andai de su corpus; fàghere unu cumandhu e chentu bisonzos = fai tanti cosas in su própriu tempus; catzàresi unu bisonzu = arrennèscere a tènnere su chi serbit po no àere prus unu bisóngiu Frases si fit a dare contu a su bisonzu no si tiat fàchere mai nudha ◊ apo furadu ma no so ladru: a su bisonzu l'apo fatu! ◊ su tempus mi faghet bisonzu maicantu! ◊ a s'ora de su bisonzu, sa pessone no si picat su friscu nandhe fàvulas! (F.Satta)◊ fàghendhe a mancu de mi che leare: fato tropu bisonzu a fizos mios ca sunt minores! ◊ za si lu catzat su bisonzu, mandrone coment'est!… 2. solu comente est, si li benit bisonzu no tenet a neune ◊ istades andhendhe e ispendhindhe chentza bisonzu 3. nàrali a bènnere a crésia ca li at unu bisonzu su preíderu! ◊ issa in d-una essida faghet unu cumandhu e chentu bisonzos ◊ est andhadu a Tàtari ca bi aiat bisonzu ◊ - E ite bonu bisonzu, inoghe? - Goi e goi so chirchendhe! 4. su tempus faghet bisonzu a nois puru! 5. li fit bénnida sa boza de fàghere de bisonzu ◊ custa màchina si frimmaiat e si abbasciaiat coment’e fatendhe de bisonzu Sambenados e Provèrbios prb: chie est ómine a su bisonzu si paret Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu besoin, nécessité, gêne Ingresu need, poverty Ispagnolu necesitad Italianu bisógno, necessità, occorrènza, misèria Tedescu Bedürfnis, Notwendigkeit, Elend, Not, Armut.

mendighéntzia , nf: mindighéntzia Definitzione su èssere in bisóngiu, in poberesa manna, su èssere tropu pagu de sa cosa; su èssere atacaos a sa cosa, arrestigos, su èssere de malugoro Sinònimos e contràrios atzicadura, atzicaria, mendhicu, mindighíngiu, poberesa, tzichignu | ctr. bundhàntzia Frases sa sua fiat una mindighéntzia chi no fadiat a cuai nimmancu a unu tzurpu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu indigence, pénurie Ingresu poverty, scarcity Ispagnolu indigencia, avaricia Italianu indigènza, scarsità Tedescu Elend, Not.

miserèsa , nf Sinònimos e contràrios bisognu, carestia, iscassia, poberesa, spatígliu | ctr. bundhàntzia, sobra Frases cussa mandrona menzus istat in miseresa chi no si ponet a triballare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu misère Ingresu poverty Ispagnolu miseria Italianu misèria Tedescu Elend.

poberèsa , nf: pobiresa, poboresa, poveresa Definitzione su èssere pòberos, su tènnere pagu, tropu pagu / intrare in p. = essire pòberos, in bisóngiu Sinònimos e contràrios abbisognu, aprentu, pobertade, poburidadi | ctr. richesa / cdh. poaresa Frases dh'iat sacrificada sa vida, sèmpere pòberu, ma cun cussu pitariollu s'intendhiat erricu, no dh'iat ispantau sa poberesa ◊ fillu de giornaderi, iat connotu isceti sa poboresa ◊ poboresa e fintzas fàmini si patiat, in tempus de guerra ◊ amanti de poberesa, dogna bèni at lassau ◊ príntzipes malos, bídrigas e zanas bortulaiant reinas in ranas covecadas in trista poveresa (N.Osu) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu pauvreté, misère Ingresu poverty Ispagnolu pobreza Italianu povertà, misèria Tedescu Armut, Elend.

strintúra , nf: istrintura* Definitzione su èssere pagu largu, istrintu, nau de sa cosa, de su logu; logu istrintu / strintura de coru = dispraxere, cropu a su coro Sinònimos e contràrios astrintesa / astrintógliu, istrintógliu Tradutziones Frantzesu étroitesse Ingresu narrowness, poverty Ispagnolu estrechez Italianu strettézza Tedescu Enge.