cabíle , nm Definitzione
abbistesa, capacidade de fàere bene is cosas, cunsiderandhodhas, giaendho atentzione
Sinònimos e contràrios
abbistesa,
cabu,
fracongia,
imprastu
Frases
a ndhe zughes de cabile: andhas a su logu e no bides ite bi cheret fatu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
diligence
Ingresu
diligence
Ispagnolu
esmero
Italianu
diligènza
Tedescu
Fleiß.
càbu , nm: capu Definitzione
s'úrtimu tretu o fintzes su coménciu, su primu tretu de una cosa (filu, fune, tiàgia, lentzolu, muncadore, e àteru, cosa longa); capacidade de pentzare a is cosas, de dhas fàere bene, cun incuru, cun imprastu; unu chi cumandhat àteros in calecunu grupu organizau: in sa cumpangia de is barracellos, chie po importu benit luego apustis de su capitanu / min. cabighedhu
Sinònimos e contràrios
càbadu,
cabutzu,
cabútzulu
/
abbistesa,
fracongia,
giudísciu,
imprastu
Maneras de nàrrere
csn:
unu c. de filu = agullada, soga, un'arrogu de filu (itl. gugliata, su tantu de filu chi s'intrat in s'agu pro cosire); su c. de sa fune = aundi sa funi acabbat (o aundi cummentzat), coatza; zúghere c. = tènniri abbistesa; èssere de c. = abbistu, zudissiosu; àere, leare c. de una cosa = leare oru, circai de isciri; pònnere c. a fàghere una cosa = fai sa cosa cun coidau e assentu; dare, torrare c. de una cosa = dare segurtade, torrai isceda; bogare de c. = acabbai de…, lassai de fai una faina; bocare capu, bocare capu bonu de una cosa = agatare su médiu, resessire a fàghere una cosa, bogare ragas; cabu b'at!… = no bi at cabu, dhui at pagu de crèiri, de isperai; no s'at c. si…, chie ndh'at c. chi… = chini dhu scit si…, bae e ischi si…; pònnere in capu a unu, de una cosa = incarrigai a unu pro dha fai; su c., nessi! = aite tiat èssere!, est totu in debbadas!
Frases
su cabu de su filu, de sa fune, de s'atzola, sos cabos de su mucadore, de su pannitzu, de sa tiaza ◊ si agatades sos nodos, chircade su cabu a ixobare ◊ su trabballu no at capu ◊ a cabu de un'ora est beniu a ndi dhus iscidai ◊ a cabu de un'annu, de unu mese
2.
in cussa famíllia no bi at ne cabu e ne coa ◊ chie zuchet capu, sas bachianas las prétziat comente tocat ◊ sa pessone, si zuchet capu, fachet benes e àteru ◊ pensa de ti rimediare, e no sias a cabu de criadura! ◊ ponebbei cabu, mih, a istudiare, no ti botzent! ◊ e ite ndhe at a bogare de cussu triballu si no bi ponet cabu?! ◊ no ponzas fatu a isse, chi no bi at cabu in su chi ti narat! ◊ cabu b'at, pessas, in su chi faghet cussu!… est unu macu! ◊ mi abbizo de s'errore chi cun malu cabu apo fatu ◊ pro su malu cabu chi zughet depet fàghere sa cosa a duas bias
3.
chie ndhe at cabu si at a fàghere tempus bonu, cras?! ◊ leadu cabu ndhe as de su chi est nendhe sa zente, de su chi ant fatu istanote? ◊ po ponner cabu a su Vangelu tou che as bogadu su betzu po su nou ◊ currindhe allirgu, su pipiu no at postu mancu capu a sa camisedha chi dhi piculaiat in palas
4.
bogàdeli de cabu, como, ca sezis istracos! ◊ trabballant fintzas a chi li bocant de capu ◊ chi sichies de custu tamanu no nche bocaes capu bonu! ◊ a sas noe li bogamus de cabu ◊ mezus che la secamus inoche, tantu non ndhe bocamus capu, oje!
5.
ocannu no ndhe poto incolliare una: e mighi mi ndh'at faladu de suore! Su cabu, nessi! (G.Ruju)◊ est andhadu a Tàtari e no at fatu nudha: su cabu, nessi! ◊ dai cussa meighina no ndhe apo àpidu profetu: su cabu, nessi! (G.Ruju)
6.
bisonzat de pònnere in capu sos amicos pro fàchere sa paradura
Ètimu
ltn.
capus
Tradutziones
Frantzesu
bout de l'écheveau
Ingresu
end of skein
Ispagnolu
cabo,
esmero
Italianu
bàndolo,
estremità,
diligènza
Tedescu
Stranganfang,
Ende,
Fleiß.
contibízu , nm: contifizu,
contipitzu,
contipizu,
contivígiu,
contivizu,
contivixu,
cuntivígiu Definitzione
incuru, cabu, atentzione in su fàere o tènnere is cosas; cosas de fàere, impreu, cosas de atentzionare, de pentzare, fintzes pistighíngiu, pentzamentu / pònnere, parare c.
Sinònimos e contràrios
atendéncia,
atendimentu,
contiverju,
cunviu,
fracongia,
impíciu,
imprastu,
incuru,
manígiu,
oloidura,
pensamentu
/
cdh. cuntivíciu
| ctr.
abbandhonu,
irbandhonu,
iscontipizu,
trascura
Frases
no est a pompiare su pizu de sa cara in sa fémina, ma sa salude, s'onestade, su contipizu in totu ◊ si no bi at contivizu, su dinari bolat che su fumu ◊ so andhadu cun grandhe contivizu chirchendhe ◊ contivizu apo a tenner de ti amare de cantu mi aggradesses e t'istimo (M.Murenu)◊ est ómine de grandhe contivizu ◊ in sas cosas bi cheret contivizu ◊ para contivígiu chi no si seghet sa soga chi filas!◊ sa maistredha dhue poniat contivixu po inditae is cosas a is piciochedhos
2.
canno sa zustissa tocat a s’ispessata in domo tua, macari no apas furatu, carchi cuntipitzu ti assennet semper ◊ cumintzendhe a mancare s'oro candho ancora restait de fraigare su turrione, su zuighe rueit in contivizu mannu chi ndhe perdeit finas su sonnu ◊ fit ponendhe contipizu a sa muzere pro ammaniare su locu ◊ ghirabant a bidha e abbarrabant su secherru, chin su contipizu de torrarent a s'impreu
3.
sa mancada de su babbu l'aiat lassadu bàrriu de contivizos ◊ est tribagliendhe e vivindhe in mesu a tantos duros contivizos ◊ su pitzinnu zuchet sa bússia a isticu de milli contipizos
Sambenados e Provèrbios
prb:
chie at contivizu no dormit
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
diligence,
soin,
tâche
Ingresu
care,
task,
industry
Ispagnolu
celo,
esmero,
encargo
Italianu
diligènza,
premura,
operosità,
incombènza
Tedescu
Fleiß,
Eifer,
Auftrag.
incúru , nm Definitzione
pentzamentu, interessamentu po calecuna cosa, su chi si faet po contivigiare css. cosa o chistione / leare cosas, chistiones a pagu i. = lassèndhelas a comente cherent andhare
Sinònimos e contràrios
contibizu,
pensamentu,
smeru
| ctr.
discóidu,
mindhafutia
Frases
at lassadu andhare sena incuru su cane a intro de bidha ◊ ses cuntentu de drimpire a s'impreu chin incuru ◊ no fatat vostè puru a si leare a totu a pagu incuru! ◊ cussu no tenit incuru de nisciuna cosa ◊ si ndi pigant pagu incuru, issus! ◊ po pagu incuru ndi arruit sa teulada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
soin,
diligence,
intérêt
Ingresu
interest,
care
Ispagnolu
celo
Italianu
cura,
diligènza,
accuratézza,
interessaménto
Tedescu
Pflege,
Sorge,
Fleiß.
sméru , nm: irmeru* Definitzione
su cabu o incuru chi si ponet po fàere is cosas a manera chi arresurtent fatas bene, interessamentu
Sinònimos e contràrios
atenscione,
contibizu,
incuru
Frases
su dotori bonu istúdiat cun smeru pommori de is malàdius chi depit curai ◊ su smeru prus mannu nci pongu po chi de prexu su coru mi prengas (G.Solinas)
Tradutziones
Frantzesu
soin
Ingresu
accuracy
Ispagnolu
esmero
Italianu
accuratézza
Tedescu
Fleiß,
Sorgfalt.