Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cuadhissèdha , avb Definition a c. = pònnere una cosa apitzu de s'àtera, nau mescamente de is cambas Etymon srd. Translations French à califourchon English astride Spanish a horcajadas Italian cavalcióni German rittlings.

cucutzúra , nf: cucuzura, cugugiura, cugutzura, cuguzura Definition totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, coguzu, covacura, cubutóngiu, cugutzadorza, cuzicadura, cuzicura, incarralzu Etymon srd. Translations French tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish cobertura Italian tutto ciò che serve per coprire German Decke.

cufidàre , vrb Definition nàrrere calecunu segretu o cosa delicada a unu, in manera personale e no in cara de àtere chiesisiat Synonyms e antonyms iscobiare | ctr. cuai Etymon itl. Translations French se confier à English to open one's heart Spanish confiarse Italian confidarsi German sich anvertrauen.

culturínas , avb Definition èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Translations French toucher à sa fin English said of a situation coming to an end (action) Spanish estar en las últimas Italian agli sgóccioli German am Ende.

cumproàre, cumprobài, cumprobàre , vrb: cumprovai Definition iscumbatare, provare a bíere si una cosa est o coment'est, si est abberu, si arresurtat Synonyms e antonyms controbbare, iscumproare, proare Sentences lu cherzo cumproare a bídere si est abberu su chi narat! ◊ a sa banca bi sunt lómpidos sos cummissàrios pro cumproare sos contos ◊ già chi cumproadu ti apo, est finidu s'istimare! (G.L.Salis)◊ Gesugristu torrendi a biu at cumprobau sa Divinidadi sua Etymon spn., ctl. comprobar, comprovar Translations French mettre à l'épreuve English to put s.o. to the test Spanish poner a prueba, demostrar Italian méttere alla pròva, dimostrare German auf die Probe stellen.

cunfigiméntu , nm Definition su cundhimentu chi si faet fríere in s'ógiu po unu papare (chibudha, pedrusèmene, àgiu e àteru) Synonyms e antonyms fridura, sufrissu Sentences apu fatu su cunfigimentu po su sucuvà Translations French hachis à base d'oignons que l'on fait rissoler avec des aromates English sauté Spanish sofrito Italian soffritto German angebratenes Gemüse.

cuscujinàre , vrb Definition foedhare a s'iscúsiu Synonyms e antonyms ascugiare, chideriare, iscusiare Etymon srd. Translations French discuter à voix basse English to confabulate softly Spanish confabuar Italian confabulare sommessaménte, sottovóce German heimlich reden.

debrèsse, debrèssi , avb: diabressi, drabessi Definition coitandho, chentza pèrdere tempus Synonyms e antonyms allestru, impresse / cdh. dipressa | ctr. abbellu Sentences si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi! Etymon srd. Translations French vite, à la hâte English in a hurry, soon Spanish de prisa Italian in frétta, prèsto German schnell.

deidàle , nm: didabi, didale, didali, dirali, tidale Definition genia de cugudhu de làuna chi si ponet a sa punta de su pódhighe po cosire cun s'agu a manu / didali de prata, de lutoni, de maist'e pannu Synonyms e antonyms bidale, dighidale* Translations French dé à coudre English thimble Spanish dedal Italian ditale German Fingerhut.

dejúnu , nm, agt: deunu, deunzu, digiunu, dijunzu, diugnu, diunu, diunzu Definition su istare chentza papare; chi est chentza papare, chi no at papau / segare su deunzu = papai innantis de acabbai su tempus de su giaunu; èssere a sa deuna = chentza manigare, sentza de ai papau nudha de diora; faci de digiunu = isfaciu, légiu, mortu de fàmini (nau a menisprésiu) Synonyms e antonyms deinu 1, giaugnu, irgeunzu / geunu*, giaúngiu, irgeunzu, irgiaúngiu | ctr. satzau Sentences est faghindhe su deunzu ◊ in chida santa fit sempre faghindhe peneténscia e in deunzu 2. candho pesat sa boghe a sa deuna, no si devet permítere su paone, mancu brullendhe, a si pònnere afaca! ◊ custu binu lu podes bufare finas a sa diuna Translations French jeûne, à jeûn English fasting Spanish ayuno, en ayunas Italian digiuno German Fasten (Pl.), nüchtern.

demèda , avb Definition de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte Synonyms e antonyms daora Sentences demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est! Etymon srd. Translations French il y a beaucoup de temps English a long time ago Spanish desde mucho Italian da mólto tèmpo fa German längst, seit langer Zeit.

diciósu , agt, nm: ditzosu Definition chi o chie tenet dícia, fortuna, bona sorte Synonyms e antonyms addiciadu, additzosau, afoltunadu, assortadu, contentu, fadosu, iscofadu | ctr.   deldiciadu, disdiciosu, ifoltunadu Sentences sa ditzosa sorte nos diat in paradisu! ◊ ditzosu a chie ti at a incapare! ◊ de sas intragnas diciosas naschet su bellu fiore ◊ diciosu de chini tenit mulleri, e no coment'e dèu chi seu sorteri! Etymon spn. Translations French heureux, qui a de la chance English happy, lucky Spanish feliz, dichoso Italian felice, fortunato German glücklich.

dilatài , vrb: dilatare Definition su crèschere de mannària de unu materiale prus che àteru cun su caentu, illargare fintzes coment’e isfodhonadura; tirare o lassare agoa Synonyms e antonyms crèschere / arreusai, crastinare, pellongare, slargai | ctr. afíere, miminare, torrai / antebitzare 2. tocat a fai su doveri sentza dilatai de dí in dí! Translations French dilater, renvoyer à plus tard English to delate, to defer Spanish aplazar Italian dilatare, rimandare German ausdehnen, verschieben.

dinnànti, dinnàntis , avb Definition die innanti, die prima de una calesiògiat die, ma mescamente sa die innanti de gianteris, torrandho agoa cun is dies, tres a oe, chentza de contare oe: oe, deris, gianteris, dinnanti / dinnantis ariseru = gianteris Synonyms e antonyms | ctr. barigadu Sentences sos pisedhos sunt torrados a zogare prus inganidos de su dinnanti 2. in su giornali de dinnantis ariseru un'articulista at nau chi innòi cantànt is cantantis mannus Etymon srd. Translations French il y a trois jours English three days ago Spanish hace tres días Italian tre giórni fà German vor drei Tage.

discanciósu , agt: discansosu, discantzosu, discassosu Definition chi dhue at discantzu, chi si faet a discantzu, chi est bonu a fàere; nau de ccn., chi si dha leat a discantzu, chentza presse / vida discansosa, giogos discansosos = chi faghent piaghere, chi si bi leat gustu, chi bi cheret pagu ifadu o irfortzu Synonyms e antonyms fàcile | ctr. inzotosu, peleosu, trabagiosu Sentences andhe vida discassosa sa chi faghet cussu, sempre in bidha! ◊ ah, mih, a triballare cun custa computera za est discassosu: paret unu zogu! ◊ a is fillas dhis donàt sa lana modhi e sa prus discantzosa po dha filai Etymon srd. Translations French confortable, à l'aise English comfortable Spanish cómodo, descansado Italian còmodo, agévole, riposante German bequem.

dispiàchiu , pps, agt: dispiàghidu, dispiàghitu, dispràsiu Definition de dispiàchere; chi est provandho dispraxere Synonyms e antonyms abbrudhatu, amarguradu, annicadu, atassau, discuntentu | ctr. piàchiu / contentu, pregiau Sentences si fiaus postus a arrí, perou sa cosa si fut dispràxia etotu 2. su sardu austesu puru at comintzau a mòrrede e seus totu dispràsios ◊ festus morendi de su sidi, andaus a circai àcua ma no nd'eus agatau e si ndi seus torraus dispràxius Translations French qui a beaucoup de peine English disliked, annoyed, sorry Spanish disgustado Italian dispiaciuto, contrariato German betrübt, traurig.

fadósu , agt Definition chi tenet fadu, sorte, fortuna; a logos fintzes àbbile, trassosu, malu Synonyms e antonyms addiciadu, afoltunadu, assortadu, auradu, diciosu, iscofadu / furone | ctr. ifoltunadu Sentences ca ndhe teniat ódiu, si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de fagher sa festa a su fadosu (Prantaferru)◊ chi siat líbberu de dogni male e fadosu! 2. tanti fusti fadosu, cudha dí, ligendi sa litra!…◊ arroba su tempus chi dhui fua dèu no nd’iat mancau ni de su schivu e ni de su fadosu Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado, dichoso Italian fortunato German glücklich.

fantasiósu , agt Definition de sa fantasia, chi pertocat sa fantasia, chi est fatu a fantasia, pentzau, immaginau; chi paret cosa de fantasia de cantu est bellu, ispantosu Synonyms e antonyms ispantosu, meravizosu, pantasiosu Etymon itl. Translations French qui a beaucoup d'imagination, fantastique English fanciful Spanish fantasioso Italian fantasióso, fantàstico German phantastisch.

farcài , vrb: afracai* 1, flacai, fracai 1 Definition fàere pisca de pische o cassa de pigiones a lughe de fogu o de lantione o farca Sentences candu su stàinu est abertu no fait a fracai ◊ a fracai bollit nai a allui sa làmpada e pungi su pisci chi si aciapat Scientific Terminology pscd. Translations French pêcher à la lanterneu English night fishing or chasing with a lamp Spanish cazar con candil Italian frugnolare German mit der Blendlaterne fischen o. jagen.

feníle, feníli , nm Definition logu inue si chistit su fenu Synonyms e antonyms fennera Scientific Terminology msg Translations French fenil, grange à foin English hayloft Spanish pajar, henil Italian fienile German Heuscheune.