Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cuadhissèdha , avb Definitzione a c. = pònnere una cosa apitzu de s'àtera, nau mescamente de is cambas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à califourchon Ingresu astride Ispagnolu a horcajadas Italianu cavalcióni Tedescu rittlings.

cucutzúra , nf: cucuzura, cugugiura, cugutzura, cuguzura Definitzione totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu Sinònimos e contràrios acavannu, ammantadroxu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, coguzu, covacura, cubutóngiu, cugutzadorza, cuzicadura, cuzicura, incarralzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tout ce qui sert à couvrir Ingresu covering Ispagnolu cobertura Italianu tutto ciò che serve per coprire Tedescu Decke.

cufidàre , vrb Definitzione nàrrere calecunu segretu o cosa delicada a unu, in manera personale e no in cara de àtere chiesisiat Sinònimos e contràrios iscobiare | ctr. cuai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu se confier à Ingresu to open one's heart Ispagnolu confiarse Italianu confidarsi Tedescu sich anvertrauen.

culturínas , avb Definitzione èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Tradutziones Frantzesu toucher à sa fin Ingresu said of a situation coming to an end (action) Ispagnolu estar en las últimas Italianu agli sgóccioli Tedescu am Ende.

cumproàre, cumprobài, cumprobàre , vrb: cumprovai Definitzione iscumbatare, provare a bíere si una cosa est o coment'est, si est abberu, si arresurtat Sinònimos e contràrios controbbare, iscumproare, proare Frases lu cherzo cumproare a bídere si est abberu su chi narat! ◊ a sa banca bi sunt lómpidos sos cummissàrios pro cumproare sos contos ◊ già chi cumproadu ti apo, est finidu s'istimare! (G.L.Salis)◊ Gesugristu torrendi a biu at cumprobau sa Divinidadi sua Ètimu spn., ctl. comprobar, comprovar Tradutziones Frantzesu mettre à l'épreuve Ingresu to put s.o. to the test Ispagnolu poner a prueba, demostrar Italianu méttere alla pròva, dimostrare Tedescu auf die Probe stellen.

cunfigiméntu , nm Definitzione su cundhimentu chi si faet fríere in s'ógiu po unu papare (chibudha, pedrusèmene, àgiu e àteru) Sinònimos e contràrios fridura, sufrissu Frases apu fatu su cunfigimentu po su sucuvà Tradutziones Frantzesu hachis à base d'oignons que l'on fait rissoler avec des aromates Ingresu sauté Ispagnolu sofrito Italianu soffritto Tedescu angebratenes Gemüse.

cuscujinàre , vrb Definitzione foedhare a s'iscúsiu Sinònimos e contràrios ascugiare, chideriare, iscusiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu discuter à voix basse Ingresu to confabulate softly Ispagnolu confabuar Italianu confabulare sommessaménte, sottovóce Tedescu heimlich reden.

debrèsse, debrèssi , avb: diabressi, drabessi Definitzione coitandho, chentza pèrdere tempus Sinònimos e contràrios allestru, impresse / cdh. dipressa | ctr. abbellu Frases si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vite, à la hâte Ingresu in a hurry, soon Ispagnolu de prisa Italianu in frétta, prèsto Tedescu schnell.

deidàle , nm: didabi, didale, didali, dirali, tidale Definitzione genia de cugudhu de làuna chi si ponet a sa punta de su pódhighe po cosire cun s'agu a manu / didali de prata, de lutoni, de maist'e pannu Sinònimos e contràrios bidale, dighidale* Tradutziones Frantzesu dé à coudre Ingresu thimble Ispagnolu dedal Italianu ditale Tedescu Fingerhut.

dejúnu , nm, agt: deunu, deunzu, digiunu, dijunzu, diugnu, diunu, diunzu Definitzione su istare chentza papare; chi est chentza papare, chi no at papau / segare su deunzu = papai innantis de acabbai su tempus de su giaunu; èssere a sa deuna = chentza manigare, sentza de ai papau nudha de diora; faci de digiunu = isfaciu, légiu, mortu de fàmini (nau a menisprésiu) Sinònimos e contràrios deinu 1, giaugnu, irgeunzu / geunu*, giaúngiu, irgeunzu, irgiaúngiu | ctr. satzau Frases est faghindhe su deunzu ◊ in chida santa fit sempre faghindhe peneténscia e in deunzu 2. candho pesat sa boghe a sa deuna, no si devet permítere su paone, mancu brullendhe, a si pònnere afaca! ◊ custu binu lu podes bufare finas a sa diuna Tradutziones Frantzesu jeûne, à jeûn Ingresu fasting Ispagnolu ayuno, en ayunas Italianu digiuno Tedescu Fasten (Pl.), nüchtern.

demèda , avb Definitzione de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte Sinònimos e contràrios daora Frases demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu il y a beaucoup de temps Ingresu a long time ago Ispagnolu desde mucho Italianu da mólto tèmpo fa Tedescu längst, seit langer Zeit.

diciósu , agt, nm: ditzosu Definitzione chi o chie tenet dícia, fortuna, bona sorte Sinònimos e contràrios addiciadu, additzosau, afoltunadu, assortadu, contentu, fadosu, iscofadu | ctr.   deldiciadu, disdiciosu, ifoltunadu Frases sa ditzosa sorte nos diat in paradisu! ◊ ditzosu a chie ti at a incapare! ◊ de sas intragnas diciosas naschet su bellu fiore ◊ diciosu de chini tenit mulleri, e no coment'e dèu chi seu sorteri! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu heureux, qui a de la chance Ingresu happy, lucky Ispagnolu feliz, dichoso Italianu felice, fortunato Tedescu glücklich.

dilatài , vrb: dilatare Definitzione su crèschere de mannària de unu materiale prus che àteru cun su caentu, illargare fintzes coment’e isfodhonadura; tirare o lassare agoa Sinònimos e contràrios crèschere / arreusai, crastinare, pellongare, slargai | ctr. afíere, miminare, torrai / antebitzare 2. tocat a fai su doveri sentza dilatai de dí in dí! Tradutziones Frantzesu dilater, renvoyer à plus tard Ingresu to delate, to defer Ispagnolu aplazar Italianu dilatare, rimandare Tedescu ausdehnen, verschieben.

dinnànti, dinnàntis , avb Definitzione die innanti, die prima de una calesiògiat die, ma mescamente sa die innanti de gianteris, torrandho agoa cun is dies, tres a oe, chentza de contare oe: oe, deris, gianteris, dinnanti / dinnantis ariseru = gianteris Sinònimos e contràrios | ctr. barigadu Frases sos pisedhos sunt torrados a zogare prus inganidos de su dinnanti 2. in su giornali de dinnantis ariseru un'articulista at nau chi innòi cantànt is cantantis mannus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu il y a trois jours Ingresu three days ago Ispagnolu hace tres días Italianu tre giórni fà Tedescu vor drei Tage.

discanciósu , agt: discansosu, discantzosu, discassosu Definitzione chi dhue at discantzu, chi si faet a discantzu, chi est bonu a fàere; nau de ccn., chi si dha leat a discantzu, chentza presse / vida discansosa, giogos discansosos = chi faghent piaghere, chi si bi leat gustu, chi bi cheret pagu ifadu o irfortzu Sinònimos e contràrios fàcile | ctr. inzotosu, peleosu, trabagiosu Frases andhe vida discassosa sa chi faghet cussu, sempre in bidha! ◊ ah, mih, a triballare cun custa computera za est discassosu: paret unu zogu! ◊ a is fillas dhis donàt sa lana modhi e sa prus discantzosa po dha filai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu confortable, à l'aise Ingresu comfortable Ispagnolu cómodo, descansado Italianu còmodo, agévole, riposante Tedescu bequem.

dispiàchiu , pps, agt: dispiàghidu, dispiàghitu, dispràsiu Definitzione de dispiàchere; chi est provandho dispraxere Sinònimos e contràrios abbrudhatu, amarguradu, annicadu, atassau, discuntentu | ctr. piàchiu / contentu, pregiau Frases si fiaus postus a arrí, perou sa cosa si fut dispràxia etotu 2. su sardu austesu puru at comintzau a mòrrede e seus totu dispràsios ◊ festus morendi de su sidi, andaus a circai àcua ma no nd'eus agatau e si ndi seus torraus dispràxius Tradutziones Frantzesu qui a beaucoup de peine Ingresu disliked, annoyed, sorry Ispagnolu disgustado Italianu dispiaciuto, contrariato Tedescu betrübt, traurig.

fadósu , agt Definitzione chi tenet fadu, sorte, fortuna; a logos fintzes àbbile, trassosu, malu Sinònimos e contràrios addiciadu, afoltunadu, assortadu, auradu, diciosu, iscofadu / furone | ctr. ifoltunadu Frases ca ndhe teniat ódiu, si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de fagher sa festa a su fadosu (Prantaferru)◊ chi siat líbberu de dogni male e fadosu! 2. tanti fusti fadosu, cudha dí, ligendi sa litra!…◊ arroba su tempus chi dhui fua dèu no nd’iat mancau ni de su schivu e ni de su fadosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui a de la chance Ingresu lucky Ispagnolu afortunado, dichoso Italianu fortunato Tedescu glücklich.

fantasiósu , agt Definitzione de sa fantasia, chi pertocat sa fantasia, chi est fatu a fantasia, pentzau, immaginau; chi paret cosa de fantasia de cantu est bellu, ispantosu Sinònimos e contràrios ispantosu, meravizosu, pantasiosu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu qui a beaucoup d'imagination, fantastique Ingresu fanciful Ispagnolu fantasioso Italianu fantasióso, fantàstico Tedescu phantastisch.

farcài , vrb: afracai* 1, flacai, fracai 1 Definitzione fàere pisca de pische o cassa de pigiones a lughe de fogu o de lantione o farca Frases candu su stàinu est abertu no fait a fracai ◊ a fracai bollit nai a allui sa làmpada e pungi su pisci chi si aciapat Terminologia iscientìfica pscd. Tradutziones Frantzesu pêcher à la lanterneu Ingresu night fishing or chasing with a lamp Ispagnolu cazar con candil Italianu frugnolare Tedescu mit der Blendlaterne fischen o. jagen.

feníle, feníli , nm Definitzione logu inue si chistit su fenu Sinònimos e contràrios fennera Terminologia iscientìfica msg Tradutziones Frantzesu fenil, grange à foin Ingresu hayloft Ispagnolu pajar, henil Italianu fienile Tedescu Heuscheune.

«« Torra a chircare