A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

olibàre, olibàri, olibàrju oliàrgiu

olibédhu , nm: oliedhu, olivedhu, ulibedhu Definition su frutu chi faet s'ogiastu, coment'e olia pitichedhedha, ma dhu narant fintzes a sa mata e a sa fògia de s'olia Sentences si su mere l'aiat innestadu, cust'ozastru no fit istadu goi batindhe galu oliedhu! ◊ de s'oliedhu faint is ollus santus Etymon srd. Translations French drupe de l'olivâtre English wild olive drupe Spanish drupa Italian drupa dell'olivastro German Steinfrucht des Oleasters

olícra , nf, nm: orícia, oricla, oricra, origa, orígia, orija, origra, orixa, orixu, ulicra Definition arremu a parte e àtera de sa conca adatu po arregòllere is sonos (intèndhere e ascurtare) e mandhare su singiale a su crebedhu: si narat prus che àteru de sa parte chi si biet a fora, ma sa parte prus delicada est aintru, in mesu de s'ossu de is cucas (a/c. sa parte de aintru de s'o. agiudat cun su crebedhu de apalas a poderare sa carena in echilíbbriu)/ in s'o. si distinghet su canale, su tímpanu (pigiolu chi tremet a su sonu), su caragolu (a s'àtera bandha de su tímpanu, genia de canale allorigau), su foxali o folla (sa parte manna de fora) = itl. padiglióne / cau de orixa = cacatza, itl. cerume, genia de ispurgu in colore grogo chi faent is gràndhulas grassas in su cundhutu de is origas / origa de mari o de santu Perdu = genia de pagellida, bona a còere, si agatat in istagnos, portat su corgiolu a una parte ma prus ladu de cussu de sa pagellida, male fatu e grussu (Haliotis lamellosa); origa de lèpuri = calidades diferentes de erba (Arisarum vulgare, Plantago lanceolata, Scorpiurus subvillosa), origa de molenti = erba de molentis, selabatu (Symphytum officinale), origa de para = fruschiajolos (Lychnis alba), origa de topi = Myosotis palustris, origa piluda = Hieracium auricula; orijas de padre = genia de macarrones Idioms csn: tapai, istapai, zumiai, parai is origas, cracai origa, isbambarriare, abbèrrere sas origras; allutai is origas = itl. tèndere l'orécchio; tuturros de origra = s'origa a parti de foras in su tretu prus grussu; fógliu de s'o. = fora, su tretighedhu prus in bassu, cantu s'ungra, modhe (si narat fintzas modhímine, s'istampat pro pònnere oritzinas); brutesa, orina de o. = zenia de grassu grogu chi si bi faghet in su cundhutu; bènniri o fèrrere a origras = bènnere a ischire una cosa; calcare de orixas = fai finta de nudha, de no àiri inténdiu; èssiri tocau de origa = mascuvémina, chi tenit una manera de fai chi no est bèni distinta de mascu a fémina; èssiri grai de origas = pecare, pèndhere a origras, èssere unu pagu surdu, betàresi a surdu, no chèrrere iscurtare; àere orixa fine = intendher bene meda, intèndhere totu; cantai, sonai a origa = regulèndhesi de su chi s'intendhet, chentza música iscrita; èssiri che is origas de sa mò (chi una bandat a innantis s'àtera torrat a cò) = èssere cale goi cale gai (nadu de duos, es. maridu e muzere), èssere o fàghere a diferente manera; èssiri totus a un'origa, a s'origa de… = totus a una conca, de su matessi pàrrere, de sa matessi idea, fàghere sas partes a…, èssere de acordu cun…; portai is origas caladas (nadu de zente)= abbirgonzadu male, fatu a befe; origas de sabbata, de sa panga, de s'arau = parte chi essit a un'ala e àtera, a zisa de origra Sentences aperi bene s’origa e s’ogu! ◊ mama e babbu fint a sa matessi oricra ◊ a s'iscuja li at porridu cosa a orijas ◊ is piscinàrgias funt prontas a parai origa! ◊ fitu a origas dhu portu de meda tempus, a figiolu meu, poite ti bolet a isposa!◊ su cane est a oricras faladas ◊ iscaràngiat sa fentana e ponit origa a s'arruga ◊ no intzauleis cun chini est grai de origas! ◊ paro s'orígia e intendho su càntigu ◊ sa cane curriat baulendhe a orijas paradas ◊ unu sonu mi aferit a s'orija ◊ paramos sas origas a cussas minetas ◊ li doliet sa cabita e in orixos aiet ancora sos rexones de aprimu 2. s'aradu fit in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa dentale, sa cabígia, s'ispada, sa timona, ladrau, ambas orígias (Pazzola) 3. sa genti cicat de cracai origa ma no arrennescit a pigai oru de sa chistioni Surnames and Proverbs smb: Origa / prb: a peràulas macas origras surdas ◊ a fuedhus malus origas surdas Scientific Terminology crn Etymon ltn. oric(u)la po auric(u)la Translations French oreille English ear Spanish oreja Italian orécchio German Ohr.

olicròne , agt, nm Definition chi o chie portat origas mannas; origa manna Synonyms e antonyms olicrudu.

olicrúdu , agt, nm: oriciudu, oricrudu, origudu, orijudu, uriciudu Definition chi o chie portat origas mannas Synonyms e antonyms badhocu, olicrone Sentences póveru burricu, oriciudu e tontu! ◊ orijudu est su lèpere Etymon srd.

olidédhu , nm: alidedhu* Synonyms e antonyms allixedhu, chitarredhas, filavila, lampajone, orrubina, scriudha, sigajone Scientific Terminology rba, Muscari comosum.

olidonàrzu , nm: lidonarju* Definition logu de lidone, ue faet meda su lidone.

olidòne, olidòni obiòni

olídu , agt Definition chi lassat andhare fragu bellu Synonyms e antonyms fiagosu, fragadinu, nuscosu, olorosu | ctr. pudéschiu Translations French parfumé English fragrant Spanish bienoliente Italian olezzante German wohlriechend.

oliédhu olibédhu

olièra , nf Definition istugighedhu cun ógiu fatu adatu po ndhe pònnere a ingranàgios, istampighedhos e àteru Synonyms e antonyms oliadore, ozeri, pipeta Scientific Terminology stz.

olimpíade , nf Definition (su foedhu si narat prus che àteru pl.) gara de isportos chi si faet dónnia bàtoro annos cun atletas de totu su mundhu: in sa Grécia de s'antigóriu furint giogos natzionales chi faiant in sa citade de Olímpia.

olimpiónicu , agt Definition de s'olimpíade, chi pertocat is olimpíades: nau de unu campione, chi at bintu in calecuna olimpíade.

ólimu , nm: úlimu* Definition genia de mata chi podet fàere manna meda Synonyms e antonyms lumu, olummu / ttrs. òramu Sentences in cussu giassu, inghiriendhe un'ólimu mannu, su muraglione faghet de setzidorzu ◊ fuaus fendi meigama asuta de sa mata de s'ólimu Scientific Terminology mtm, Ulmus minor.

olionàrgiu, olionàxu , nm Synonyms e antonyms aliandru, lannaxi, leonaghe, neulache*, olivandru, solionaxu Scientific Terminology mt, Nerium oleander.

oliòne obiòni

olionédhu , nm: ollionedhu Synonyms e antonyms ozone, ullone Scientific Terminology psc, mugil chelo.

oliòni obiòni

oliòni 1 , nm: lioni 2, ollioni Synonyms e antonyms ullone Scientific Terminology psc, mugil chelo Etymon srd.

olióntzu, oliónzu , nm: ollonzu Definition s'ogiusantu chi si ponet in crebedhos a unu malàidu coment'e sacramentu Synonyms e antonyms lionzu 2, óbiu 1, pernúliu Sentences no est s'oliontzu chi ti vatut sa morte: si sanas che lu torras a créjia! Etymon srd.