nèi! nè!
néidu nébidu
neigàdu , agt Definition chi tenet neghe, mantza, calecunu guastu Synonyms e antonyms neciadu, nesicau Sentences si andhat a triballare a logu istranzu no at a istentare a torrare neigadu e piús póveru de como!
nelbiàdile nebriàdile
nelvatúra , nf: nerbiadura,
nerviadura Definition
is nérbios de totu sa carena, deasi comente essint e s'isterrent de su crebedhu o de su meudhu de s'ischina fintzes a lòmpere a totu is arremos e céllulas; fintzes genia de filighedhos o venas, mescamente in sa fògia, de erbas e matas
Scientific Terminology
crn, rbr
Translations
French
ensemble des nerfs,
innervation
English
nervation,
nerves
Spanish
nervios,
nervadura
Italian
nervatura,
innervazióne
German
Nervensystem,
Nervatur.
nélviu nébriu
nelvosísmu , nm: nervosismu Definition su èssere annervaos, acanta a no padire àteru o de prus, in pentzamentu, prontos a si tzacare e arrennegare po pagu
nelvósu , agt, nm, nf: nerbosu,
nervosa,
nervosu,
nerviosu Definition
de is nérbios, chi pertocat is nérbios; genia de arrennegu, de tzacu, coment'e candho si perdet sa passiéntzia o s'istat in pentzamentu, a pistighíngiu po calecuna cosa e no si padit àteru ifadu
Synonyms e antonyms
latranghigultzu,
nevrile
/
annervadura,
tzérrima
| ctr.
pascenscile
/
pascénscia
Idioms
csn:
céllula nervosa = sa chi tenet s'impreu de retzire, muntènnere e porrire a sas àteras céllulas nervosas totu sos sinnales chi benint de carchi parte de sa carena: est fata coment'e a rampu a manera de si tènnere o aggantzare e colare sos sinnales cun medas àteras; massa nervosa = totu sas céllulas de su cherbedhu; èssere nervosu = de pagu bàlia, chi agguantat pagu, de paga passéssia (si lu tenet de naturale); paràula, oratzioni nervosa = prena de fortza
Sentences
dioi si lamentat avrinada chin sa nervosa, mischina! ◊ oi su nervosu mi dhu scupu cun bosatrus, si no dh'acabbais! ◊ su gafè ti movet sa nervosa, no ndhe bufes!
Etymon
itl., spn.
Translations
French
nerveux,
irritation
English
nervous,
irritability
Spanish
nervioso,
nervios,
irritación
Italian
nervóso,
irritazióne
German
nervlich,
nervös.
nélvu nébriu
nembròte! , iscl: nembrotze Definition foedhu de avertimentu: arguai a tie!, mighi!…, marranu! Synonyms e antonyms arguai!, enombrotze!
nembrotéri , nm Definition its Sentences a s'abberta de sa catza, sos nembroteris current, totu armados, sonniendhe colpos bene cumbinados…◊ su sero torrat dogni nembroteri gàrrigu de fera e d'istracúmene.
nembròtze! nembròte!
nemenàxu , nm Synonyms e antonyms briminaxu, gennile, lemenalzu*, terminaxi.
nemígu , agt, nm: anemigu, enemicu, inimicu*, nimigu Definition chi o chie est contràriu e bolet su male de s'àteru e cricat de si dhu fàere puru; númene chi si giaet a su dimóniu, chi prus de dónnia àteru tenet fama de bòllere su male Synonyms e antonyms disinimigu / arremínciu, demóniu | ctr. amicu Sentences dèu si naru: Istimai fintzas is nimigus!(Ev) 2. su nemigu no m'ingannit ni a s'ora de sa morti ni a s'ora de sa fini!
nemmàncu , cng, avb: nimmancu Definition
coment'e cng. aciunghet unu foedhu po significare chi mancat cussu puru; coment'e avb. giaet prus fortza a un'àteru avb. de nega
Synonyms e antonyms
mancu
| ctr.
finces
Sentences
dh’apo a crede chi no eis inténdhiu nemmancu is trumbas de su postale?!…◊ candu si chistionat de custas cosas depis tenni s'arbítiu de no dha nomenai nimmancu, a sa bonànima de mamma!
2.
issu cheriat bèndhere e tue depias comporare, non fis nemmancu furandhe!
Etymon
itl.
nemmanco
Translations
French
non plus
English
neither,
nor
Spanish
ni,
tampoco,
ni siquiera
Italian
neppure,
nemméno
German
nicht einmal,
auch nicht.
nèmmos , prn: nemos,
nemus Definition
peruna persona, genia de prn. in parte de css. númene de persona, pentzandho is personas però coment'e manc’una, farta de totus, foras totugantas (a bortas si narat coment'e nm.)/ Mussi Nemmos = unu chi est acoment'e nisciunus, fatu e lassau
Synonyms e antonyms
nensunu,
nesciune,
neune
| ctr.
totugantos,
totus
Sentences
cue nemos ofendhet a nemos ◊ creia ca no nc'iat nemus! ◊ no bi at nemos in domo ◊ candho andho a letu porto sos pes fritos e no dhue agato a nemos po mi dhos callentare! ◊ fut amigu cun totus e nemus teniat segretus cun issu
2.
candho fipo minore dego, su sindacau fit in colore de cane fughindhe: bi fit, ma comente a tziu Nemmos ◊ cussu est unu nemmos!
Etymon
ltn.
nemo
Translations
French
aucun,
personne
English
nobody
Spanish
nadie
Italian
nessuno
German
niemand.
nemonàda , nf: nomanada,
nomenada,
numenada,
numenata Definition
su nàrrere unu númene o numenare a ccn. o fintzes calecuna cosa; cosa chi ischint o chi narant in medas de unu, siat in bonu e siat in malu
Synonyms e antonyms
incionada,
lúmena,
lumenada,
nada,
nomena,
sonedhu
Sentences
cussu tenit sa nemonada de una cunduta bona ◊ de trabballai no ndi boint intendi mancu sa nomanada! ◊ dae candho si est tucadu no si ndhe at intesu prus mancu numenada ◊ cun sa nomenada chi tenit, custa domu, no nci benit nemus!
2.
cussa est genti de nomenada mala, lègia, bona
Etymon
ctl.
nomenada
Translations
French
réputation
English
reputation
Spanish
nombradía,
fama,
reputación
Italian
nomèa
German
Ruf.
nemonài , vrb: nomenai,
nomenare,
nominai,
nominare,
nomonai,
numenare Definition
nàrrere su númene de ccn. in su chistionu, nàrrere coment'e cosa o persona connota; giare un'incàrrigu a numenatis
Synonyms e antonyms
arranomonai,
arremonae,
fentomare,
mantovare
Sentences
no mi dha nomenis, cussa cosa!◊ su pejus est istau de no chèrrere prus intèndhere de numenare a Deus ◊ si bivu mi disígias, si mòrgiu mi nomenas! ◊ no fait mancu a dhus nomonai ca parit narendu fuedhus maus! ◊ fiat nomenendu una bidha mai inténdia ◊ is mandronis fuant connotus e nemonaus a befa (A.Boi)◊ custu codhu dh'eus a nemonai de imou a innantis "Candelaris"
Etymon
itl.
Translations
French
nommer
English
to name,
to appoint
Spanish
nombrar
Italian
nominare
German
nennen,
erwähnen,
ernennen.
nèmos nèmmos
némula , nf Definition
erba chi faet frores asulos, prantada puru; àteras calidades: némula areste o istellada (Anemone hortensis), némula areste groga (Anemone palmata)
Synonyms e antonyms
frantzesíglia
Scientific Terminology
rba, Anemone coronaria
Etymon
itl.
anèmola
Translations
French
anémone
English
anemone
Spanish
anémona coronada
Italian
anèmone
German
Anemone,
Buschwindröschen.