tuturédhu 1 , nm Definition min. de túturu, cannedhu piticu; in su foedhóngiu de o cun is piciochedhos, sa natura de s'ómine Synonyms e antonyms bichiriola, bobborota, chichia, lelledha, marracoi, pichiriola, picita, pilledha, pillighita, pissiredha, puzonedha, tórrina.
tuturéri , nm: tuturreri Definition su tzuntzurredhu, pilloni annapau, de noti, de su tiàulu o sóriche càmpinu o pinnàdigu Synonyms e antonyms alaepedhe, arratapignata, cincidedhu, satzamurredhu, terriolubedhe, tuturedhu Sentences solu sa tonca cantat in d-unu columberi e in s'ària no bolat tuturreri (P.Cabras)◊ che a sos tuturreris andhant sos fizos…◊ su tuturreri paret unu sorichitu Scientific Terminology anar Etymon srd.
tutúriche , nm Definition orrugu grussu de cosa; fintzes murru Synonyms e antonyms bículu, botzichedha, moróculu, morótulu, tuturru, túturu / bruncu, murru.
tuturigàu , agt Definition chi portat tuturigu, nau de ampudha o frascu Etymon srd.
tuturígu, tutúrigu totorígu
tuturrédhu tuturédhu
tuturréri tuturéri
tuturrícu, tuturríghe , nm Definition brínchidu a cúcuru ficadu, a conca a bàsciu, a mesu de s'abba / natare a t. = nadare asuta de s'abba Synonyms e antonyms acabussoni, acabussu, tzurruvigu Etymon srd.
tuturròne, tuturròni , nm Definition
(nau prus che àteru su pl.) male a is viulas, genia de maladia chi faet a ufradura acanta de origas
Synonyms e antonyms
buturones,
origales,
origanas,
origonis,
rugione
Sentences
sanaiat refrios, tuturrones, turtuviatas de pede o ingiusticaiat unu bratzu bocatu ◊ ancu t'allighent sos tuturrones!
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
oreillons
English
mumps
Spanish
paperas
Italian
orecchióni
German
Mumps.
tutúrru , nm Definition orrugu de cosa curtza e grussa; sa parte de sa cara acanta a s'origa, asuta, comente acabbat sa massidha, ma fintzes totu sa trempa; in ccn. logu, su t. est unu porcu isdorigau Synonyms e antonyms bículu, moróculu, morótulu, murútulu, tutúriche, túturu / càvanu Idioms csn: t. de orijas = su tretu de sa conca inue bi est s'origra, s'origra etotu; survare una cosa in tuturros de uricras a ccn. = dare a ischire, nàrrere carchi cosa a ccn.; èssere sinnatu a su t. = zúghere su marcu, èssiri pigau a preferu Sentences fit seghendhe e ponindhe in buca tuturros de peta arrustida ◊ at manigadu su pane a tuturros ◊ si at segadu debberone tuturru de casu cantu a su punzu! 2. mancari si ndhe betent sos tuturros! (G.Ruju)◊ li at corpadu a tuturros de origras ◊ custu contu sos mannos lu nant in tuturros de oricra a sos pitzinnedhos ◊ si muricabat sos tuturros ube sa barba li creschiat tètera ◊ cussu trumentu de telèfono cravatinchelu in tuturros de uricras! Etymon srdn.
túturu , nm Definition cosa ammurigonada, curtza e grussa, tundha, a cannedhu; orrugu de linna deretu e lisu, de sa grussària de una canna, po tèndhere sa pasta faendho a pane (o, segundhu, fintzes po macarrones); genia de lobu intrau in d-unu cannedhu istampau po cassare animales piticos; s'ispiga de su moriscu; in cobertantza, sa natura de s'ómine / su t. de su pannu = su pannu téssiu comente essit imbodhigau in su súrbiu de ananti Synonyms e antonyms bículu, istallada, moróculu, morótulu, murigoni, murútulu, tuturru, tutúriche / cannedhu / crobu 1, peàdiga 1, soga / puzona Idioms csn: faisí, fàghere o fàgheresi a unu t. = atuturare, collíresi a muntone, aggrumare; èssere o istare a túturu apare (nadu de duos)= a costazu de pare, unu acurtzu a s'àteru; betedhe t. de fémina!… = debberone fémina!; t. de canna = su tretu intr'e duos nodos, brocada, itl. internòdio Sentences de is màchinas su pani ndi essit fatu a túturus a usu de marraconis ◊ su chi li at comintzau a bulluzare sa conca fit cussu túturu de ulianesu sétiu a costazu de issa 2. immoi nci funt is màchinas po fai su pillu ma nosu imperestus su túturu e de su pillu festus is tallarinus 4. fiat unu colori grogu giai símili a su de su túturu de su cixirilianu 5. sas berbeghes si sunt fatas a unu túturu si sunt salarzadas ◊ so a unu túturu de su fritu! ◊ zughet sa camisa a unu túturu ◊ cussu ch'est betzu meda, totu a unu túturu! ◊ ambas sorres fint frundhidas in terra a unu túturu.
tutússi , nm Definition orruo cràbinu; àtera genia de orrosa areste Synonyms e antonyms arrolàriu, arrosabburda, badherinu, fusighitu, pibirillò, rosagadhina, rosagràbina Scientific Terminology rbl, Rosa canina Etymon srd.
tutzída , nf Synonyms e antonyms bocadura, dórchida, irbissiada.
tutzidúra , nf Definition
su che mòvere un'arremu de s'incàsciu cun calecuna atrotigada
Synonyms e antonyms
bocadura,
irbissiada,
scordogadura,
scuadhigadura,
sdollocadura,
trochidura,
tutzida
Etymon
srd.
Translations
French
entorse
English
sprain
Spanish
esguince,
torcedura
Italian
stòrta,
lussazióne
German
Verstauchung.
tutzinadúra , nf Definition
una atrotogiadura
Synonyms e antonyms
atrotoxadura,
forrighitadura,
profizadura,
retrocimentu,
trogadura,
trogamentu
Etymon
srd.
Translations
French
torsion
English
torsion
Spanish
torsión
Italian
torsióne
German
Drehung.
tutziupéru tertziopélu
túu tóu
túus túos
túva , nf Definition
logu o tretu buidu aintru de calecuna cosa; truncu de mata buidu, imbuidau a solu comente si est pudrigau su coro o fatu apostadamente, mata tuvuda, fintzes su ortigu comente che dhu bogant intreu de su truncu, a bisura de tumborru; fintzes s'istrégiu a ue calat su trigu móliu de sa mola; fogolone in pratza po sant'Antoni
Synonyms e antonyms
bódiu,
cafa,
tuvu*
/
caudu,
lachedhu,
lacu
/
fogarone
Sentences
s'abe est a moida in sa tuva
2.
sa tuva de su ortixu ndh'essit po su piús intrea
3.
calecuna die prima portiant sa linna a carru a inue si faiant sas tuvas
Translations
French
cavité
English
cavity
Spanish
hueco,
cavidad
Italian
cavità
German
Höhlung.
tuvàle , nm Definition logu totu tuvas, mescamente in is orrocas Etymon srd.